Ca sĩ Robin Gibb, người 6 lần đoạt giải Grammy, mới qua đời tuần qua vì chứng ung thư ruột già lan đến lá gan. Cái chết này là một thảm cảnh vì bệnh tình của ông là loại ung thư có thể ngừa được bằng thử nghiệm định kỳ.
Sát thủ thầm lặng
Ung thư ruột già thường không có dấu hiệu báo trước, mà thường chỉ biết được khi bệnh đã lan sang các cơ quan khác.
Bệnh này tác động đến ruột già (colon) và có thể kéo dài đến trực tràng (rectum). Lúc này ung thư được gọi là anal cancer (ung thư hậu môn). Bệnh phát triển chậm chạp, với 95% trường hợp khởi đầu chỉ là những mụn thịt polyp, nếu không được phát hiện và lấy đi, chúng có thể phát triển thành ung thư, nhưng thời gian tương đối dài, có thể đến 10 năm.
Ngừa được nhưng thờ ơ
Mỗi năm có khoảng hơn 100 ngàn người ở Mỹ được chẩn đoán là mắc bệnh ung thư ruột già. Được xếp hạng là nguyên nhân đứng hàng thứ hai gây tử vong vì ung thư, mỗi năm nó giết hại tới 50 ngàn người ở đây. Thế mà, theo Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ (American Cancer Society) cho biết, hầu hết những vụ chết chóc này có thể ngăn ngừa được chỉ bằng một thử nghiệm khá đơn giản, gọi là colonoscopy (soi ruột già). Vấn đề là những người nên đi thử nghiệm (thường là từ 50 tuổi trở đi) thì chỉ có ít hơn phân nửa thực hiện mà thôi. Ba yếu tố đưa đến tình trạng thờ ơ này: bác sĩ gia đình không khuyến cáo; bệnh nhân ngại ngùng; và không có bảo hiểm đài thọ chi phí.
Loại thử nghiệm vừa tìm vừa trị
Tuy có nhiều cách để tìm ra ung thư ruột già, nhưng phổ biến nhất để sớm tìm ra bệnh là colonoscopy (soi ruột già). Đây là thử nghiệm duy nhất vừa tìm vừa ngừa bệnh.
Bác sĩ dùng một ống nhựa mềm dễ uốn, đầu có một máy chụp video và nối với màn hình theo dõi. Dụng cụ này có tên colonoscope, được đưa vào hậu môn, qua trực tràng rồi lên ruột già. Toàn bộ mặt bên trong của ruột được quan sát, nếu thấy có gì bất thường thì được lấy ra để làm sinh thiết (biopsy). Riêng các mụn thịt polyp được bác sĩ cắt bỏ, vì polyp có thể dẫn đến ung thư. Một xét nghiệm tương tự gọi là sigmoidoscopy, chỉ soi rọi 1/3 của ruột già, nên có thể không quan sát đầy đủ được những phần còn lại.
Nhiều người ngại đi thử nghiệm vì thủ tục sửa soạn hơi phiền phức và không mấy dễ chịu: chỉ được ăn đồ lỏng, và uống thuốc xổ hai ngày trước khi soi để rửa ruột. Tuy nhiên, xét nghiệm này không gây đau đớn gì vì bệnh nhân đã được gây mê trước khi tiến hành.
Soi ruột già
Ai có nguy cơ mắc bệnh?
90% những trường hợp ung thư ruột già xảy đến cho những người trên 50 tuổi, đó là lý do bắt đầu từ tuổi này nên đi soi 10 năm một lần. Những ai trong gia đình có người đã mắc bệnh nên đi soi sớm hơn và thường xuyên hơn.
Cũng có bằng chứng cho thấy những người ghiền rượu có nhiều rủi ro bị bệnh này.
Làm sao tránh ung thư ruột già?
Những thay đổi giản dị trong lối sống hàng ngày là cách đề phòng tốt nhất chống lại tên sát thủ này:
– Ăn nhiều chất xơ (fiber)
– vận động thân thể nhẹ nhàng
– giảm cân
– bớt chất béo.
Theo được cách đó là ngăn ngừa được tới 45% trường hợp mắc bệnh.
Bằng chứng từ 24 cuộc nghiên cứu mới đây cho thấy ăn thịt đỏ và thịt đã chế biến rồi (như bacon, hot dog, sandwich…) làm cho rủi ro mắc bệnh tăng cao.
TM