Mỗi lần dự đám tang của một bằng hữu hay thân nhân, chúng ta thường được cho biết tên thánh hoặc pháp danh của người đã khuất để cầu nguyện, tùy theo người đó theo đạo nào lúc còn sống. Sau đây là một số khái niệm về tên thánh của người Công giáo và pháp danh của người Phật tử.
Tên Thánh
Mỗi người Công giáo Việt Nam khi nhận lãnh phép Thanh Tẩy (rửa tội) đều có một tên Thánh, thường là do cha mẹ chọn trong danh sách thánh nhân được Giáo Hội công nhận.
Người miền Nam gọi tên Thánh là tên bổn mạng.
Nguồn gốc
Theo truyền thống của người Do Thái, tên của trẻ sơ sinh sẽ được đặt tại hội đường trong nghi lễ thánh hiến (và cắt bì nếu là trẻ sơ sinh nam) vào ngày thứ tám sau khi sinh. Kitô giáo thừa kế hoặc dựa theo tập tục này để đặt tên mới khi một người nhận phép rửa tội.
Theo Từ điển bách khoa Công giáo, tục lệ đặt tên Thánh bắt nguồn từ quan niệm tình trạng con người được thay đổi. Nhận lãnh bí tích rửa tội là từ con người tội lỗi biến đổi sang con người mới. Do vậy, nhận tên Thánh là chứng tích biến đổi về mặt tâm linh.
Ý nghĩa
Lấy tên của một vị Thánh đặt cho một người là để người đó noi gương, suy tôn vị Thánh làm Bổn mạng, luôn luôn bảo vệ, giúp đỡ họ trong những lúc khó khăn. Tên đó sẽ theo con người này suốt đời, từ khi lãnh nhận phép rửa tội cho đến lúc chết, và cả thời gian sau đó mỗi khi được nhắc nhớ đến trong lễ cầu nguyện cho người đã qua đời.
Tên Thánh của người Công giáo Việt Nam
Người Công giáo phương Tây thường không có tên Thánh, vì trong tên của họ cũng đồng nghĩa với:
- tên rửa tội (baptismal name),
- tên Kitô giáo (Christian name),
- tên thứ nhất, hoặc tên đặt cho (first or given name).
Tên được đặt trong lễ rửa tội nên gọi là tên rửa tội. Và cũng được gọi là tên Kitô Giáo vì các nước Tây phương chịu ảnh hưởng văn minh Kitô giáo.
Ở các quốc gia không có truyền thống Kitô giáo, như Việt Nam, tên Thánh thường đứng trước tên thế tục, nhưng chỉ sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo, hoặc xưng hô mang tính cách kính trọng đối với các vị chức sắc. Thí dụ: Ðức Giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh được gọi là Ðức Cha Giuse.
Mừng kính
Người Công Giáo có tục mừng ngày lễ bổn mạng là ngày Giáo hội Công giáo trên thế giới tưởng nhớ vị Thánh đó. Khi chết, người Công giáo không dùng tên riêng mà dùng tên Thánh để cầu nguyện cho người quá cố.
Tên thánh đã Việt hóa
Một số tên các vị Thánh khi sang đến Việt Nam đã được Việt hóa cho dễ đọc, dễ gọi. Chẳng hạn như:
