Không muốn bị đưa vào nhà dưỡng lão, một bà mẹ già 92 tuổi, Anna Mae Blessing ở Arizona đã bắn chết người con trai 72 tuổi. Theo ABC News, bà Blessing mới về sống với con trai và người bạn gái của ông này trong khoảng 6 tháng. Bà Blessing cho biết bà bất mãn về cách bà bị con trai đối xử và cảm thấy buồn bực khi người con trai nói rằng sẽ đưa bà vào nhà dưỡng lão. Con trai 72 tuổi của bà Blessing được tìm thấy đã chết tại nhà riêng ở Fountain Hills, nằm cách phía Ðông Bắc Phoenix khoảng 48 km. Theo văn phòng cảnh sát Maricopa thủ phạm bị bắt vì cáo buộc giết người cấp độ một, tấn công nghiêm trọng với vũ khí chết người và bắt cóc.
Nursing Home là cái gì mà quý vị cao niên sợ hãi đến nỗi phải rút súng bắn con, và người con có ý định đưa mẹ vào sinh sống nơi này là có tội hay không?
Bà Hisako Nakai, giảng viên môn Nhân học tại Osaka, Nhật Bản, cho biết “Tỉ lệ người già ở Nhật sống trong viện dưỡng lão khá cao nhưng phần lớn thật tâm họ cũng không muốn sống ở nơi này. Xã hội ngày nay rất khó để người già sống chung cùng con cái dưới một mái nhà, nhưng tâm lý chung ai cũng muốn sống ở nơi họ đã gắn bó suốt một đời, nơi đã mang nhiều kỷ niệm, không thể ngày một ngày hai mà rời xa.”
Ngay những khảo sát về chuyện người già ở Việt Nam, cho biết 85% người cao niên đang nhờ vào sự chăm sóc của con cháu trong gia đình. Khoảng 10% người già có mâu thuẫn với con cái trong lối sinh hoạt hằng ngày và đôi khi không được sự quan tâm chu đáo của con cái, nhưng nếu chọn giữa hai giải pháp ở tại nhà hay vào nhà dưỡng lão thì họ chọn ở nhà.
Ngày xưa chúng ta thường sống trong một gia đình ông bà, cha mẹ, con cái đều sống chung dưới một mái nhà, đại phước mới được cảnh “tứ đại đồng đường” (bốn thế hệ sống chung một nhà!). Trong hoàn cảnh này, hoàn cảnh kinh tế những người già thường lệ thuộc vào con cái, họ không có khả năng sống riêng hay không có người giúp đỡ!
Ngày nay với cuộc sống mới, ít thấy cuộc sống chung đụng như xưa, con cái lớn lên, lập gia đình, có công ăn việc làm, đi xa hay ra ở riêng. Cha mẹ, nhất là ở các nước tân tiến, có phúc lợi dành cho người già, họ có thể tự sống biệt lập mà không lệ thuộc vào con cái. Do đó, xã hội có những phương tiện dành cho người cao niên mà chúng ta được biết như là nhà dưỡng lão, nhà già hay nursing home. Ở đó người già có phòng ngủ riêng cho một hay hai người, phòng ăn, phòng sinh hoạt, giải trí; có y tá, bác sĩ săn sóc, theo dõi sức khoẻ, tắm rửa, lo chuyện ăn uống hằng ngày. Chi phí đối với những người có lợi tức thấp sẽ do quỹ Medicare của chính phủ liên bang đài thọ.
Ðối với nhiều gia đình, con cái có mặc cảm đưa cha mẹ vào nhà dưỡng lão là “bất hiếu!”, song nhà dưỡng lão cũng là giải pháp cuối cùng phải lựa chọn, khi con cái không có thời gian ở nhà để lo cho cha mẹ, có khi không có sức khoẻ để nâng bồng, lo chuyện vệ sinh. Nhà dưỡng lão sẽ là nơi an toàn hơn cho người già, khi bị bất tỉnh, bổ té luôn luôn có nhân viên trực hay y tá đưa đi cấp cứu hay gọi bác sĩ nhanh chóng hơn là ở nhà.
Một cụ bà đang sống trong nhà dưỡng lão tại Việt Nam cho rằng quan niệm con cái không chăm nổi cha mẹ nên mới đưa vào nhà dưỡng lão là cái nhìn sai lầm. Ðưa cha mẹ vào đây mới là hoàn toàn hợp lý. Các điều dưỡng viên có chuyên môn chăm sóc sức khỏe, tốt hơn so với con cái. Ðời sống vật chất và tinh thần trong trung tâm cũng tốt. Chúng tôi có thể hát karaoke ở phòng riêng, buổi chiều thì tập yoga hoặc cùng nhau đi dạo.”
Phải chăng nhà dưỡng lão là cơn ác mộng của người già?
Hoa Kỳ hiện nay có khoảng 36 triệu người già trên 65. Với thế hệ sinh ra sau Ðệ II Thế Chiến (Baby Boomer), cho tới năm 2050, con số này sẽ lên đến 86.7 triệu người. Do đó, với số lượng người già cao như vậy, nhu cầu đòi hỏi phải có thêm nhiều nhà dưỡng lão có dịch vụ chăm sóc y tế.
Hơn phân nửa các cụ sống trong nhà dưỡng lão có số tuổi từ 85 trở lên. Nhiều người trong số này được xem như những bệnh nhân không có cơ hội trở về nhà, và cần có người chăm sóc suốt đời vì họ không bao giờ có thể hồi phục để có thể tự chăm sóc lấy mình từ việc đi đứng, ăn uống và chuyện vệ sinh. Tương lai của họ, một là sẽ chết tại đây, hoặc tại bệnh viện khi bệnh nặng phải đưa vào, hay trở lại nhà dưỡng lão để chết.
