Sau một tuần lễ thăm phố cổ Boston, MIT, Harvard, Rockport, Marblehead, Nahant,… Ăn tôm hùm hấp ở Maine, ăn nghêu sò ốc ở New Port, tắm biển ở Quincy… Hôm nay ta đến Bảo Tàng Mỹ Thuật Boston.
Alain – bạn xưa, người Pháp, quen nhau, vui chơi ở Sài Gòn 1982, làm cho Tòa Ðại Sứ Pháp, về nước năm 86 — năm nay ghé thăm Boston.
Bảo Tàng Boston nằm ở địa chỉ: 465 Huntington, Boston. Có thể tới bằng subway, bus, hoặc xe riêng (khó kiếm parking). Tôi và Alain lấy subway-tuyến đường cam đổi qua đường xanh, chỉ 20 phút thì tới nơi.
Ăn sáng tại nhà hàng Bảo Tàng, Alain gật gù với ly cà phê phin kiểu Pháp:
– Nhớ ngày xưa uống cà phê Bố già.
Tôi cười:
– Cha thích con nhỏ áo đỏ bên bàn kia!… Nhớ hông?
Alain:
– Cô áo trắng ngồi sau lưng lấy cái xách tay có 500 đô lúc nào không hay. Nhưng…
Tôi tiếp:
– Hôm sau cô nhờ chủ trả xách lại với 400 đô và mảnh giấy viết chữ Pháp: “Xin lỗi, con tôi bệnh nặng, xin ông 100 đô, rất cám ơn.”… Cha gặp đúng dân chơi Sài Gòn!
Tụi tôi bắt đầu tại phòng triển lãm Châu Mỹ.
Trên tường, tượng gỗ trần truồng chắp vá của thổ dân, những bình đất nung, dụng cụ sinh hoạt của dân bản địa Châu Mỹ từ bao thế kỷ trước đã được dựng lại. Qua khỏi cửa, ánh sáng từ kính bên trên phủ đầy bức tranh lớn nhất. Bảo tàng của họa sĩ Mỹ Benjamin West, chung quanh và những phòng khác đầy các tác phẩm hội họa cổ điển Mỹ
Bảo Tàng Mỹ Thuật Boston thành lập năm 1870, mở cửa 1876 với những bộ sưu tập chuyển từ phòng triển lãm tư nhân Boston Athenaeum. Một nghệ sĩ địa phương, Ông Francis Davis Millet được đề xướng mở trường Mỹ Thuật liên kết với Bảo Tàng. Ông Emil Otto Grundmann được chỉ định làm Giám Ðốc. Bảo Tàng tọa lạc tại tòa nhà gạch rất đẹp Gothic Revival ở Copley Square do John Hubbard Sturgis xây, toàn bộ được làm bằng gạch, đất nung nhập từ Anh, với nền móng đá xanh.
Bước qua phòng bên là những tượng, hiện vật cổ của văn minh Ai Cập và khối Ả Rập; mấy cô gái Hồi bịt mặt quấn vải đen từ trên xuống dưới đang cầu nguyện chung quanh hòm xác ướp.
Người ta cho rằng Âu Châu là cái nôi văn hóa của da trắng… Ðúng! Tranh, cổ vật nổi tiếng từ Châu Âu được trưng bày rất nhiều ở đây.
Năm 1907, Ban quản lý Bảo Tàng quyết định xây tòa nhà có nhiều phần, bởi tài chánh chỉ có thể tài trợ từng phần. Phần một, kiểu tân cổ của Lowell đã hoàn thành với mặt tiền 500 feet đá granite và cột cao, cuối năm đó Bảo Tàng dọn về nhà mới. Phần hai xây dọc hai bên để triển lãm, đã được bà Maria Antoinette Evans Hunt, vợ của đại phú Robert Dawson Evans tài trợ và khai mạc 1915. Năm 1916, họa sĩ nổi tiếng John Singer Sargent vẽ những bích họa tô điểm cho phía trước và hàng cột. Những xây cất bổ sung làm cho Bảo Tàng lớn thêm, kể cả khu mỹ thuật trang trí, vườn hoa, sân thượng, phòng mỹ thuật hiện đại, quán cà phê, nhà hàng, phòng họp, phòng học, tiệm sách, kỷ vật, khu triển lãm cũng lớn hơn trước.
Vừa qua hết 2 phòng tranh Âu Châu…
– Tao chán cái chân tao quá!
Alain đứng lại, dựa vô tường.
– Sao?
– Năm 2013, tao ra đường vấp gốc cây, té gãy ống chân. Nối 8 con ốc… Bây giờ đi lâu, ốc lỏng, người rêm.
