Vancouver – vẻ đẹp bình yên (Kỳ 2)

Trái với suy nghĩ của tôi khi nhìn thấy mấy chục chung cư cao tầng dọc theo bờ sông Frasar và những chung cư khác đang được xây ngay trung tâm thành phố trên đường Kingway. Chung cư được xây nhiều, có nghĩa giá sẽ rẻ. Nhưng thực tế, giá một căn nhà chung cư 70 mét vuông nhìn ra cảnh biển khoảng nửa triệu đô Canada, còn căn 450 mét vuông ở tầng penhouse nhìn thấy cả thành phố giá chừng bốn triệu. Giá nhà ở cũng thế, từ nửa triệu cho đến một triệu tùy theo mới cũ. Hầu hết nhà tại Vancouver đều có nhiều phòng và hai tầng, cho nên các phòng đều be bé giống cái hộp diêm. Người ta có thể cho thuê một tầng để kiếm thêm tiền trả nợ ngân hàng trong thời gian từ 25 đến 35 năm. Trả xong nợ cái nhà coi như xong một đời người.

Ngôi nhà là cả cuộc đời

Khi tôi kể chuyện này với vài người bạn ở Texas, ai nấy đều nhăn mặt. “Giá mà mang cái nhà ở Mỹ sang Canada bán kiếm lời”. Nói tếu táo, chứ nhà ở New York hay San Francisco, Los Angeles, Boston, Seattle vẫn đắt như thường so với thị trường chung trên toàn nước Mỹ, cho dù cơn khủng hoảng nhà đất đã làm những người chủ nhà khu vực này thất điên bát đảo trong nhiều năm qua. Đất Texas còn mênh mông, trừ khi các nhà đầu tư địa ốc mua hết đất bờ biển thì mới mong đất đai xây dựng bên trong tăng giá. Giá vật liệu xây dựng tại Canada không khác mấy so với Mỹ, nguyên nhân chính là thiếu đất. Quỹ đất nhà ở tại Vancouver bị hạn chế do luật xây dựng không phát triển nhà ở khu vực ngoại thành do dành đất cho công viên cây xanh. Một vấn đề khác do nhu cầu mua địa ốc đầu tư kinh doanh của các “đại gia” Trung Hoa đến từ Hồng Kông, Thượng Hải và đại lục đã khiến giá nhà tăng liên tục trong hơn thập niên qua. Vấn đề nhà ở đã trở thành nỗi lo dai dẳng cho những người mới nhập cư trong vòng chục năm trở lại đây. Năm năm gần đây nhất, giá nhà tại Vancouver lại tăng thêm 28%. Chi phí tiền nhà chiếm từ 60 đến 70% số thu nhập hàng tháng. Việc tậu một căn nhà để an cư lạc nghiệp hầu như là một giấc mơ.

Năm ngoái, Canada đã cấp thị thực nhập cảnh cho 1,600 các nhà đầu tư gốc Hoa muốn đến British Columbia. Đối với họ việc đầu tư làm ăn ở nước ngoài như một bảo đảm không để mất mát tài sản và dành cho con cái cuộc sống đầy đủ hơn với sự hội nhập quốc tế. Còn ở Hoa lục, đó là điều không thể. Hơn nữa, hiện nay chính sách quản lý nhà ở của Hoa lục đang hạn chế sở hữu nhà mà một gia đình được phép mua (mỗi người không được sở hữu quá hai bất động sản). Những thương gia có tiền không thể đầu tư bất động sản trong nước nên họ tìm cách đầu tư ra nước ngoài. Vancouver – vùng đất hứa hẹn trong kinh doanh bất động sản không chỉ dành riêng cho người nhập cư Hoa lục mà số di dân Đông Âu và Ấn Độ cũng ngày càng nhiều do nhu cầu nhân công tại Canada tăng cao. Điểm qua trang địa ốc trên tờ Vancouver Sun, Công ty Colliers International cho biết người mua gốc Hoa đang tăng cường mua nhà đất tại Vancouver, nhất là vùng Tây Vancouver và Richmond. “Hoa lục tiếp tục thắt chặt các chính sách về bất động sản, và chúng tôi đang mong đợi các nhà đầu tư từ Hoa lục ra nước ngoài mua bất động sản nhiều hơn”, Colliers International nhận định. Mức độ tăng trưởng tiềm năng đối với giá bất động sản tại Vancouver dự tính sẽ đạt 20 – 40% trong 10-30 năm tới.