Viện Dưỡng Lão hay Nursing Home do đó là cơn ác mộng của người già, người bệnh tật không tự săn sóc được. Chúng ta có thể đọc trên trang “Consumer affair Complaints & Review” về những phàn nàn, kiện cáo về những cách đối xử, ngược đãi người già của các nhà dưỡng lão, để thấy những tệ nạn và thiếu sót của những cơ quan này, đã làm tổn thương thể xác và tinh thần của những vị cao niên thiếu may mắn phải chịu đựng do hoàn cảnh mà phải vào đây.
Nhà dưỡng lão cũng như bệnh viện luôn đòi hỏi khả năng và tấm lòng của bác sĩ, nhân viên, y tá, nhưng sự thật nhà dưỡng lão ngày nay có quá nhiều nhân viên thiếu khả năng chuyên môn, không được huấn luyện kỹ càng, ít nhiệt tâm và trong một vài trường hợp còn thiếu đạo đức nữa. Người ta đã nêu lên hàng chục nghìn trường hợp bị ngược đãi, bỏ đói vì ăn không đủ tiêu chuẩn, bị cạn nước vì thiếu uống, hay bị nhiễm trùng, không thiếu trường hợp bị đánh đập, chửi bới. Người già phải nín lặng, không có khả năng phản kháng.
Những tệ nạn mà ta thường thấy trong nhà dưỡng lão, là bấm chuông không có y tá đến, đại tiểu tiện không được thay tã lót kịp thời, có khi phải chịu qua đêm; nặng tay khi người già được đưa từ giường sang xe lăn hay khi trở lại giường; không tận tâm khi cho bệnh nhân ăn nên thường bị bỏ đói hay thiếu uống.
Trong nhiều trường hợp, nếu thân nhân than phiền hay phản ảnh sự bạc đãi của nhân viên nhà dưỡng lão đã bị trả thù, làm khó dễ hay thân nhân bị ngăn trở khi vào thăm viếng. Không thiếu những trường hợp, ngay người vợ vào thăm chồng, thấy hoàn cảnh bị xử tệ với chồng cũng không dám than phiền, vì sợ trả thù, trong hoàn cảnh hai người không có con cái, hay con cái ở xa, không quan tâm, nên chẳng có ai lui tới để khiếu nại hay can thiệp. Trong nhiều trường hợp có những bậc cha mẹ bị “bỏ quên” trong nhà dưỡng lão, có người vài tháng, nhưng cũng có người đã vài năm.
Có một điều chúng ta khó tưởng tượng được nó lại xảy ra trong nhà dưỡng lão, đó là tệ nạn hiếp dâm nhắm vào những phụ nữ cao niên không có khả năng chống đối hay tự vệ và họ phải chịu câm nín, nói ra cũng không ai tin, nhất là khi nhà dưỡng lão sợ mất uy tín, phải giấu nhẹm mọi điều.
Nursing home không phải là giải pháp cuối cùng.
“Một mẹ nuôi nổi năm con, năm con không nuôi nổi một mẹ!” Ngày nay có những bà mẹ có năm con đều thành đạt, có bằng cấp, nghề nghiệp vững chắc, nhà ở trên đồi, cạnh biển, thay vì đóng góp nhau lại để nuôi một người săn sóc mẹ tại nhà, họ chọn điều dễ nhất là đưa mẹ vào nhà dưỡng lão.
Ở nước Mỹ này, chúng ta nghe có người ca tụng những người mẹ sẵn sàng bỏ công việc ở sở làm để ở nhà chăm sóc con, nhưng chưa nghe ai nói, có đứa con nào bỏ công việc sở để ở nhà chăm sóc cha mẹ già!
Nhà văn Lâm Ngữ Ðường có nói: “Cha mẹ nuôi con là bổn phận, con cái nuôi cha mẹ là văn hoá!” Phải chăng chúng ta không bị ràng buộc những gì thuộc phạm trù văn hoá?
Nếu đã cho chuyện vào nhà dưỡng lão là một chuyện bất đắc dĩ của hầu hết người cao niên, thì khi còn vợ, còn chồng đến giai đoạn không còn lo cho mình được, người phối ngẫu nếu có khả năng nên giúp người bạn đời, hơn là cả hai người đều sống xa cách và cô đơn.
Ðối với những gia đình có con khá giả, nên tìm cách giúp cha mẹ bằng cách chung góp nhau để thuê một người, kể cả y tá, để chăm sóc cho cha mẹ già. Tôi đã thấy một trường hợp tại Mỹ, tuy đã đưa cha già vào nhà dưỡng lão, những đứa con vẫn thuê người săn sóc, họ chia nhau làm ba ca, mỗi ca 8 tiếng, để lúc nào người cha cũng có người bên cạnh săn sóc và trò chuyện. Có thể đây là trường hợp của một gia đình giàu có, tuy nhiên đối với những gia đình được gọi là thành đạt ở Mỹ, đây không phải là chuyện không tưởng.
Mặt khác hiện nay tại Mỹ, trường hợp những vị cao niên không lái xe được, không có khả năng tự lo cho mình như chuyện đi lại phải có người nâng đỡ, nấu ăn, vệ sinh cá nhân, nếu đủ tiêu chuẩn của người có income thấp, sẽ được chương trình “săn sóc tại gia” giúp đỡ. (IHSS – In Home Supporting Services).
Để khỏi đưa cha mẹ vào nhà dưỡng lão quá sớm, xin bạn đọc gọi cho số (877) 478-5161, trình bày hoàn cảnh của thân nhân mình để được giúp đỡ.
HP