Hai trận vòng loại World Cup cầu thủ Hoa Kỳ chơi quá ẹ, đá dưới cơ đối thủ xa lắc, liên tiếp để thua Mexico 1-2 rồi Costa Rica 0-4. Hôm Thứ Hai đầu tuần 21/11/2016, USSOCCER đã cắt hợp đồng với HLV Jurgen Klinsmann và chọn ông Bruce Arena thay thế làm HLV đội banh Mỹ Quốc hiệu lực từ 1/12/2016.
Sứ mạng của tân HLV Arena thật rõ ràng: chấn chỉnh đội hình Hòa Kỳ, đạt kết quả tốt trong 8 trận vòng loại “HEX” khu vực Bắc-Trung Mỹ để giành quyền đi dự tranh World Cup lần thứ 8 liên tiếp trên đất Nga năm 2018. Tuy nói “tân” mà lại “cựu” vì HLV Bruce Arena không phải là gương mặt xa lạ với đội banh quốc gia Hoa Kỳ. USSOCCER chỉ đặt HLV Arena trở lại cương vị ông từng nắm trong 8 năm từ 1998-2006. Tính chung trong 100 năm qua, kể từ 1916 lúc Liên Đoàn Đá Banh Hoa Kỳ lần đầu chỉ định HLV trưởng cho đội banh quốc gia, đến nay USMNT đã trải qua 35 đời huấn luyện viên trưởng khác nhau. Sau đây là điểm lược riêng về các vị HLV từng dẫn dắt Hoa Kỳ trên đấu trường World Cup.
HLV ROBERT MILLAR
Thời gian: 1929-1933
Thành tích: thắng 2 – thua 2
Dự tranh: World Cup 1930
HLV Millar là người Hoa Kỳ gốc Tô Cách Lan Scotland. Thời trẻ ông từng đá banh nhà nghề bên Scotland lẫn tại Hoa Kỳ, và cũng từng khoác áo đại diện Hoa Kỳ 2 lần vào năm 1925. Ông được chọn làm HLV Hoa Kỳ tại kỳ World Cup đầu tiên tổ chức tại Uruguay vào năm 1930. Ở vòng nhóm, các cầu thủ Hoa Kỳ thắng cả 2 trận, đá bại Bỉ Belgium lẫn Paraguay cùng tỉ số 3–0. Sau đó Hoa Kỳ thua Argentina ở bán kết, chịu xếp hạng 3 chung cuộc. Đến nay, đây vẫn là thành tích cao nhất của đội banh quốc gia Hoa Kỳ trên đấu trường World Cup, và cũng là lần duy nhất trong lịch sử World Cup có một đội banh không phải của Nam Mỹ hoặc Âu Châu chen chân vào 3 thứ hạng đầu tiên.
HLV DAVID GOULD
Thời gian: 1934
Thành tích: thắng 1 – thua 1
Dự tranh: World Cup 1934
HLV Gould cũng là người gốc Tô Cách Lan di cư sang Hoa Kỳ vào thời niên thiếu và từng đá cho đội Philadelphia Athletic trong khuôn khổ giải Pennsylvania League vào đầu thế kỷ 20. Ông được chọn làm HLV đội banh quốc gia cho kỳ World Cup 1934. Dưới quyền ông, Hoa Kỳ đá trận vòng loại hạ láng giềng Mexico 4–2, sau đó vào chung kết World Cup bị Ý loại đậm đà 7–1. Điều khá trớ trêu là HLV Gould được biết đến nhiều hơn trong vai trò làm… trọng tài đá banh suốt nhiều thập niên. Thậm chí ông từng là chủ tịch của Hội Đồng Khảo Hạch Trọng Tài Referees’ Examining Board lẫn Hiệp Hội Trọng Tài Referees’ Association.
HLV BILL JEFFREY
Thời gian: 1949-1952
Thành tích: thắng 1 – thua 2
Dự tranh: World Cup 1950
HLV Jeffrey cũng người Tô Cách Lan, từ tuổi nhỏ đã được bà mẹ gởi sang Hoa Kỳ ở với ông cậu. Chẳng những vượt lên thử thách, ông còn trở nên người thành đạt cao, huấn luyện đội banh sinh viên trường Đại Học Penn State University suốt 26 mùa banh, vô địch sinh viên quốc gia 10 lần. Về sau người ta lấy tên ông đặt cho sân banh của nhà trường (sân Jeffrey Field trên đường University Dr., thành phố University Park, tiểu bang Pennsylvania). Tại World Cup 1950, HLV Bill Jeffrey dẫn dắt cầu thủ Hoa Kỳ đả bại người khổng lồ Anh Quốc 1-0. Trận banh đã đá xong, kết quả đã an bài, điện tín đã gởi về Hoa Kỳ và đi khắp thế giới, mà chẳng ai chịu tin, cứ nghĩ người đánh điện tín gõ lầm từ Anh Quốc thắng 10-0 thành Hoa Kỳ thắng 1-0. Về sau, trận banh này được mệnh danh là “Miracle on Grass”, tạm dịch Mầu Nhiệm trên Sân Cỏ, là một trong những bất ngờ lớn nhất trong lịch sử đá banh và World Cup. Tuy nhiên, bất ngờ này cũng đánh dấu chấm hết cho 2 thập niên khá thành công của đội banh Mỹ Quốc vào buổi sơ khai của giải World Cup, và mở màn cho 40 năm Hoa Kỳ vắng mặt trên cầu trường thế giới cho đến tận 1990.
