Với tỉ lệ tăng trưởng chỉ khoảng 4% cho đến năm 2026, ngành Kiến Trúc Hoa Kỳ xem ra không phải là lãnh vực phát triển mạnh so với các ngành nghề khác. Tuy nhiên đây là một công việc khá thú vị và dành cho những em có đam mê đi vào một lãnh vực kết hợp giữa nhiều yếu tố như kỹ thuật, xây dựng, mỹ thuật, nghệ thuật… đòi hỏi sự sáng tạo và riêng biệt. Trên số báo hôm nay, xin mời các bạn cùng gặp gỡ Kiến Trúc Sư Mang Ánh Hồng, một KTS Cảnh Quan (Landscape Architect) chuyên thiết kế tôn tạo nét đẹp đô thị trong ngành kiến trúc nói chung.
Ðinh Yên Thảo (ÐYT): -Công việc của một Kiến Trúc Sư (KTS) khá thú vị và đòi hỏi nhiều sự sáng tạo nhưng dường như không có nhiều người theo học. Theo Hồng là tại sao và riêng Hồng thì lý do nào đã chọn ngành Kiến Trúc Cảnh Quan khá đặc biệt này?
KTS Mang Ánh Hồng (KTS MAH): -Theo những thống kê thì lương của một người TKS thua xa so với những nghề khác trong khi thời gian học tập và thực tập tương tự nhau. Ngoài ra, ngành kiến trúc có tỷ lệ thất nghiệp cao hơn, trong khi đối với cha mẹ Việt Nam lại luôn mong muốn con cái mình ra trường có công ăn việc làm ổn định. Riêng em thì năm học lớp Ba, em đã được biết đến nghề kiến trúc trong một buổi hội thảo hướng nghiệp tại trường và từ khi đó em đã có hứng thú và quyết tâm theo đuổi nó.
ÐYT: – Vậy là điều đáng vui vì theo đuổi được nghề mà mình đã mong muốn từ nhỏ phải không? Thông thường, để trở thành một Kiến Trúc Sư thì đòi hỏi những yếu tố nào?
KTS MAH: – Em nghĩ ngành kiến trúc cũng giống như những ngành Y, Luật, Kỹ Sư, Kế Toán…, đòi hỏi rất nhiều sự cố gắng và nỗ lực từ bản thân. Ðể trở thành một KTS thì rất cần có sự đam mê, vì nếu không có sự đam mê thì sẽ dễ dàng bỏ cuộc. Tuy nhiên, ngoài đam mê thì còn phải có năng khiếu; đây không phải là năng khiếu về kỹ thuật (technical solution) mà là có được cái nhìn riêng biệt để thấy được những gì người khác không thấy. Nếu muốn trở thành một KTS thành công về mọi mặt thì cần thêm kỹ năng kinh doanh và kỹ năng giao tiếp.
ÐYT: – Ðúng vậy, kỹ năng giao tiếp khá cần thiết và là nền tảng để thăng tiến trong mọi ngành nghề. Vậy nếu một học sinh yêu thích và muốn theo đuổi ngành kiến trúc thì chương trình học và huấn luyện từ khi tốt nghiệp trung học sẽ là bao lâu và gồm những bước gì để trở thành một Kiến Trúc Sư có bằng hành nghề? Các học sinh có thể theo đuổi những ngành kiến trúc nào?
KTS MAH: – Tùy theo trường đại học, có những trường có chương trình học bốn năm để lấy bằng Cử Nhân (Bachelor of Landscape Architecture – BLA) và cũng có những trường có chương trình sáu năm để lấy bằng Cao Học (Master of Landscape Architecture – MLA). Ðiều quan trọng là cần theo một chương trình được công nhận bởi Ban Kiểm Ðịnh Kiến Trúc Cảnh Quan (Landscape Architecture Accreditation Board). Mỗi tiểu bang có điều kiện khác nhau, riêng Texas thì sau khi lấy bằng BLA/MLA thì cần hai năm thực tập (internship) dưới quyền một người KTS đã thành nghề. Xong giai đoạn thực tập thì phải thi LARE (Landscape Architect Registration Examination). Hoàn thành tất cả bằng đại học, hai năm thực tập và thi đậu bài thi LARE thì mới có quyền đóng dấu trên bản vẽ.
ÐYT: – Với kinh nghiệm làm việc của mình, Hồng có thể cho biết thêm cơ hội việc làm và hành nghề sau khi tốt nghiệp ra sao? Người Kiến Trúc Sư có thể làm việc ở đâu và những công việc gì? Kiến Trúc Sư có bị thất nghiệp không?
KTS MAH: – Cơ hội nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp hiện nay cũng đã khác với thời suy thoái 2008-2009. Hiện nay, nghề kiến trúc được sự quan tâm của công chúng hơn và vì vậy đã tạo ra công ăn việc làm cho các sinh viên. KTS có thể làm việc cho chính phủ hoặc tư nhân trong vài lĩnh vực như Tư vấn môi trường, Thiết kế không gian, Phát triển đô thị hay giảng dạy.
