Mỗi năm, chiếc cúp Heisman Trophy được trao cho cầu thủ football giỏi nhất của đại học Mỹ. Năm nay người thắng giải là Kyler Murray, một sinh viên năm thứ ba đến từ Allen – một thành phố nhỏ ở ngoại ô Dallas. Mời bạn dõi theo lịch sử của chiếc cúp Heisman này…
Chiếc cúp Heisman Trophy ra đời năm 1935, do một nhóm người mê football ở New York City khởi xướng. Nhóm này lúc đầu mang tên Downtown Athletic Club (DAC). Họ cốt yếu muốn tuyên dương những cầu thủ có những đức tính tốt, ngoài tài năng trên sân cỏ còn phải chứng tỏ là người “trì chí, có kỷ luật, và không quản ngại khó khăn”.
Năm đầu tiên cúp được gọi là DAC Cup và chỉ dành cho những sinh viên các trường đại học phía Ðông của sông Mississippi. Nhưng vừa mới được một năm thì chủ tịch của Hội là John Heisman đột ngột qua đời. Năm sau (1936), cúp được đổi tên thành “Heisman trophy” để tưởng niệm John Heisman, đồng thời được mở rộng ra khắp nước Mỹ. Người thắng Heisman Trophy được bầu chọn bởi một số nhà báo thể thao uy tín. Mỗi nhà báo chọn ra 3 cầu thủ mà họ cho là xứng đáng nhất, xong bỏ phiếu cho 3 cầu thủ đó theo thứ tự 1, 2, 3. Phiếu hạng nhất tính 3 điểm, hạng nhì 2 điểm, hạng ba 1 điểm.
Từ 1936 đến nay cúp đã được trao 81 lần cho 79 cầu thủ khác nhau — có một người được trao giải hai năm liền, đó là Archie Griffin của đại học Ohio State (1974, 1975), và một người đã tự nguyện trả lại giải thưởng (Reggie Bush, 2005) vì bị bắt quả tang nhận tiền bất hợp pháp khi còn là sinh viên. Nhưng đình đám nhất trong tất cả các người thắng giải có lẽ là O.J. Simpson (1968), từng bị kết án giết vợ và về sau phải ở tù.
Texas và California là 2 tiểu bang có nhiều cầu thủ đoạt giải nhất. Trường trung học công lập Woodrow Wilson của Dallas có đến 2 học sinh đoạt giải Heisman khi lên đại học (trường tư thục Công giáo Mater Dei ở Orange County, California, cũng có 2). Kyler Murray của Allen High School là sinh viên thứ 12 đến từ Texas. Sau đây là một vài trường hợp đặc biệt khác của giải thưởng vô cùng cao quý này:
Năm 1961, Ernie Davis là cầu thủ da đen đầu tiên thắng giải, mặc dù thời đó xã hội Mỹ vẫn còn trong tình trạng “phân biệt màu da” (racial segregation). Rất tiếc là Davis đã không được chơi football chuyên nghiệp cho NFL ngày nào vì anh bị phát hiện ung thư máu và một năm sau đó thì Davis qua đời.
Terry Baker, quarterback cho đại học Oregon State, không những thắng giải Heisman năm 1962, anh còn chơi basketball (bóng rổ) cho trường và vào đến trận bán kết giải vô địch Final Four của Liên đoàn Ðại học NCAA năm 1963. Cho đến nay chưa có cầu thủ sinh viên nào làm được chuyện quá sức tưởng tượng này.
Năm 1936, Larry Kelley của đại học Yale đoạt giải Heisman. Năm sau đồng đội của Kelley là Clinton Frank cũng thắng luôn. Một hiện tượng vô cùng hiếm thấy. Nhưng đến năm 2018 nó lại xảy ra lần nữa. Trước đó một năm (2017) Baker Mayfield của đại học Oklahoma University đã thắng giải. Năm sau đến phiên đồng đội của Mayfield là … Kyler Muray được nâng cúp. Thêm một điều lạ nữa là cả hai đều là dân Texas. Thời trung học Baker Mayfield chơi quarterback hai năm cho trường Lake Travis ở Austin, đạt kỷ lục 25-2 và thắng vô địch tiểu bang (Division 2) năm 2014. Kyler Murray thì chơi quarterback cho trường trung học Allen High School 3 năm, đạt kỷ lục 42-0 và thắng vô địch tiểu bang (Division 1) ba năm liền (2013; 2014; 2015). Niên khoá 2014-2015 Murray còn được bầu chọn là cầu thủ trung học giỏi nhất nước Mỹ.
