Lời Tòa Soạn: Tiệc Tri ân Cựu Tù Binh Hoa Kỳ là một nghĩa cử cao đẹp nhằm tri ân những người đã hy sinh không nhỏ để chúng ta được tự do, được có mặt trên đất nước này. Trẻ ủng hộ sáng kiến đó, và xin giới thiệu sau đây các nỗ lực do nhóm thiện nguyện đang thực hiện.
kỳ 2
Đời sống trong “Sở Thú”
Cordier: Bị bắn rơi máy bay là một sự đột chuyển tâm lý dữ dội. Mấy phút trước tôi còn đang điều khiển một chiếc chiến đấu cơ hiện đại với cảm tưởng mình là chúa tể bầu trời, thì chỉ vài giây sau bỗng thấy mình đang treo lơ lửng, tay nắm chặt chiếc dù, vừa đụng đất một cái là bị bắt làm tù binh. Phải mất một thời gian khá lâu tôi mới điều chỉnh và thích nghi được với thực tại tuột một phát từ đỉnh cao vũ trụ xuống tận cùng vực thẳm.
Ðời sống trong “Sở Thú” rất là khổ sở. Bọn cai tù có thể đánh đập anh bất cứ lúc nào. Họ hay bắt chúng tôi quỳ xuống rồi lấy dép bằng lốp xe vả vào mặt chúng tôi, vì bất cứ lý do gì họ muốn. Chúng tôi gọi hình phạt đó là “đánh phấn”. Tình hình kéo dài như vậy đến năm 68 thì có sự thay đổi. Lyndon Johnson tuyên bố sẽ không ra tranh cử tổng thống, nhưng để chứng minh với cử tri là đảng Dân Chủ sẽ đem lại hoà bình, trước ngày bầu cử mấy ngày ông ta ra lệnh ngưng dội bom Bắc Việt. Quyết định táo bạo này chẳng những không giúp cho liên danh Dân Chủ thắng cử mà lại còn gây thêm khốn khổ cho bọn tôi. Họ hành hạ chúng tôi nặng tay hơn trước. Lúc này Hồ Chí Minh vẫn còn sống.
Lấy ví dụ. Thay vì chỉ “đánh phấn” vì một lý do cỏn con nào đó thì bây giờ chúng bắt tất cả tù binh phải cởi trần truồng ra hết rồi nằm sấp dài trên sàn nhà để ăn roi. Hai thằng cai tù đứng hai đầu, dùng sợi dây belt của máy quạt xe truck quất tới tấp lên lưng và mông chúng tôi. Khi trở lại phòng giam, ai cũng bị những vết X đỏ rần trên lưng. Có lần tôi bị mười lăm roi vì tội ngủ trần truồng. Một đêm hè nọ quá oi bức, chịu không nổi tôi phải cởi hết áo quần ra cho đỡ nóng. Một tên cai tù lén mở ô cửa rọi đèn pin vào và nhìn thấy. Hắn gọi tôi lên phòng tra khảo, và tại đó tôi đã bị quất vì tội “xúc phạm sĩ quan chỉ huy”. Một anh bạn cùng phòng với tôi thì có lần bị đòn vì lỡ “nhìn đểu cán bộ”. Ðời sống trong tù là như thế.
Sang đến năm 1969 thì Hồ Chí Minh mất, và tình trạng tù binh cũng được cải thiện đôi chút. Ðầu tiên họ tháo gỡ hết những viên gạch bít các cửa sổ và lỗ thông hơi. Thật là tuyệt vời. Những người không chịu nóng được như tôi hay nổi sẩy, nếu không có thuốc sẽ bị nhiễm trùng và sanh mủ. Có lần trên người tôi có đến 47 chỗ sưng mủ như vậy. Và dĩ nhiên chúng tôi không được họ chữa trị gì cả.
Kế đến họ cho chúng tôi thêm một tấm chăn để đắp vào mùa lạnh. Phần ăn cũng được tăng lên chút đỉnh. Họ còn loan báo từ rày sắp tới chúng tôi không phải cúi gập người chào cán bộ như trước, chỉ cần khẽ gật đầu là đủ.
Sang năm 1970 chúng tôi được chuyển qua một trại mới, cách Hà Nội khoảng 15 dặm về hướng Tây. Trại này rộng hơn. Các phòng đều có cửa sổ song sắt nhưng thông thoáng. Họ cho chúng tôi ra ngoài mỗi ngày hai lần. Họ khuyến khích chúng tôi tập thể dục để giữ gìn sức khoẻ. Quả là một điều khó tưởng tượng vì trước đây việc này bị cấm kỵ. Nếu anh tập thể dục và bị bắt quả tang, họ sẽ còng tay và cùm chân anh lại một tuần lễ.
VAE: Một tuần lễ!? Rồi làm sao anh đi vệ sinh?
Cordier: Anh không đi được. Nếu may mắn thì có bạn tù cùng phòng giúp anh bằng cách nhích cái bô lại gần cho anh đi tiêu đi tiểu. Còn không thì anh phải chịu trận như vậy cả tuần. Và nếu anh bị cột cứng vào giường thì càng khổ nữa. Nhưng họ đâu quan tâm. Luật trại là anh không được phép tập thể dục, thế thôi. Nhưng sang trại mới này thì họ lại muốn chúng tôi tập thể dục thường xuyên. Rất tiếc sự cải thiện này không được bao lâu thì xảy ra vụ đột kích Sơn Tây.