Thật vậy, vùng phía Tây Vancouver luôn thu hút các nhà đầu tư Canada xây chung cư bán cho các nhà đầu tư nước ngoài. Nhiều căn hộ nhìn ra cảnh đẹp được mua cao hơn giá nhà đầu tư đưa ra vài chục ngàn đô. Đây là vùng đất hướng ra mặt biển, còn vùng Đông Vancouver đã từng nổi tiếng với những tệ nạn xã hội mà hơn hai thập niên qua, chính quyền gần như bất lực trong việc kiểm soát các băng đảng tội phạm, khiến khu này ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Giá nhà khu vực Đông Vancouver rẻ gần như phân nửa so với khu Tây và hiện trạng trước đây thế nào thì giờ vẫn vậy, không có sự phát triển mặc dầu chính quyền đã xóa sổ nhiều băng nhóm, tệ nạn mãi dâm, xì ke ma túy. Đây quả là một nghịch lý trong thành phố được đánh giá là một trong những nơi đáng sống nhất trên hành tinh chúng ta và trong một đất nước có nền kinh tế lớn mạnh hạng thứ 10 trên thế giới.

Tất nhiên, việc người Hoa ồ ạt mua vét nhà ở Vancouver đã khiến người dân địa phương cảm thấy bất bình trong khi cả đời mình làm lụng như trâu cũng chưa chắc gì sắm nổi ngôi nhà. Con người là vậy. Lòng sân si cố hữu lúc nào cũng mạnh hơn lý trí. Người Hoa đầu cơ đẩy giá nhà đất tăng cao. Nhưng đó không phải là nguyên nhân chính làm cho giá nhà đất thay đổi chóng mặt, mà do chính sách thu hút đầu tư từ chính phủ trong nước, không chỉ dựa vào nội lực mà còn nhờ ngoại lực để phát triển kinh tế qua từng thời kỳ. Ngay tại California hay London, người Hoa cũng là khách hàng số một trong thị trường bất động sản. Nếu trước đây đa số khách hàng đến từ Hồng Kông, Đài Loan thì nay hầu hết là người đại lục.

Trở lại giá nhà Vancouver tăng cao không nhất thiết có nghĩa là thành phố đang ở trong tình trạng bong bóng bất động sản. Theo Giám đốc trung tâm bất động sản và kinh tế đô thị tại trường Đại học Tổng hợp British Columbia (Canada), có rất ít khả năng Canada sẽ gặp phải những vấn đề như đã xảy ra tại thị trường nhà đất Mỹ. Giá nhà ở Vancouver đúng là rất đắt, nhưng nó đã như thế từ nhiều năm nay. Hơn nữa, vấn đề cầm cố tại Canada cũng được kiểm soát tốt hơn so với ở Mỹ. Theo Royal LePage – một trong những công ty bất động sản lớn nhất Canada, thị trường địa ốc ở nước này hiện đã leo lên mức đỉnh và sẽ hạ dần trong nửa cuối năm nay.

Tôi nhớ lời kể của cô chủ quán cà phê trên đường Kingway, cô có được cái quán là nhờ thế chấp căn nhà mua hồi năm 1995. Năm năm sau, căn nhà hai trăm ngàn tăng giá trị hơn gấp đôi. Cái quán nhỏ bằng cái lỗ mũi, giá thuê ba ngàn rưỡi một tháng, những quán tiệm, chợ búa rộng lớn hơn giá còn đắt hơn nữa. Nhờ may mắn kiếm được đồng ra đồng vào, nên cô giữ được cái nhà. Tuy giá trị căn nhà có tăng nhưng nếu bán đi chưa chắc mua lại được căn nhà y như thế. Giá nhà tăng chỉ có nhà đầu tư có lợi và chính phủ thu thuế càng nhiều. Người chủ sở hữu nhà lời trên danh nghĩa giá trị, chứ đâu thể bán cái nhà ôm đống tiền, đi xin ở nhờ nhà xã hội của chính phủ.

Chính vì nhà đất quá đắt đỏ, nhiều gia đình người Việt tại Vancouver vẫn phải sống cảnh “tam đại đồng đường”. Như thế vừa đông vui lại vừa tiết kiệm tiền bạc, chờ khi đủ điều kiện tài chánh tạo lập cơ ngơi riêng, dẫu biết rằng làm lụng chắt chiu cả cuộc đời mới mong tậu được ngôi nhà mơ ước.