Angkor Thom

Angkor Thom có nghĩa “Thành Phố Vĩ Đại” (Great City, theo sách Angkor của Dawn Rooney, trang 147), cách Angkor Wat 1.7 cây số về hướng Bắc, gồm 54 đền tháp lớn nhỏ, xây vào cuối thế kỷ 12 và đầu thế kỷ 13, đời vua JayavarmanVII. Nơi đây là trung tâm hành chánh, quân sự, nghệ thuật của Campuchia thời kỳ hùng mạnh thuở xưa. Ngôi đền cũng ghi lại sự chuyển hướng quan trọng về tín ngưỡng dân chúng, họ thờ phượng Đức Phật thay vì thần linh Shiva hay Vishnu.

Angkor Thom có tường bề dài 3 cây số mỗi chiều, bề cao 8 thước. Phía ngoài tường rào ngày xưa có hào sâu bề ngang 100 thước bao chung quanh. Hoàng gia và tùy tùng cư ngụ bên trong đền. Dân chúng sống ở ngoài hoàng thành. Đền có 5 cổng vào: cổng Đông, Tây, Nam, Bắc và một cổng khác ở giữa cổng Nam và cổng Bắc gọi là Cổng Chiến Thắng (Gate of Victory)  lối đi rộng rãi, lát những miếng đá dày vuông vức khoảng 5, 6 tấc mỗi cạnh, bề dày độ 1 tấc. Chúng tôi vào thăm đền cổng Nam. Lúc ra về cổng Bắc.

Khi đến gần đền tất cả du khách phải xuống xe đi bộ một khoảng khá xa hay có thể thuê voi cỡi đi vì xe không được vào. Nhiều voi to, khỏe mạnh chờ sẵn ở cổng. Một số người ngoại quốc ngất ngưởng ngồi trên lưng voi to lớn, bước từng bước vững vàng và chậm rãi do chú nài địa phương điều khiển.

Từ xa chúng tôi đã thấy Mặt Phật khổng lồ tạc trên tháp cao của một trong những tháp cổng Nam. Đẹp quá! Cả nhóm qua bên dưới lầu tháp khoảng 4 thước bề dày vào đền, bàng hoàng, thán phục nhìn hai hàng tượng đá cao hơn người thật, ôm ngang mình con rắn naga 9 đầu khổng lồ chạy dài đến đền chính. Mỗi hàng có 54 tượng. Hàng bên trái ông Thiện vẻ mặt hiền lành, thanh thản. Ông Ác ở hàng bên phải, có vẻ mặt hung dữ, bậm trợn. Hai  bên cộng chung là 108 vị  thần. Theo lời các hướng dẫn viên du lịch, các tượng đó nguyên thủy bằng đá nhưng có một số bị mất đầu vì kẻ gian lấy cắp bán cho Thái Lan hay một vài nước khác, nên nay được thay thế đầu các tượng bằng cement. Rắn naga 9 đầu trải rộng ra như chiếc quạt xoè, tượng trưng cho quyền lực nhà vua.

