Mấy năm gần đây, nhiều công ty bất động sản có tên tuổi tại Mỹ như Keller Williams, Royal City, Coldwell Banker…, vào Việt Nam hợp tác với các nhà đầu tư bất động sản trong nước để làm ăn lớn. Và cũng từ đây, các văn phòng dịch vụ môi giới bất động sản tại nhiều thành phố lớn nở rộ ì xèo, quảng bá mua bán nhà tại Mỹ cho những khách hàng có nhu cầu tìm kiếm một căn nhà để con cái du học có chỗ ở hoặc đầu tư cho thuê sinh lợi. Thủ tục mua nhà, chuyển tiền dễ dàng, không phân biệt người định cư và không định cư…
Ông H. ở Plano, TX dẫn người bạn sang Mỹ du lịch đi ăn sáng để xem coi phở xứ người có ngon như ở quê nhà không. Người bạn ông H. thật tình nhận xét: “Hương vị có một phần không bằng nhưng quán xá sạch sẽ, phục vụ chu đáo. Nói chung, phở là thứ dễ xơi, kém vị một chút cũng không sao, đã có tương ớt, ngò gai hỗ trợ. Điều tôi quan tâm là chuyến này sang Mỹ để nghe ông góp ý vì tôi muốn mua một hai căn duplex chuẩn bị cho thằng Út sang du học có chỗ ở và phần còn lại thì đầu tư cho thuê kiếm tiền, vừa có chi phí sinh hoạt cho thằng Út vừa thu hồi vốn đầu tư được đồng nào hay đồng đó. Mấy văn phòng dịch vụ môi giới địa ốc ở Sài Gòn giới thiệu mua nhà ở Mỹ dễ như ăn phở ấy. Nghe phát ham, nhưng ông là người sống ở đây bao nhiêu năm, biết rõ luật lệ, thủ tục mua bán, hay ông có bạn bè nào rành về địa ốc thăm hỏi giùm tôi. Họ nói mua nhà ở Mỹ thủ tục còn dễ hơn ở VN, có tiền là xong tất cả”.
Bạn ông H. lấy trong ví ra tờ giấy gấp làm tám, đưa cho bạn mình xem tờ quảng cáo có hình ảnh đầy đủ căn duplex rao bán ở thành phố Irving. Nghe đâu Irving cách không xa Plano là mấy, ông chở tôi đến đó xem qua, nếu được liên lạc tiến hành mua luôn. “Dễ như ăn phở vậy cha nội. Ông đúng là Hai lúa đi Mỹ, giấy tờ gì mà xếp lận vô bóp một nùi vậy, mua nhà thì dễ nhưng bộ muốn mua là mua được liền sao. Phải gọi điện thoại cho địa ốc trước để xếp lịch coi nhà, chớ không phải đến đó đứng gõ cửa. Nhưng trước nhất là ông phải có thủ tục… đầu tiên”.
Bạn ông H. gật gù, ở đây cũng có thủ tục “đầu tiên” nữa sao. Chuyện nhỏ, bôi trơn cho nhanh, miễn làm sao mua bán nhanh gọn là được. Ông H. nhướng mắt: “Thôi đi cha, ý tôi muốn nói là… tiền đâu”. “Chuyện nhỏ luôn, có đủ tiền tôi mới qua đây trước là thăm bạn bè, sau là tìm mua bất động sản đầu tư sẵn để sau này thằng Út học xong nó kiếm vợ bảo lãnh ở lại, rồi chờ nó vô quốc tịch cho tụi tui đu cánh máy bay sang đoàn tụ. Phải chuẩn bị lo trước mọi chuyện ra đi… theo kế hoạch”. Trời, cha này chậm tiêu quá, đương nhiên mua nhà là phải có tiền. Nhưng mà tiền… từ đâu ông có, ý tôi là ông phải chứng minh được nguồn gốc tiền làm sao ông có được. Bởi ông khác tôi, tôi là công dân ở đây, mua nhà trả góp mượn tiền ngân hàng, còn ông là người nước ngoài mua nhà phải trả tiền tươi cái rụp. Mỗi lần ông sang đây, theo luật pháp Việt Nam, ông chỉ lận túi được $7,000 xuất cảnh, bao nhiêu lần thì ông mới đủ tiền mua nhà?