Chưa hết, Murray còn là một cầu thủ baseball (bóng chày) xuất sắc. Năm lên lớp 12, Murray được chọn vào cả hai đội All-American Football và All-American Baseball do hãng Under Armour bảo trợ. Sau khi ra trường trung học, Murray tiếp tục chơi cả hai môn thể thao này tại đại học Texas A&M. Ðược một năm thì Murray chuyển sang Oklahoma University (O.U.), nơi Baker Mayfield đang là quarterback chính. Sau khi Baker Mayfield đoạt cúp Heisman (2017) và ký hợp đồng chơi cho đội NFL Cleveland Browns, Kyler Murray trở thành quarterback chính cho O.U. Tuy chỉ mới là sinh viên năm thứ ba, nhưng chưa gì Kyler Murray đã được ký hợp đồng gần $5 triệu để chơi … baseball cho đội Oakland A’s. Thành ra sau khi học hết niên khoá 2018-2019 Kyler Murray chắc sẽ không chơi quarterback cho O.U. nữa, và có thể sẽ không chơi football luôn. Có lẽ vì vậy mà rất nhiều nhà báo đã bỏ phiếu cho Kyler kỳ này, vì họ biết một cầu thủ đa tài như vầy ít khi nào xuất hiện.
Trong lịch sử Heisman Trophy cũng từng có vài lực sĩ chơi hai ba thứ thể thao nhà nghề khác nhau. Như Bo Jackson (1985) nhảy qua chơi baseball và được bầu chọn All-Star Baseball và All-Star Football. Hay là Charlie Ward (1993) đã bỏ football để chơi … basketball! Tuy nhiên đây là những trường hợp hết sức hiếm hoi, họ là những tài năng phi thường, năm thì mười hoạ mới có một lần. Tuy còn hơi sớm để đặt Kyler Murray vào danh mục những kỳ nhân hiếm có đó, nhưng rõ ràng anh ta có tiềm năng và khả năng.
Hiện giờ cả nước Việt Nam đang sôi sục vì đội tuyển quốc gia vừa thắng vô địch một giải đá banh nhỏ trong vùng gọi là AFF Suzuki Cup. Ai cũng biết đây là công lao của ông Bầu Ðức đã bỏ tiền ra đào tạo các thanh thiếu niên có tiềm năng. Ai cũng biết ông đã bỏ tiền ra để mang huấn luyện viên giỏi về hướng dẫn các em. Nhưng khác với Mỹ, Việt Nam chưa có một hệ thống đào tạo cầu thủ tầm cỡ và phổ quát, được tư nhân, làng tỉnh và phụ huynh hiệp lực tài trợ từ cấp nhỏ đến cấp lớn, từ tiểu học lên trung học rồi đại học. Thành thử sẽ còn mất nhiều thời gian (và tiền bạc) cho những liên đội câu lạc bộ nhà nghề kiểu như NFL thành hình để tổ chức các giải độc lập mang tầm vóc quốc gia (khoan nói tới quốc tế).
Ở Mỹ, trẻ em có cơ hội chơi nhiều môn thể thao từ nhỏ. Rất nhiều cha mẹ Mỹ bỏ thì giờ và tiền bạc cho con mình, cả nam lẫn nữ, chơi thể thao. Không phải ai cũng mong (hoặc tin) rằng con mình sẽ trở thành siêu sao như Tiger Woods hay David Beckham, nhưng cho con chơi thể thao đối với người Mỹ là chuyện hết sức bình thường và thực tiễn. Thể thao tốt cho sức khoẻ đã đành, nó còn luyện cho con cái mình những đức tính tốt như tinh thần đồng đội, kỷ luật, khả năng lãnh đạo v.v… là những kỹ năng chúng có thể áp dụng vào đời sống và công ăn việc làm sau này. Và dĩ nhiên có càng nhiều trẻ tham dự vào những trò thể thao chừng nào thì càng dễ phát hiện ra những tài năng siêu phàm.
Không phải vô cớ mà tại các giải Thế Vận Hội Hoa Kỳ luôn dẫn đầu về số lượng huy chương, mặc dù nhà nước không bỏ tiền ra nuôi lực sĩ như nuôi heo theo kiểu Ðông Âu hay Trung Quốc. Tất cả đều đến từ tư nhân. Nhưng cũng may là dân Mỹ thích cho con họ chơi quá nhiều môn thể thao; chứ nếu họ dồn hết năng lực, nỗ lực và tài lực để đầu tư vào chỉ một môn đá banh mà thôi thì có lẽ Hoa Kỳ đã là cường quốc World Cup từ đời tám hoánh!
BB