Một trong những cuộc thi chạy siêu đường trường khét tiếng nhất là Badwater Ultramarathon, mới khởi đầu giữa thập niên 1970, nhưng trong làng Ultramarathon có thể liệt vào hạng… lão tướng. Badwater Ultramarathon cũng là một trong vài vòng thi chạy gian khổ nhất thế giới, với đường đua dài 135-mile (217km) băng qua thung lũng tử thần Death Valley ở mạn đông tiểu bang California. Đây là vùng hoang mạc có nhiệt độ nóng nhất Hoa Kỳ, mà Badwater Ultramarathon lại diễn ra vào Tháng Bảy nóng nhất trong năm. Còn chưa kể địa hình hiểm trở – các tay đua phải chạy từ điểm thấp nhất trong nội địa Hoa Kỳ lên cao điểm cách biệt đến 13,000 feet (gần 4 cây số).
Còn không ít Ultramarathon mỗi cuộc thi lừng danh một kiểu khác nhau. Spartathalon đường dài 153-mile (246 cây số) từ Athens về Sparta, mô phỏng chính xác lộ trình người lính Hy Lạp tên Pheidippedes đã chạy báo tin thắng trận Battle of Marathon trước đế quốc Ba Tư vào năm 490, mà về sau gợi cảm hứng cho cuộc thi đường trường Marathon. Ngày nay, Spartathalon diễn ra vào Tháng Chín mỗi năm. Các tay đua có 36 giờ để hoàn tất lộ trình, nhưng quan trọng hơn, họ phải đạt đúng mức giờ chỉ định trước tại 75 trạm kiểm soát dọc đường mới được tiếp tục. Quy định này khiến các tay đua luôn phải chạy hết tốc lực nếu không muốn bị loại sớm. Cuộc đua Jungle Ultra bên Peru thì 180 độ ngược lại Badwater Ultramarathon. Các tay đua phải xuống dốc 10,500 feet (3.2 cây số) trên đoạn đường dài 142.6-mile (230 cây số). Jungle Ultra còn khét tiếng vì nóng ẩm, và các tay đua phải vượt trên 70 sông suối ao hồ, cùng vô thiên lủng muỗi mòng côn trùng. Cùng nỗi ám ảnh muỗi có cuộc đua khác mang tên H.U.R.T. 100 xuất phát từ hải đảo Honolulu diễn ra vào mỗi Tháng Giêng đầu năm. Ðường đua dài 100 mile (160 km) ở độ cao 24,500 feet (7.4 km) băng qua 20 dòng suối và vô số hang động tối đen như mực. Trái nghịch về nhiệt độ lại có cuộc đua Hardrock 100 tổ chức tại tiểu bang sơn cước Colorado vào mỗi Tháng Bảy. Trong vòng 48 giờ, các tay đua phải hoàn tất đường đua dài 100-mile (160 km) ngoằn ngòeo dưới cái lạnh cao nguyên nhiều khi xuống dưới độ đông đá. Nhưng lạnh lẽo nhất phải kể cuộc đua 6693 Ultra diễn ra trên lãnh thổ Yukon Territory thuộc Canada. Ðường đua dài 120 mile (193 km) đặc biệt ở chỗ đưa các tay đua vòng lên Bắc Băng Dương, với các trận hàn phong dữ dội khiến nhiều người phải bò, trườn – theo nghĩa đen. Và cuộc đua siêu đường trường gian khổ nhất thế giới chắc không ngoài Marathon des Sables trải qua 6 ngày, kéo dài 156-mile (250 km) xuyên qua sa mạc Sahara ở miền Nam xứ Morocco thuộc Bắc Phi. Marathon des Sables diễn ra vào Tháng Tư hằng năm lúc cái nóng trong ngày vượt xa 100 độ F.
Có 2 dạng Ultramarathon: tính theo khoảng cách và tính theo giờ. Dựa trên đường dài có các thể loại “Double Marathon”, 50 km (31 mile), 100 km (62 mile), 50 mile (80 km), hoặc 100 mile (161 km), v.v… Dựa trên thời gian có các cuộc đua dài 6, 12, và 24 giờ, cho đến 3, 6, thậm chí 10 ngày. Hầu hết Ultramarathon tổ chức trên địa hình tự nhiên, có nhiều chướng ngại vật như đèo dốc, rừng núi, sông ngòi, mưa gió, tuyết giá, v.v… Khác với nhiều lầm tưởng, tuy Ultramarathon đường đua khắc nghiệt, thăm thẳm, nhưng lại thu hút nhiều tay đua tài tử hoặc bán nhà nghề, kể cả nữ giới với các bà mẹ, thậm chí những người đã lên tới chức bà. Có đặc điểm này vì nhà tổ chức Ultramarathon khuyến khích người ta đi bộ mỗi khi có thể. Trên thực tế, hầu hết các tay đua Ultramarathon đều dành rất nhiều thời gian… thả bộ. Siêu đường trường Ultramarathon đòi hỏi thần kinh thép, ý chí, độ dẻo dai… hơn là sức mạnh cơ bắp.
Chỉ trong vòng thập niên qua con số các cuộc đua Ultramarathon trên khắp thế giới tăng hơn 10 lần. 12 năm trước, mỗi năm chỉ có 160 cuộc thi chạy siêu đường trường, nay có thống kê ít nhất 1,800 Ultramarathon lớn nhỏ diễn ra khắp địa cầu. Ðơn cử Hong Kong, nếu 10 năm trước chỉ có 6 cuộc thi chạy siêu đường trường, thì nay đã thấy 60 vòng chạy Ultramarathon mỗi năm. Con số tay đua hoàn tất cả cuộc thi cũng ngày càng gia tăng. Vào đầu thế kỷ 21, có khoảng 18,000 người về đích các cuộc thi Ultramarathon ở Bắc Mỹ. Năm ngoái, con số này đã lên 105,000 người. Có nhiều nguyên do khiến Ultramarathon ngày càng được ưa chuộng, bao gồm cả tâm lý muốn gây chú ý. Ngày nay, đối với nhiều đồng sự, gia đình, thân hữu… chuyện chạy Marathon cổ điển (42 km hoặc 26.2 mile) không có gì là… kỳ tích đáng kể nữa. Bất kỳ ai có thể lực trung bình nhưng tập luyện đúng phương pháp, nhất là với sự yểm trợ của các máy chạy bộ treadmill tân kỳ, đều có thể sớm chinh phục đường đua Marathon không quá khó khăn. Thử thách gian khổ hơn nhiều lần, chắc chắn được nhiều trầm trồ thán phục, là dự phần vào các Ultramarathon dài lên đến con số trăm dặm đường, nhất là trong hoàn cảnh có thêm rừng núi, tuyết, sa mạc, v.v… Mặt khác, về phương diện tự nhiên, nhân loại luôn có khuynh hướng chinh phục, đi tới, đi xa hơn, v.v… Nhiều cuộc đua Ultramarathon thậm chí đã phải bày ra cách giới hạn con số tay đua ghi danh tranh tài. Một thí dụ là Marathon des Sables. Mặc dù lệ phí ghi danh có thể lên trên $5,000 mỗi người, hằng năm vẫn thu hút trên 1,000 tay đua và vé tham dự được bán sạch chỉ trong vòng vài phút.
TTD