HLV BOB GANSLER
Thời gian: 1982, 1989-1991
Thành tích: thắng 16 – thua 21 – hòa 5
Dự tranh: World Cup 1990
HLV Gansler là người Hoa Kỳ gốc Hungary. Ông nhận lời dẫn dắt đội banh quốc gia lần đầu năm 1982, rồi tái ra mắt vào cuối thập niên 1980 đầu 1990 (từ 1983-85 USMNT có HLV người Hy Lạp, rồi 1986-88 đến HLV người Đức). Thời còn là cầu thủ, ông Gansler đá cho đội Chicago Mustangs trong khuôn khổ giải National Professional Soccer League. Ông cũng khoác áo đội banh quốc gia 25 lần trong thập niên 1960, từng đeo băng thủ quân đội Olympic Hoa Kỳ 2 kỳ TVH Tokyo 1964 và Mexico City 1968 cũng như tại giải Mỹ Châu Vận Hội Pan American Games 1967. HLV Bob Gansler là người có công đặt Hoa Kỳ trở lại trên bản đồ đá banh thế giới khi đá thắng Trinidad and Tobago 1–0 trong trận vòng loại cuối cùng của vùng Bắc-Trung Mỹ, giành vé đi World Cup lần đầu tiên trong 4 thập kỷ. Năm đó, HLV Gansler đưa sang Ý đội hình với nhiều chân sút thiếu kinh nghiệm và chỉ mới ra trường đại học. Hoa Kỳ thua cả 3 trận vòng nhóm về tay Czechoslovakia 1-5, Ý 0-1 và Áo 1-2. Nhưng nhờ lối chơi lăn xả nhiệt tình, vài cầu thủ trẻ Hoa Kỳ đã giành được rất nhiều cảm tình như thủ thành Tony Meola #1, 21 tuổi; hậu vệ Marcelo Balboa #17, 22 tuổi; tiền vệ Tab Ramos #7, 23 tuổi; tiền đạo Peter Vermes #10, 23 tuổi, v.v… Cùng với HLV Bob Gansler, họ sẽ là những cái tên góp phần mở đường cho cuộc phục hưng của làng đá banh Hoa Kỳ từ thời 1990 cho đến nay.
HLV BORA MILUTINOVIC
Thời gian: 1991- 1995
Thành tích: thắng 33 – thua 37 – hòa 26
Dự tranh: World Cup 1994
Hoa Kỳ là nhà tổ chức World Cup 1994 và đội banh quốc gia đặt dưới quyền điều khiển của một nhân vật khá độc đáo là HLV kỳ cựu người Serbia Milutinović. USMNT lần đó hòa Thụy Sĩ, thắng Colombia, giành quyền vào vòng 2, chỉ chịu thua Brazil khít khao 0-1 (sau đó Brazil giật cúp vô địch). Ông Milutinović là HLV duy nhất xưa nay từng dẫn dắt 4 đội banh quốc gia khác nhau vượt qua vòng nhóm tại 4 kỳ World Cup, ngoài Hoa Kỳ năm 1994, còn có Mexico (1986), Costa Rica (1990), và Nigeria (1998). HLV Milutinović cũng là người duy nhất từng nắm quyền lèo lái 5 đội banh quốc gia khác nhau trên đấu trường World Cup; ngoài 4 nước kể trên còn thêm China tại kỳ World Cup 2002. Tính trọn nghiệp huấn luyện nhà nghề, HLV Bora Milutinović từng dìu dắt 8 đội banh quốc gia trải qua 3 châu lục Mỹ-Phi-Á.
