Từ tiết lập xuân trời vẩn mây, nhiều nhà trên phố tổ chức cúng cầu phúc, cầu tự, …từng nhóm người nối gót tìm về những vườn hoa để chiêm ngưỡng vẻ đằm thắm của thiên nhiên, cây lá. Dạo chơi trong ngày Tết giá lạnh, tôi không chỉ được ngắm nhìn sắc xuân mà như được trở về với ký ức tuổi thơ đầy màu sắc khi lạc vào những phố hoa Hội An.
Tết Âm Lịch hay Tết Nguyên Ðán là khởi điểm của mùa xuân, cây cỏ sinh trưởng khi đất trời ấm áp sau những ngày đông tháng giá. Hoa xuân đất Việt thi nhau khoe sắc khoe hương, nhưng được trưng bày nhiều nhất vẫn là hoa mai và hoa đào.
Người Quảng Nam chuộng hoa mai vàng, nó tượng trưng cho sự thanh cao. Cành mai phố cổ nở sớm, khoe sắc vàng đằm thắm trước sân nhà chị Thơ. Nhà đã đổi chủ nhưng tôi yêu địa chỉ ngôi nhà cũ trên đường Trần Cao Vân đến quặn lòng, biết bà ngoại chị đã qua đời, chị, mẹ và các con thơ không còn ở đó, nhưng những nhành mai như phúc lành ưu ái những người khách cũ tìm đến nơi khoảng sân nhà chị, nơi gợi bao liên tưởng một cành mai nở muộn đêm xuân tàn.
Những năm trước xuống Hội An lần nào tôi cũng ghé nhà chị Thơ. Nhiều năm có khi tôi ở lại ăn Tết nhà chị đến cả tuần. Tôi yêu ngôi nhà cổ kính nằm trên đường Trần Cao Vân và những người thân trong gia đình chị Thơ hơn cả anh chị em ruột thịt của mình. Nghĩ cũng lạ, có những người tình cờ ta gặp trong đời, rồi trở nên gắn bó, thương yêu, để rồi khi xa cách, bặt tin nhau, lòng ta trở nên đau xót. Lần đầu tôi và chị Thơ quen thân là khi cả hai cùng đến ăn ở quán cao lầu chay của chị Ðạm trên đường Phan Chu Trinh. Quán nhỏ nằm trong hẻm nhưng rất đông khách. Cao lầu chay chị Ðạm nổi tiếng Hội An. Danh bất hư truyền, thực khách Tây, Nhật, Hàn… vẫn đến đây thưởng thức món chay kỳ lạ mà chỉ ở Hội An mới tìm thấy. Ðường phố Hội An hơn 20 năm trước thoáng, sạch, lưu giữ bước chân khách Tây lịch lãm và yên tĩnh chứ không bạo lực, bát nháo, đầy rẫy người Trung Quốc như bây giờ. Ngày ấy những con người bình dị, ẩn mình trong cuộc sống an lành giữa sự trầm mặc đầy thuần hậu của gia đình chị Thơ đón tôi như một người con cùng chung thầy học Ðạo.
Có lần tôi và chị Thơ ra biển Cửa Ðại chỉ để nhìn làn nước biển trong xanh, những bãi cát trải dài phẳng lặng, thả hồn theo những con sóng xô đuổi dồn dập để mặc bao suy tư theo ngọn gió lành về chân trời xa xôi. Tôi còn nhớ mang máng là chị Thơ nói sẽ chuyển nhượng ngôi nhà cổ cho một ông Tây hào phóng nào đó. Lúc ấy tôi không để tâm mấy vào điều chị nói, lòng chợt buồn trước gia cảnh của một thợ may nghèo. Qua chị Thơ, tôi biết thêm chuyện những cô gái Hội An lấy chồng Tây. Nhiều ngôi nhà cổ được họ tìm mua lại. Ban đầu ai cũng nghĩ mấy anh chồng Tây vì mê đắm hồn phố, hồn người từng trải qua bao phong trần, thời cuộc, họ mua nhà cổ là để an trú, chìm lắng, chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc cổ và sống thử nhịp sống chậm. Và có những chàng rể tận Anh, Úc, Ðan Mạch, Hòa Lan… về nhập cư Hội An chỉ vì bén duyên với mấy cô lái đò An Hội hoặc thiếu nữ làng Ðồng Hiệp để rồi xây nên những tòa biệt thự nguy nga, những nhà hàng sang trọng phía bờ Nam sông Hoài.
