Một trong những khó khăn ta thường gặp trong chính tả tiếng Việt là sự nhập nhằng giữa hai phụ âm “s” và “x” trong một số từ, như “bổ sung / bổ xung” hay “sử dụng / xử dụng”. Chữ nào cũng thông dụng, vậy cái nào đúng?
Theo từ điển Hán Việt, chữ “sử” 使 trong “sử dụng” (使用) có ý nghĩa “khiến cho, dùng tới”. Chữ “sử” 使 này viết khác chữ “sử” 史 dùng trong “lịch sử” (历史). Còn chữ “xử” 處 thì mang ý nghĩa xét xử, như “xử sự” (處事). Trong từ điển Hán-Việt không thấy có từ “xử dụng”.
Quyển Anh-Việt Từ-Điển của tác giả Nguyễn văn Khôn (NXB Khai-Trí, 1967) có ghi cả hai từ “sử-dụng” và “xử-dụng”. Tuy nhiên, phần giải thích cho “sử-dụng” dài dòng hơn, lại thòng thêm một câu ví dụ. Còn “xử-dụng” chỉ được dịch giản dị là “To use, to employ”. Từ những điều nói trên ta có thể (tạm) suy ra rằng “xử dụng” không phải là chữ Hán Việt thuần túy; rất có thể do chữ “sử dụng” được đọc (và viết) trại ra.
Mặc dù cả hai cách viết (và nói) này ngày nay đều được chấp nhận, nhưng khi ta gõ hai chữ này vào Google search ta sẽ thấy “sử dụng” xuất hiện nhiều hơn “xử dụng” gấp nhiều lần. Như vậy, ai muốn chắc ăn thì nên theo số đông mà sử dụng từ “sử dụng”, bằng không thì xài “xử dụng” cũng không hẳn sai. Có lẽ phải chờ Việt Nam có một Hàn-Lâm-Viện Ngôn-Ngữ để … “xử lý” (處理) vụ này!?!