“Gì mà khó khăn quá vậy, bạn của bà xã tôi, vừa mới mua căn nhà ở Quận Cam bằng tiền mặt, chuyển chui một lúc mấy trăm ngàn đô. Dịch vụ chuyển ngân chui này có cả một hệ thống trên khắp nước Mỹ. Và cũng khó mà có giấy trắng mực đen cho những khoản thu nhập kiếm tiền của tôi tích lũy bao nhiêu năm mới có được. Tiền tôi để dành nhờ những cuộc làm ăn ngoài sổ sách, bây giờ bảo chứng minh nguồn gốc thì làm sao mà chứng minh được! Chẳng có cơ quan nào hay ngân hàng nào ở Việt Nam đứng ra xác nhận khi tôi muốn chuyển số tiền đó ra nước ngoài. Tôi đâu phải làm ăn lớn có công ty, đầu tư ở nước ngoài mà cần phải có tài khoản kinh doanh để chuyển tiền hợp pháp. Mà muốn làm được chuyện đó, phải xin được giấy phép của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong nước, rồi xin giấy phép chấp thuận chuyển tiền của ngân hàng. Thủ tục trong nước lòng vòng thật nhiêu khê, còn thủ tục ở Mỹ là quá chặt chẽ, vậy mà tôi không hiểu sao có biết bao cuộc giao dịch mua bán thành công trót lọt”, bạn ông H. phân trần.
Nói xong, ông nhìn ông H. đề nghị: “Hay là ông giúp đứng tên nhà cho tôi, mọi chi phí thuế má phát sinh tôi chịu, khi nào tôi qua định cư rồi tính tiếp”. Ông H. lắc đầu: “Ông tin tôi, không sợ mất tài sản thì tôi cám ơn, nhưng dính vào mấy cái vụ không rõ ràng này thì tôi không bao giờ muốn. Chừng nào sang đây định cư hay qua đây diện đầu tư làm ăn thì hãy có ý định mua nhà, chứ kiểu bỏ tiền đi chui mua nhà, đầu tư kiếm lời bằng việc cho thuê tôi thấy không ổn chút nào, có khi mất trắng. Thằng con ông qua đây ăn học về trọ ở nhà tôi là xong. Ở với gia đình tôi, tôi còn ngó ngàng giúp nó giùm cho ông, chứ có nhà riêng, có tiền thu nhập cho thuê, không ai quản lý, sự đời nhiễu nhương, dễ cám dỗ. Có khi ông thương nó lại hóa ra hại nó đó”.
Ông H. dừng nói một hồi rồi chợt lóe lên ý tưởng: “Hay là ông nộp đơn xin đầu tư theo visa EB-5 định cư đi, tôi thấy con đường đó an toàn hơn hết thảy. Nếu hồ sơ chấp thuận, mọi chuyện sẽ được thuận lợi hơn. Ông mua nhà, chuyển tiền hợp pháp, lại có thẻ xanh thường trú nhân. Mấy người bạn tôi ở Atlanta và San Diego có vài người bà con đi theo diện này. Mấy tháng trước họ lái xe sang đây thăm tôi với mục đích tìm kiếm nhà ở Houston hay Dallas vì giá nhà rẻ hơn ở những nơi khác. Thật ra, con số người Việt Nam trong nước đi diện EB-5 mấy năm nay không nhiều, chỉ vài trăm người nhưng đó là kết quả khá khả quan cho chương trình di trú đầu tư mà Mỹ dành cho Việt Nam”. Bạn ông H. ngắt lời: “Chuyện bên VN tôi biết rõ hơn ông, tôi cũng muốn tham gia diện này, ngặt một điều, muốn có số tiền đầu tư nửa triệu ông phải có trong tay ít nhất gấp hai ba lần số đó. Còn tôi, chẳng có bao nhiêu nhờ ba chuyện mua bán đất đai tự do kiểu cò con, tích lũy dần mà có. Hàng ngàn người nộp đơn bị từ chối vì không chứng minh được nguồn gốc tài chánh. Những người được chấp thuận visa đầu tư đa số đều có công ty làm ăn hẳn hoi. Số lượng visa EB-5 phần rất lớn thuộc về tầng lớp người Trung Quốc giàu có”.