Thời sinh viên bao đêm cuối năm lạnh giá tôi lang thang quanh những con đường nhỏ, ngắm nhìn từng dãy nhà gỗ mang dấu vết thời gian, nghe những bản nhạc cổ điển của ban nhạc “đầu bạc” từ quán cà phê cạnh ngôi nhà số 78 Lê Lợi, người nghệ sĩ già Thái Chi Hao vẫn tấu nhạc từ gác mái ngôi nhà cổ trầm tích bóng người xưa. Tất cả đều nhuốm màu rêu phong qua bao năm tháng, vẽ nên một Hội An huyền bí, thâm nghiêm.
Chuyện hợp tan ở đời cũng như bao biến thiên dâu bể chưa nơi nào để lại dấu ấn sâu đậm như nơi này. Chiều năm trước, nhìn bờ biển Cửa Ðại bị sóng đánh tan hoang những nhà nghỉ, chòi lá, hàng quán, lều bạt bị phá sập. Hàng trăm ngàn du khách phải chia tay Cửa Ðại. Tôi muốn tìm một Hội An êm đềm, bất biến, huyền ảo nhưng mọi thứ vẫn đổi thay không ngừng.
Chạnh buồn khi một mình chạy xe khắp phố Hội tìm đến nhà chị Thơ nhưng nhà đã đổi chủ. Vợ chồng con cái chị trước đã sống trong nhà thờ tộc được xây cách đây mấy trăm năm. Ngôi nhà cột gỗ, mái lợp ngói âm dương, vách tường ván gỗ mun đen bóng, những mắt cửa thâm nghiêm, trầm tư, tường mái rêu phong. Nhà bị xuống cấp, có nguy cơ sụp đổ nhưng chỉ có thể gia cố cho vững chãi đôi chút, chị Thơ vẫn mơ ước có được số tiền đủ để trùng tu. Nhưng rồi chị cũng đành bán đi.
Ngày Tết rong xe xuống phố. Chùa Cầu nườm nượp khách Trung Quốc và khách Tây, nhiều người trong số họ đã mua nhà ở An Hội, Tân An, Cẩm Phô.
Một anh bạn cười bảo tôi: “Con gái Việt Nam lấy chồng Tây sướng hơn lấy chồng Tàu!”. Tôi chưa nghe ai nói lấy chồng Tàu sẽ hạnh phúc hay sung sướng. Chuyện những phụ nữ Hội An từng kết hôn với người Minh Hương đến sống ở Hội An mấy trăm năm trước thì khác. Họ là những tộc người làm nên hồn xưa phố cổ.
Những ngày cận Tết trở nên rộn rã, kẻ bán người mua ra vào nhộn nhịp, ai cũng vội vã như chạy đua với thời gian khi mùa xuân đang ngấp nghé hiên nhà. Du xuân giữa xinh tươi đất trời dường như khiến con người gần nhau hơn, có lẽ vì vậy mà không hẹn trước nhưng du khách từ khắp nơi đều tìm về, bởi Hội An đâu chỉ phố cổ mà còn là không gian của hoa cảnh.
Hội An vẫn còn giữ hồn cốt cha ông. Nét quê, hồn phố. Ở quê không chỉ có người mới biết ăn Tết, mà nhiều vật dụng thân cận cũng được ăn theo. Chẳng hạn như Tết giếng, Tết cầu ao bến nước, Tết cối xay, Tết chuồng bò, Tết xe bò, Tết máy cày… Với tấm lòng đôn hậu, lúc chuẩn bị vui xuân, người dân quê không quên những thứ đã giúp họ được no đủ.
Mọi sự vật, sự việc, hiện tượng trong thế giới này luôn luôn biến động, vô thường. Và con người với tư cách là một sinh thể trong thế giới ấy cũng không nằm ngoài quy luật này. Thời tiết lạnh rồi cũng qua để nắng ấm mùa Xuân trở lại với vạn vật.
LTT