Alain cười cười:
– Vì tình hữu nghị Việt, Pháp. Vì tình bạn của tụi mình…. Vì..
Tôi ngắt lời:
– Cha muốn tui cõng?
– No…Nooooo! Lấy cái xe lăn… Ðẩy tui giùm!
Thế là tôi đẩy thằng bạn Tây cao 1m82, nặng 85 ký vô căn phòng lớn, rực rỡ với Degas, Van Gogh, Renoir, Gaugin, Monet, Cezanne… Những giấc mơ thời mới lớn, tranh của mấy tổ sư ngày nào bây giờ hiện ra trước mắt tôi, cách có vài gang tay…
Tôi ngất ngư với Degas, cụ này vẫn mãi là người hùng …
Cô gái hướng dẫn trẻ đẹp hỏi:
– Ông thích tranh Ấn Tượng?
– Mê!
Tôi nhẹ nhàng:
-… Và rất ấn tượng với nụ cười của cô!
Cô chớp mắt, má hồng:
– Cám ơn. Anh có thể trở lại đây…
– Ðẩy giùm cái. Cho tui coi Gaugin!
Alain gắt, tôi hiểu, chả vừa dập tắt một cuộc chiến… rất có thể xảy ra.
Bảo Tàng Mỹ Thuật Boston đã sưu tập được nhiều tác phẩm, cổ vật của các nền văn hóa khác nhau, lưu trữ số lượng lớn dữ liệu, trên 346,000 vật sưu tầm. Một số nổi bật như:
– Cổ vật, điêu khắc Ai Cập, hòm ướp xác, nữ trang xưa.
– Sưu tập tranh Hòa Lan thời hoàng kim gồm 113 tác phẩm của 76 Họa Sĩ do những nhà sưu tầm Rose Marie, Eijk Van Otterloo, Susan, Matthew tặng, trên 20,000 sách của Van Otterloo.
– Tranh ấn tượng và hậu ấn tượng Pháp, của những họa sĩ như Gauguin, Manet, Renoir, Degas, Monet, Van Gogh, Cezanne…
– Rất nhiều tranh của Mỹ vào thế kỷ 18, 19 như John Singleton, Copley, Winslow, Homer, John Singer, Gilbert Stuart…
– Cổ vật lịch sử, cung đình, đồ sành, sứ, thư họa Trung Quốc,.
– Tượng đá cổ, bình gốm, Ấn Ðộ, Nam Dương, Cambodia, Việt Nam.
– Những sưu tầm của Ðại Hàn, Mỹ thuật Nhật, sáng tác ngoài nước Nhật như Edward S.Morse với bộ sưu tập 5,000 bình gốm, hay 20,000 mộc bản của William Sturgis Bigelow.
– Bộ sưu tập trên 130 hiện vật từ nước Áo của gia đình Rothchild do Bettina Burr tặng.
Tôi đẩy Alain qua khu Châu Á:
– Khu này cha biết! Coi cái gì?
– Ông Cố nội tao làm quan lớn triều Nguyễn…. Tới coi có đồ cổ nhà tao không.
– Có thì sao? Lấy về à?
– Thì hãnh diện.
Trước mặt là văn hóa Ấn Ðộ với nhiều tượng đá, thần thánh, truyền thuyết. Tụi tôi vòng qua phòng cổ vật Trung Quốc. Ở đây ít tranh. Những tượng Phật, tủ thờ, đồ cổ men sứ xanh truyền thống Giang Nam, 2 tủ dài những cổ vật của Nhật, Ðại Hàn, không khác nhau gì mấy với kiểu Tàu.
– Hey! Thấy gì hông?
Tôi nhìn theo tay Alain.
– Ðồ cổ Anamit kìa.
Trước mặt, ngay góc tường, hai tủ đứng lớn, một pho tượng chàm, những cổ vật Việt Nam… Không một tấm tranh, mấy ấm trà, bình vôi, ché, lư hương. Một con voi kiểu Thái, một ấm trà, dĩa nhỏ xanh lam, tượng cá chép một hồ lô Tàu.
– Không có đồ thời Nguyễn.
Alain cười:
– Tao cũng nghĩ vậy.
– Mầy có nghĩ rằng: Mầy rất nặng… Ðã đến lúc đứng dậy, đi bình thường, coi tiếp rồi ra về cho tao khỏi đẩy không?
Cha bạn Tây nhún vai đứng dậy, tôi thở phào.
Trả xe lăn, lên lầu 2 coi tiếp.
HĐV