Lịch sử Hoa Kỳ được ghi chép bằng những cuộc nổi dậy tranh đấu đòi độc lập, bình đẳng, công bằng. Cuộc nổi dậy lớn nhất đòi công bằng đã dẫn đến sự thành lập của quốc gia này năm 1776. Là thuộc địa của Hoàng gia Anh, người dân Hoa Kỳ chịu đóng thuế, nộp tô theo luật định nhưng chính sách thuộc địa mỗi ngày một hà khắc, cay nghiệt nên cư dân đồng lòng nổi dậy chống lại nhà cầm quyền, đó là nền tảng của cuộc cách mạng đòi độc lập. Ðàn áp không xong, quân đội Anh bèn cuốn cờ chạy về cố quốc. Kết quả là quốc gia non trẻ ‘the United States of America’ thành hình, tính đến nay, 2016, đã hơn 200 năm.
Hai trăm năm không phải là một thời gian đáng kể so với những quốc gia khác với lịch sử trên ngàn năm nhưng Hoa Kỳ non trẻ đã vượt mặt nhiều quốc gia khác để trở thành một cường quốc hùng mạnh nhất thế giới. Những yếu tố nào khiến đất nước non trẻ này thành công dường ấy? Thiên thời, địa lợi với đất đai mênh mông, khí hậu tốt đẹp, giàu tài nguyên đã đành nhưng “nhân hòa” nữa bạn ạ! Một trong những yếu tố nhân hòa căn bản nọ là lòng nhân đạo, yêu chuộng sự bình đẳng. Khi bị o ép, xử tệ là có người Hoa Kỳ đứng dậy phản đối. Tháng Sáu vừa qua đã có hai sự kiện đáng kể đánh dấu những thay đổi trong xã hội Hoa Kỳ:
- Tổng Thống Hoa Kỳ đã ký sắc lệnh dùng 7.7 mẫu đất tại thành phố New York làm đài kỷ niệm quốc gia, the Stonewall National Monument, công viên đầu tiên xướng danh những người đồng tính tại Hoa Kỳ.
- Bộ Trưởng bộ Quốc Phòng ký sắc lệnh cho phép những người chuyển giới tính, tòng quân, phục vụ trong quân đội như mọi công dân khác.
Ðồng tính, yêu thương luyến ái người đồng phái tính, không phải là một đề tài hay “hiện tượng” mới mẻ. Hình ảnh, tranh vẽ, tượng… đã có hình ảnh giao cấu của người đồng tính từ ngàn năm nay. Trong sách vở, dù không được lịch sử “chính thống” ghi chép nhưng vẫn có những câu chuyện bên lề về nhiều nhân vật nổi tiếng như Leonard da Vinci, Michelangelo… là người đồng tính. Xã hội con người xem đồng tính như một sự khác thường và không chấp nhận sự khác thường ấy. Và người đồng tính phải giấu giếm, trốn lánh vì bị người chung quanh hà hiếp, đánh đuổi, giết chóc, xem họ như tội đồ cần phải tru diệt.
Tại Hoa Kỳ, một xã hội nặng tinh thần tôn giáo nên “đồng tính” là đề tài gây khó chịu và tạo ra nhiều phản ứng thái quá. Do đó, người đồng tính đành sống âm thầm, tụ họp thành nhóm vui chơi, giải trí riêng biệt. Trong những năm 60 của thế kỷ trước ở thành phố New York, người đồng tính họp bạn tại một hộp đêm, the Stonewall Inn, của vùng Greenwich Village.
Ngày xa xưa, những năm 1843 – 1846, địa điểm nơi the Stonewall Inn tọa lạc là một trại nuôi ngựa. Ðến năm 1930 thì trở thành quán ăn ‘The Stone Wall’, và về sau, The Stonewall Inn, cho đến khi bị hỏa hoạn thiêu rụi trong thập niên 60. Năm 1967, the Stonewall mở cửa buôn bán như một địa điểm tụ họp giải trí, hộp đêm, của người đồng tính và đã là cơ sở làm ăn lớn nhất dành riêng cho người đồng tính tại Hoa Kỳ. Như mọi hàng quán của người đồng tính trong thời điểm ấy, the Stonewall cũng chịu cảnh lục soát, bắt bớ của cảnh sát địa phương. Khách hàng đồng tính âu yếm nhau trong hộp đêm thường bị lôi về trạm cảnh sát vì tội ‘phạm thuần phong mỹ tục’ và chủ quán cứ phải “nộp phạt” đều đều, một hình thức làm tiền trắng trợn được hội đồng thành phố âm thầm ủng hộ!
Năm 1969, luật pháp Hoa Kỳ cấm hàng quán bán rượu cho người đồng tính, cấm người đồng tính nhảy với nhau. Khi quán rượu hộp đêm bị lục soát, khách hàng không có giấy tùy thân hoặc mặc quần áo phụ nữ, drag, đều bị bắt giữ. Phụ nữ phải mặc ít nhất 3 món trang phục phụ nữ, nếu không cũng bị bắt giam. Chủ quán và nhân viên cũng bị giam giữ thường xuyên vì tội buôn bán với người đồng tính!