ÐYT: – Như vậy cũng là một tín hiệu không quá ảm đạm với ngành Kiến Trúc theo tỉ lệ phát triển nghề nghiệp. Hồng có thể kể một kỷ niệm nghề nghiệp hay dự án kiến trúc đáng nhớ nhất mà mình từng tham gia thiết kế là gì ?
KTS MAH: – Một dự án đáng nhớ nhất là khi vừa mới ra trường là em phụ trách một dự án cải đổi mặt tiền của Martin Luther King Jr. Boulevard tại Dallas. Thời tiết của Texas rất là nóng nhưng từ sáng đến chiều em phải đi bộ trên đại lộ MLK Jr. để nghiên cứu và quan sát khu vực. Các tòa nhà thương mại cũ kỹ, đổ nát và cần sự hỗ trợ của thành phố về mặt tài chính. Trách nhiệm của em là phác thảo bản vẽ để hình dung ra những tòa cao ốc thương mại chắc chắn và có thể giúp tăng giá trị của con đường.
ÐYT: – Bên cạnh các yếu tố như hiệu quả sử dụng, độ an toàn, một công trình kiến trúc còn đòi hỏi những yếu tố như mỹ thuật, giá trị và không gian tổng thể…, vậy tỉ dụ như muốn xây dựng một công viên hay công trình kiến trúc có khuôn viên và cây xanh chẳng hạn thì vai trò và công việc của người KTS Cảnh Quan như Hồng sẽ là gì?
KTS MAH: – Trong một công trình gồm có những giai đoạn như dự án khởi động, tư vấn sơ bộ với khách hàng (initial consultation) và thiết kế khái niệm, nghiên cứu dự án và đấu thầu nếu hợp lý, phân tích điều kiện vốn có của khu vực, đưa ra phương án thiết kế (design proposal), chọn cây cối và bàn ghế thích hợp cho khuôn viên, hoàn thành bản vẽ xây dựng và xin giấy phép và cuối cùng là quản lý xây dựng và bảo trì. Nói chung là qua nhiều giai đoạn khác nhau mà người KTS phải thực hiện.
ÐYT: – Quả cũng công phu nếu đi sâu vào chi tiết như Hồng vừa kể vì đôi khi chúng ta chỉ nhìn thấy một công trình hoàn chỉnh mà không nghĩ đến nhiều công sức đàng sau nó. Hồng có thể cho biết thêm về xu hướng kiến trúc cảnh quan của Hoa Kỳ hiện nay nhắm đến điều gì?
KTS MAH: – Xu hướng của kiến trúc cảnh quan của Hoa Kỳ là thiết kế không gian đô thị nhằm thích ứng với sự biến đổi khí hậu. Có thể đơn giản như là thiết kế khu vườn trên mái nhà hoặc đầu tư vào cây xanh ở đô thị. Xu hướng về mặt khu dân cư thì ngày càng làm giảm ranh giới giữa bên trong và phía ngoài nhà và vì vậy người KTS sẽ phải thiết kế khu vực giải trí ngoài trời. Vườn đất ngày càng nhỏ nên cần tạo điều kiện cho chúng ta mang thiên nhiên vào trong nhà và phối hợp với nội thất. Nói chung là xu hướng của kiến trúc sẽ gắn bó với thiên nhiên và sinh học để tạo một cảnh quan thật đẹp và đem lợi ích cho con người và xã hội.
ÐYT: – Xu hướng tại Mỹ hiện nay mang người ta lại gần với thiên nhiên trong khi tại các thành phố lớn của Việt Nam, người ta lại chặt bỏ cây xanh để xây cao ốc và các kiến trúc hạ tầng. Vậy nếu các đô thị không có đủ không gian thì một KTS như Hồng đề nghị giải pháp thích hợp thế nào để cân bằng cảnh quan và nhu cầu sử dụng thay vì xóa bỏ thiên nhiên như vậy?
KTS MAH: – Khi các mảng xanh của thiên nhiên bắt buộc nhường chỗ cho các tòa nhà cao tầng thì nhà đầu tư nên giải quyết bằng cách xây dựng một khu công viên hoặc đô thị plaza để tạo cơ hội cho gia đình có được một không gian giải thoát và về với thiên nhiên. Thiết kế ban công để trồng cây trồng hoa cũng giúp mang tính chất “kiến trúc xanh”. Khi đất trồng cây bị thiếu thốn thì chúng ta có thể trồng theo chiều dọc (vertical gardening) để giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị. Ðó là một vài đề nghị chung như vậy.
ÐYT: – Ðộc giả ắt sẽ không chỉ có cơ hội hiểu thêm về ngành kiến trúc nói chung mà cả sự mới lạ về ngành kiến trúc cảnh quan này. Xin cảm ơn KTS Mang Ánh Hồng đã dành thời gian cho cuộc trò chuyện khá thú vị hôm nay.
ÐYT thực hiện