Một đội biệt kích Mỹ đột nhập trại tù Sơn Tây để giải cứu tù binh. Không ngờ vài tháng trước toàn bộ số tù binh ở đó đã được chuyển sang trại mới nơi tôi bị giam nên ở Sơn Tây chẳng còn ma nào. Thế nhưng mưu đồ này đã làm cho Bắc Việt giận dữ và lo lắng. Họ bèn dời hết tù dân sự ra khỏi Hỏa Lò và đem nhốt tất cả tù binh Mỹ vào đó. Bảy căn phòng cả thảy, cho hơn 300 tù binh. Mỗi phòng chứa khoảng 5, 6 chục mạng. Chúng tôi nằm trên một sàn xi măng dài, đầu đối chân, xen kẽ như cá hộp. Nhưng so với các trại giam trước thì đây là lần đầu tiên tù binh được ở chung với nhau trong một phòng lớn và được nói chuyện thoải mái. Chứ khi xưa tù nhân dù cùng phòng cũng chỉ được thì thầm với nhau mà thôi. Nói lớn sẽ bị phạt. Và nếu anh không bị kêu lên lấy cung thì có khi cả mấy tuần lễ anh không được nghe giọng nói của chính mình.
Thời gian một năm rưỡi sau đó trôi qua rất nhanh, bởi vì chúng tôi có cơ hội sinh hoạt chung với nhau. Chúng tôi tự mở các khoá học. Ai rành môn gì thì dạy môn đó—như Toán, Sinh Vật Học, Anh Văn, v.v… Tụi tôi còn tổ chức các buổi thuyết trình về đề tài du lịch, những danh lam thắng cảnh từ Âu sang Á chúng tôi từng thăm viếng. Ðến khoảng Tháng Tư năm 1972 bỗng dưng chúng tôi nghe còi báo động phòng không, lần đầu tiên kể từ khi Johnson ra lệnh ngưng dội bom cuối năm 68. Chúng tôi rất lấy làm phấn khích khi nghe tiếng động quen thuộc của những chiếc phản lực cơ thả bom ầm ầm xuống gần mình. Trận mưa bom kéo dài cho đến cuối năm 72. Sang đầu năm 73 chúng tôi được đưa trở lại Hanoi Hilton. Lần này chúng tôi để ý thấy họ sắp xếp tù binh theo thứ tự ngày tháng bị bắt. Những người bị bắt sớm nhất được cho vào các phòng đầu tiên, v.v… Ðến ngày 26 Tháng 1 họ triệu tập tất cả chúng tôi lại và đọc bản tuyên bố việc trao trả tù binh đã điều đình với Hoa Kỳ. Một trong những điều kiện ông Kissinger đưa ra là tù binh phải được thông báo. Nhờ vậy chúng tôi mới biết khi nào tới phiên mình được thả. Ngày tôi ra khỏi tù là 4 tháng 3, 1973.
VAE: Xin ông cho biết cảm tưởng cũng như nhận xét của mình khi trở về lại Mỹ.
Cordier: Dĩ nhiên cảm giác của tôi lúc ấy là vui mừng hết sức. Gần bảy năm đã trôi qua nên có rất nhiều điều rất lạ lẫm đối với tôi, nhất là cách trang phục. Lúc trước đàn ông hay mặc áo quần màu đen, thắt cravat, còn bây giờ ai cũng ăn vận màu sắc sặc sỡ, quần ống loa. Tôi chỉ tiếc là khi tôi ra khỏi tù thì mốt mini-jupe của mấy cô gái cũng vừa hết nên tôi không có dịp chứng kiến cảnh đó [cười]. Nhưng nói chung là tôi rất mừng. Quân đội cho phép tôi nghỉ ngơi bao lâu cũng được. Tôi lấy 5 tháng để điều chỉnh lại cuộc sống. Khi tôi sang VN hai đứa con tôi còn rất nhỏ, 3 và 5 tuổi. Khi tôi trở về chúng đã 10, 12 tuổi và không nhớ gì nhiều về người cha của chúng. Thành thử tôi phải bỏ thời gian để làm quen với chúng. Sau đó tôi đi học lại, và tiếp tục lái chiếc F-4 Phantom đến khi về hưu năm 85.
VAE: Thay mặt cộng đồng người Việt, xin được tỏ lòng tri ân đến ông và các cựu tù binh CS, những người đã chiến đấu và hy sinh rất nhiều cho miền Nam VN trong cuộc chiến vừa qua. Chúc ông nhiều sức khoẻ và mong gặp lại ông tại buổi họp mặt ở Frisco vào tháng tới.
Cordier: Tôi không ân hận đã tham gia vào cuộc chiến mà theo tôi chúng ta đã thắng cho đến khi để bị thua. Tôi cũng muốn nói với cộng đồng người Việt tị nạn CS rằng tôi rất cảm phục vì khi sang đây với bàn tay trắng tất cả đều đã nai lưng lao động để làm lại cuộc đời, cho con cái ăn học đàng hoàng, ăn nên làm ra không khác gì những thế hệ di dân thuở xưa. Chúc mừng cho họ, và cảm ơn các bạn đã cho tôi cơ hội nói chuyện với cộng đồng của bạn.
ib
lược dịch (dựa theo cuộc phỏng vấn do Tanner Đỗ thực hiện và trực tiếp truyền thanh trên đài VAE Live)