Mỗi khi một tấm ảnh được chụp với máy ảnh số, những dữ kiện liên quan tới tấm ảnh đó được lưu trữ lại trong một dạng (format) gọi là Exchange Image File (EXIF).
Biết cách dùng thông tin EXIF đó có thể giúp bạn nhìn thấu được bên trong những thông số máy ảnh của riêng bạn và ngay cả của những người khác. Nhận thấy được những thông số kết hợp tốt với nhau trong một tấm ảnh hay (hoặc không hòa đồng với nhau trong một tấm ảnh tồi tệ) có thể giúp bạn cải tiến trình độ nhiếp ảnh của bạn.
Dữ kiện về dữ kiện
Dữ kiện EXIF còn được gọi là metadata (dữ kiện về dữ kiện). Trong đó bạn sẽ tìm thấy những thông tin có lẽ bạn đã biết rồi – hiệu và mẫu máy chụp hình, kích thước của hình chụp, thông tin bản quyền v.v. Nhưng bạn cũng sẽ tìm thấy thông tin về sự phơi sáng, về đèn flash nếu có dùng, chế độ đo sáng, khoảng cách tới chủ thể, và rất nhiều thứ khác.
Bạn có thể xem dữ kiện EXIF trên máy ảnh của bạn, trên máy điện toán, và trên những mạng chia sẻ ảnh chẳng hạn như Flickr và 500px.
Trên máy điện toán, bạn có thể dùng nhu liệu Adobe Photoshop, chọn ‘File Info…’ từ ‘File’ menu để xem dữ kiện EXIF của một tấm hình. Sau đây là một screenshot (hình chụp lại từ màn ảnh này).
Ðể xem dữ kiện này trong Windows, nhấn nút bên phải của chuột lên tấm hình và chọn ‘Properties,’ rồi chọn ‘Details’ tab.
Nếu bạn dùng máy Mac, mở tấm hình trong dạng Preview, rồi chọn ‘Show Inspector’ từ ‘Tools’ menu và chọn ‘EXIF’ tab.
Lưu ý: Các nhu liệu của Adobe tạo ra một hồ sơ với cùng tên như tấm hình nhưng với “cái đuôi” .XMP (viết tắt cho Extensible Metadata Platform). Hồ sơ này chứa những dữ kiện EXIF cho tấm hình đó.
Như bạn thấy, dữ kiện EXIF này gồm có thông tin về sự phơi sáng. Tấm hình này được chụp bằng máy ảnh D700 với chế độ Manual. Tốc độ cửa chập là 1/320 giây, khẩu độ là f/2.8, ISO là 100, và chế độ đo sáng là Spot. Bạn cũng thấy rằng đèn flash có chớp.
Trong những thí dụ này, chúng ta nhìn thấy dữ kiện từ hồ sơ RAW. Nhưng dữ kiện cũng có thể được chứa trong những dạng hồ sơ khác như JPEG và TIFF.
Làm thế nào để thông tin này hữu ích đối với những người mới bắt đầu chụp hình?
Khi bạn mới bắt đầu, và bạn chỉ đang làm quen với máy ảnh đầu tiên của bạn, dữ kiện EXIF có thể giúp bạn học hỏi. Nếu bạn chụp một tấm hình mà nó không ra cái nhìn đúng như bạn nghĩ, dữ kiện này có thể cho bạn biết tại sao.
Ðể thí dụ, bạn có thể hiểu được tại sao tấm hình này bị mờ khi bạn thấy rằng tốc độ cửa chập của nó chỉ là ¼ giây thôi (quá chậm). Nếu bạn muốn chụp ở một tốc độ chậm như vậy, bạn cần dùng chân máy tripod để tránh bị run máy.
Dùng dữ kiện EXIF để so sánh
Dữ kiện EXIF cũng có thể giúp bạn so sánh những hình bạn đã chụp. Nhìn thấy những thông tin của ống kính có thể giúp bạn hiểu khi nào là lúc tốt nhất để dùng ống kính đó. So sánh cùng một thông số khẩu độ trên hai ống kính khác nhau cũng có thể giúp bạn học hỏi thêm về chiều sâu trường ảnh.
So sánh cùng một khung cảnh được chụp với hai tiêu cự khác nhau cũng là một bài học hữu ích. Hai tấm hình sau đây được chụp với hai ống kính (hai tiêu cự) khác nhau (dựa theo dữ kiện EXIF trong hồ sơ hình).
Phân tích và tiên đoán
Phân tích dữ kiện EXIF của những hình ảnh bạn chụp có thể giúp bạn dự trù và cải tiến những lần đi chụp cùng chủ thể hoặc địa điểm trong tương lai. Nghiên cứu những dữ kiện của hình từ một sự kiện diễn ra hàng năm sẽ cung cấp cho bạn sự hiểu biết sâu sắc về những gì bạn đã làm đúng và những khuyết điểm để bạn cải tiến.
Mỗi năm, nhiều địa điểm trên thế giới đều có tổ chức các cuộc triển lãm biểu diễn máy bay (airshow), luôn cả vùng Dallas/Fort Worth. Những cú shots ghi lại action nhanh chóng này đều rất thử thách để chụp hình. Trước khi tôi đi xem airshow mỗi năm, tôi nhìn lại những hình mình đã chụp trong những năm trước. Dữ kiện EXIF từ những hình ảnh đó sẽ nhắc tôi về những thông số tôi đã dùng trước đây. Khi tôi đến nơi, tôi biết ống kính nào mình sẽ dùng cho loại máy bay nào, và tốc độ cửa chập nào để dùng nếu tôi muốn hình thật rõ, hoặc cố ý muốn làm có vết nhòa.
AN