Bị bắt phạt thường xuyên và bức ép quá mức, tức nước nên vỡ bờ. Rạng sáng ngày 28 Tháng Sáu, năm 1969, khi cảnh sát tuần tra để thu góp “tiền phạt” hàng tuần, và bắt bớ những khách hàng đồng tính như thông lệ thì cuộc xô xát nhỏ xảy ra, một phụ nữ bị còng tay chống lại việc lôi kéo của cảnh sát và bà ta kêu gọi những khách hàng khác giúp đỡ. Hình ảnh một người đàn bà bị đàn áp khiến kẻ chung quanh chạnh lòng. Thế là cuộc nổi dậy bắt đầu, người dân chống lại sự đàn áp của cảnh sát.
Có mặt trong đám đông là nhà báo David Carter, ông mô tả chi tiết về trận xô xát ấy, đám đông reo hò và đốt các thùng rác rồi nổi lửa đốt luôn xe cảnh sát, họ dùng chai lọ, gạch đá, giày dép làm vũ khí; cảnh sát ít người nên rút vào trong quán cho đến khi được tiếp cứu.
Khu hàng quán trên đường Christopher được giải tỏa khoảng 4 giờ sáng. Liên tiếp mấy ngày sau, ngày nào cũng có cả ngàn người tụ tập la hét phản đối sự đàn áp của nhà chức trách tại khu vực này. Người đồng tính xuống đường và biểu tình phản đối sự kỳ thị của nhà chức trách, họ tuần hành trên những con đường trong khu phố Greenwich Village và những trận xô xát đã xảy ra trong các cuộc biểu tình. Ngay cả những người không hề bị giam giữ ở the Stonewall, cũng tham dự các cuộc biểu tình vì họ động tâm trước sự bất công của xã hội. Sự ủng hộ người đồng tính của bạn bè, thân nhân khiến cuộc nổi dậy tại Stonewall trở thành khởi điểm của phong trào đòi bình đẳng của người đồng tính, và quán rượu ấy trở thành một cái tên quen thuộc cho đến ngày nay.
Stonewall trở nên biểu tượng của sự nổi dậy đòi bình đẳng của người đồng tính nam, nữ và những người đổi giới tính. Chỉ trong vòng hai năm, các nhóm đồng tính được hình thành ở nhiều thành phố lớn tại Hoa Kỳ, Canada, Australia, và Tây Âu.
Cuộc nổi dậy the Stonewall đánh dấu một bước tiến của phong trào đòi bình đẳng, người đồng tính hay chuyển giới tính không chịu sống trong âm thầm, chịu bức hại hay kỳ thị nữa. Mỗi năm vào Tháng Ba, họ tổ chức cuộc tuần hành, Pride Parades với lá cờ 6 màu rực rỡ, và tại New York, cuộc tuần hành luôn dừng ở địa điểm cũ, 51–53 Christopher Street, dù quán rượu the Stonewall đã đóng cửa sau trận nổi dậy năm xưa.
Tháng Sáu năm 1999, qua sự đóng góp và vận động của the Greenwich Village Society for Historic Preservation và tổ chức the Organization of Lesbian and Gay Architects and Designers, khu vực chung quanh quán rượu Stonewall được đăng ký trên the National Register of Historic Places qua tính cách lịch sử của phong trào nổi dậy đòi bình đẳng của người đồng tính. Khu vực này bao gồm the Stonewall Inn, Christopher Park, và những con đường, vỉa hè bao quanh. Ðịa điểm nọ đã trở thành một di tích của thành phố New York, the New York City Landmarks Preservation, và quán rượu cũ đã được ghi nhận là di tích quốc gia, National Historic Landmark, năm 2000. Ngày 23 Tháng Sáu, năm 2015, the Stonewall Inn trở thành di tích đầu tiên tại New York City nhân danh người đồng tính.
Cũng trong năm 2015, khi Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ nhìn nhận sự hợp pháp của các cuộc hôn nhân đồng tính, Marriage Equality Act, thì cộng đồng ấy tổ chức ăn mừng tại khu Stonewall. Ðược luật pháp nhìn nhận có nghĩa là mọi quyền lợi đều được bảo vệ thích đáng như quyền thừa kế, chia chung tài sản, bảo hiểm…
Một năm sau, ngày 24 Tháng Sáu, năm 2016, the Stonewall National Monument đã trở thành tượng đài quốc gia đầu tiên nhân danh phong trào đòi bình đẳng của người đồng tính.
Nền tảng của đất nước Hoa Kỳ đặt trên sự bình đẳng, gần 250 năm sau, những người đồng tính, chuyển giới tính Hoa Kỳ mới bắt đầu được luật pháp nhìn nhận với mọi quyền tự do và bảo vệ thích đáng. Sự kỳ thị ngược đãi nào cũng là mầm mống của tội ác, và cộng đồng nào cũng cần ngăn ngừa tội ác, một bệnh truyền nhiễm dễ lan tràn.
Thông thường, luật pháp theo sau các thay đổi xã hội, cơ quan lập pháp dự thảo các đạo luật mới, hủy bỏ các đạo luật xưa cũ để thích ứng với xã hội đương thời; với người đồng tính và chuyển giới, hành trình nọ xem ra ngược dòng, luật pháp đi trước và xã hội Hoa Kỳ chậm chạp miễn cưỡng theo sau. Dù hơi muộn màng nhưng đây vẫn là một điều đáng mừng. Hôm nay là ngày lễ Ðộc Lập, ta chúc mừng Hoa Kỳ và chúc mừng những người đồng tính, họ đã thành công trong việc tranh đấu đòi bình đẳng như tổ phụ người Pilgrim ngày xưa, 250 năm về trước!
TLL