Nghe ông nói tôi mới nhớ. Ăn uống xong, tôi chở ông đến xem khu nhà của người Trung Quốc đầu tư tại Plano gần Frisco. Nguyên một khu năm sáu chục căn lớn sụ có hồ bơi, nghe đâu cả bảy tám trăm ngàn đô một căn, vậy mà họ mua hết. Những người Trung Quốc này sang đây diện đầu tư EB-5. Tôi có đọc trên tờ New York Times bài viết cuộc di cư đồng vốn của các nhà đầu tư Trung Quốc sang các nước giàu có ở châu Âu và Canada, Úc, Mexico và đặc biệt là Mỹ điểm đến của nhiều nhà giàu Trung Quốc. Một phần do chính sách thông thoáng của chính phủ TQ cho phép một cá nhân không chuyển quá 50,000USD/năm ra nước ngoài. Đây là chính sách cho di cư không chỉ đồng vốn mà cả con người để TQ vươn ra toàn thế giới có lợi cho Đại lục về sau. Không chỉ có cá nhân mà cả các công ty xây dựng lớn của TQ như Greenland cũng chạy sang nước ngoài đầu tư xây dựng các công trình nhà ở phục vụ cho dân bản xứ và đồng thời phục vụ cho người dân của mình nếu có nhu cầu mua các dự án chung cư. Greenland đang xây một cao ốc chung cư ngay tại cửa ngõ thành phố Los Angeles tại xa lộ 110. Và tôi cũng nghe một công ty xây dựng lớn ở VN hợp tác với công ty xây dựng địa ốc của Mỹ đang có dự án xây chung cư tại thành phố Seattle.
Bạn ông H. thổ lộ: “Tôi có dự vài cuộc hội thảo di dân đầu tư ở Sài Gòn. Nghe lượng visa EB-5 được mở rộng cũng phấn khởi. Diễn giả từ Mỹ về cho biết người TQ gia tăng tốc độ mua nhà tại Mỹ mà mua bằng tiền mặt chiếm đến gần năm mươi phần trăm. Trong năm 2015 số nhà giàu TQ đã chi gần 28 tỷ USD mua nhà tại khắp các tiểu bang trên toàn nước Mỹ. California, Washington, Texas, New York và Florida nhưng những nơi họ đến cư ngụ nhiều nhất, đặc biệt là khu quanh Los Angeles. Chính việc người nước ngoài mà phần lớn là người TQ đầu tư bất động sản để ở và kinh doanh góp phần đẩy giá nhà ở tại Mỹ nhích dần lên trong vài năm qua. Chẳng bù năm bảy năm trước khi Mỹ chìm vào khủng hoảng nhà đất, nhà bị ngân hàng kéo rao bán rẻ như bèo”.
Ông H. chua chát nói: “Hèn chi mà mới đầu năm nay tôi nhận được giấy báo tạm tính thuế nhà tăng thêm vì trị giá nhà đất tăng lên 10% so với năm rồi. Tôi không ham nhà tăng giá, chỉ có nhà nước hưởng lợi thêm về thuế và những nhà đầu tư địa ốc là được lợi thôi. Còn người dân bình thường như tôi có một căn nhà để chui ra chui vô, đâu phải bán nhà hay cho thuê để mong kiếm lời vì giá địa ốc tăng cao. Người nước ngoài sang Mỹ mua nhà chỉ tổ góp phần làm rối loạn thị trường nhà đất mà thôi”.
TN