HLV STEVE SAMPSON
Thời gian: 1995-1998
Thành tích: thắng 26 – thua 22 – hòa 14
Dự tranh: World Cup 1998
Cũng có thể gọi HLV Sampson là vị thuyền trưởng người Hoa Kỳ… chánh gốc đầu tiên. Báo giới thể thao dành cả một biệt hiệu thân mật cho ông là… Chú Sam “Uncle Sam”. Ông Sampson làm phụ tá cho ông Bora Milutinovic, rồi được lên chức HLV trưởng từ sau World Cup 1994. Tại giải Copa América 1995 do Uruguay tổ chức, Hoa Kỳ đứng hạng 4 chung cuộc, trong đó có trận thắng đậm Argentina 3–0. Đến giải Gold Cup 1998, Hoa Kỳ lại hạ đẹp Brazil ở bán kết 1–0. Đá vòng loại World Cup 1998, các cầu thủ Hoa Kỳ chỉ thua một trận duy nhất (để dễ so sánh, vòng loại World Cup 2018 kỳ này, 2 trận mở màn Hoa Kỳ đều thua cả 2). Những kết quả này vô tình tạo nên một sự kỳ vọng cao bất bình thường dành cho đội banh quốc gia. Nên đến World Cup 1998, khi Hoa Kỳ thua cả 3 trận vòng nhóm, HLV Sampson đành phải ra đi. Dù vậy, đội banh quốc gia dưới quyền ông đã tỏ ra nhiều hứa hẹn, với một thế hệ cầu thủ mới đá banh rất có nét: thủ thành Kasey Keller; các hậu vệ Alexi Lalas / Frankie Hejduk / Jeff Agoos; các tiền vệ Cobi Jones / Claudio Reyna; các tiền đạo Eric Wynalda / Brian McBride, v.v…
HLV BRUCE ARENA
Thời gian: 1998-2006 và hiện nay
Thành tích: thắng 71 – thua 29 – hòa 30
Dự tranh: World Cup 2002 và 2006
Ông Bruce Arena là người rất có duyên với đội banh quốc gia Hoa Kỳ. Ông là vị HLV giàu thành tích nhất xưa nay. Dưới quyền lèo lái của HLV Arena, từ 1998 đến 2006, Hoa Kỳ đá 130 trận, nhiều hơn bất cứ HLV nào khác. Ông Arena cũng là người duy nhất từng lèo lái con thuyền quốc gia tại 2 kỳ World Cup khác nhau (2002 / 2006), và nếu Hoa Kỳ đạt mục tiêu đến Nga như kỳ vọng năm 2018, sẽ là kỳ World Cup thứ 3 của HLV Bruce Arena với đội banh quốc gia. Ông cũng là HLV Hoa Kỳ thường thắng trận nhất với tỉ lệ 65.7% (không kể vài HLV chỉ dẫn dắt Hoa Kỳ đôi ba trận). Để tiện so sánh, đội banh Mỹ Quốc dưới quyền HLV Jurgen Klinsmann (2011-2016) đá thắng 63.7%, và HLV Bob Bradley (2007-2011) đá thắng 61.25%. Đối phương cũng tung lưới Hoa Kỳ ít lần nhất dưới trào HLV Bruce Arena trước kia, tỉ lệ 0.75 bàn mỗi trận (với HLV Klinsmann và HLV Bradley các con số là 1.09 bàn/trận và 1.21 bàn/trận).
HLV BOB BRADLEY
Thời gian: 2007-2011
Thành tích: thắng 43 – thua 25
– hòa 12
Dự tranh: World Cup 2010
HLV Bob Bradley làm phụ tá cho HLV Bruce Arena rồi lên nắm quyền HLV trưởng từ sau World Cup 2006. Ông từng dẫn dắt Hoa Kỳ loại Tây Ban Nha 2–0 tại bán kết giải Confederations Cup 2009. Lúc đó TBN là đương kim vô địch Âu Châu (sẽ trở nên vô địch thế giới năm 2010), và đang đá 35 trận bất bại cho đến khi gặp Hoa Kỳ. Trong trận chung kết Confederations Cup 2009, Hoa Kỳ sớm dẫn trước Brazil 2-0 nhưng để đối phương thắng ngược 3-2. Bước sang năm 2011, sau trận chung kết giải CONCACAF Gold Cup 2011 với Hoa Kỳ thua Mexico 2-4, USSOCCER sa thải ông Bradley, ký hợp đồng với HLV Jurgen Klinsmann. Thực tế này không xóa hết một sự nghiệp huấn luyện đá banh lẫy lừng từ bậc đại học lên giải Major League Soccer đến cấp độ quốc gia.
HLV JURGEN KLINSMANN
Thời gian: 2011-2016
Thành tích: thắng 55 – thua 28 – hòa 15
Dự tranh: World Cup 2014
Ông Klinsmann sẽ được người hâm mộ đá banh nhớ đến nhiều hơn trong vai trò cầu thủ cùng với Đức Quốc vô địch World Cup 1990 và vô địch Euro 1996. Cựu tiền đạo Klinsmann là chân sút rất có duyên ghi bàn, và tung lưới đủ 6 giải chánh trong màu áo Đức Quốc (World Cup 1990/1994/1998 và Euro 1988/1992/1996). Duyên ghi bàn của Klinsmann rất có thể đã truyền cảm hứng cho cầu thủ Hoa Kỳ, vì những năm dưới quyền lèo lái của ông, các chân sút đội banh Mỹ Quốc tung lưới đối phương nhiều nhất xưa nay với tỉ lệ 1.81 bàn mỗi trận (chỉ tính các HLV từng dìu dắt Hoa Kỳ tối thiểu 10 trận). Để đối chiếu, USMNT dưới quyền HLV Bruce Arena ghi trung bình 1.62 bàn/trận và dưới quyền HLV Bob Bradley 1.68 bàn/trận.
TTD