Tháp Vàng (Golden Tower) còn gọi là đền Bayon ở giữa thành phố Angkor Thom, cách cổng Nam 1.5 cây số, trước kia thếp vàng nhưng nay chẳng còn dấu vết chi cả, được xem như đền thờ Phật Giáo. Đền Bayon chia ra 3 tầng, mỗi tầng có một số phòng ốc. Có khoảng vài trăm căn phòng đá ở đền Bayon. Các nơi trên vách đá đều tạc hình tượng chi chít, đầy kín. Du khách leo lên những bậc thang đá khá rộng nối liền tầng nọ đến tầng kia. Leo lên tầng ba chúng tôi thấy rõ hơn các tháp chung quanh đền Bayon. Nhiều lắm, không thể đếm hay nhìn thấy tất cả trong giây lát. Đặc biệt là 4 mặt của mỗi tháp đều có tạc 4 mặt Phật bằng đá thật to. Mỗi mặt Phật có nụ cười thanh thản, hiền hòa. Theo hướng dẫn viên, đền Bayon có hơn 200 mặt Đức Phật tạc trong 54 tháp. Ngày nay còn 37 tháp còn nguyên, 17 tháp bị hư mất, không còn nữa. Trong gian thờ chính đền Bayon có thờ một tượng Phật nhỏ hơn người thật nhưng rất đẹp; trên bàn bình hoa sen tươi và bát hương khói bay nghi ngút. Phần lớn hình mặt Đức Phật cười bị sứt mẻ hư hao nhiều ít. Du khách ai cũng thích chụp ảnh tháp có tạc mặt Phật cười thật hiền từ. Có người gọi nụ cười ấy là “Nụ Cười Bayon”. Có bài hát mang tên “Nụ Cười Bayon’’ nổi tiếng ở Siem Reap.

 Như kể trên, Angkor Thom có 5 cổng chính, ở mỗi cổng đều có con đường lát đá rộng rãi, có nhiều hình tượng sư tử, voi, rắn, thần linh… bằng đá thật to đặt trước cửa vào đền. Các hình tượng đều có ý nghĩa riêng như: voi tượng trưng cho sức mạnh, rắn tượng trưng cho nước, sư tử biểu tượng cho rừng xanh…

 Chúng tôi lên nhiều bậc thang đến nơi rộng rãi và bằng phẳng hơn. Hướng dẫn viên bảo đó là nơi để nhà vua khao thưởng hay ban chỉ dụ cho tướng sĩ, dân chúng đứng ở sân rộng bên dưới để cổ võ hoặc nghe vua ban huấn từ. Các phòng ốc khác nối tiếp, cách nhau bức tường đá. Phải đi thật cẩn thận từng bước vì nền đá mấp mô không phẳng phiu do thời gian tàn phá hư hỏng…

Cả nhóm đi qua quảng trường voi (Terrace of the Elephants) Phải leo lên nhiều bậc thang mới lên phía bên trên. Tôi đứng dưới đất chụp ảnh bức tường tạc hàng trăm tượng voi rất tinh xảo. Có con còn nguyên hình thù, có con bị mất vòi hay chân v.v… Theo tôi công trình điêu khắc ấy thật công phu và tài tình. Còn nhiều kiến trúc của các đền hướng Đông, Tây, Tây Bắc… nhưng mênh mông quá, chúng tôi không thể thăm viếng hết trong thời gian ngắn.

Cả nhóm cùng nhau xuống mặt đất và rời ngôi đền Bayon để trở ra đường sau khi chụp ảnh. Trên đường về thấy có 2 hồ tắm cẩn đá khá rộng. Một dành cho vua và các quan, nhỏ hơn hồ tắm dành cho phi tần, cung nữ v.v…
Buổi chiều một nhóm bạn theo anh trưởng đoàn, một người cũng thích nhiếp ảnh, đến một đền ở địa điểm khác, leo lên tháp chụp ảnh cảnh hoàng hôn. Nhóm khác cũng đến khu vực ấy nhưng để xem hàng hóa và mua sắm vì có rất nhiều sạp bán hàng lưu niệm, quần áo, tơ lụa.
Không ai trong chúng tôi đi hết các nơi tại Angkor Wat, Angkor Thom vì quá rộng lớn nhưng ai cũng ngợi khen sự nguy nga, vĩ đại, nghệ thuật điêu khắc kỳ diệu, tinh tế của các đền đài. Riêng tôi nhìn những tảng đá khổng lồ rơi rớt nay được gom lại chất thành đống để chờ chỉnh trang, cảnh đổ nát ở các ngôi đền cổ, tôi bùi ngùi nghĩ đến thời hoàng kim của một vương quốc  hùng mạnh thời xa xưa đã bị lãng quên hàng thế kỷ. 

\