Nghiệp làm người mẫu thời trang có khi nhiều hào quang, nhưng cũng lắm góc khuất, như mọi nghề nghiệp khác. Đối với người ngoài cuộc, hoặc người trẻ ôm mộng vào nghề này, kỹ nghệ thời trang thường hiện ra dưới vẻ rực rỡ sinh động. Tuy nhiên, bên trong cũng lắm điều ngang trái. Giới người mẫu sử dụng các chất kích thích, kể cả ma tuý, không phải là điều bí mật. Người ta chấp nhận nó, để chống lại sự mệt mỏi căng thẳng, hoặc có thể đơn giản vì sự dễ dãi…
Danh sách những tên tuổi cự phách trong làng thời trang, những nhà thiết kế, những người mẫu quen thuộc cuối cùng tìm đến con đường tự kết liễu đời mình, không phải là ít. Họ có mẫu số chung là không còn chịu nổi áp lực từ nhiều phía, trong kỹ nghệ nhiều đèn màu và cũng lắm nước mắt này.
Vì cùng cảnh “ánh đèn sân khấu”, nên nhiều buồn vui, bi kịch của thế giới thời trang cũng khá tương tự giới minh tinh tài tử màn bạc. Không phải tình cờ khi nhiều người mẫu chuyển sang đóng phim. Một trong những người mẫu trở nên minh tinh màn bạc, tài hoa vắn số, mà người ta còn nhắc đến nay là người đẹp tóc vàng Marilyn Monroe, người cũng đã tự kết liễu đời mình.
Trong làng thời trang hiện đại, siêu người mẫu Naomi Campbell nhiều phen tai tiếng vì tánh tình nóng như lửa. Không ít lần cô tấn công, thượng cẳng chân hạ cẳng tay các phụ tá hoặc người phục dịch mình. Campbell có lẽ cũng là người mẫu phải hầu toà nhiều lần nhất vì xâm hại người khác.
Trên khắp thế giới, vô số các em gái mới lớn nuôi giấc mơ trở thành người mẫu nhà nghề. Nhưng các em không biết rằng đời thường người mẫu, khi xa ánh đèn sân khấu, cũng nhạt nhoà biết bao. Thời khoá biểu của người mẫu đôi lúc dầy đặc, thời gian căng như dây đàn. Họ phải đi xa thường xuyên, mỗi khi có “bầu” show gọi. Có những ngày họ phải làm việc 24 giờ không ngơi nghỉ. Có khi họ phải ngồi yên cho trang điểm hàng giờ, thế rồi màn trình diễn qua đi trong vài phút.
Nghề người mẫu thời trang cũng lắm áp lực, thời gian hạn hẹp, phải… chạy “show” đúng theo nghĩa đen.
Nhiều người mẫu làm việc bán thời thời gian, hoặc làm theo hẹn, giờ giấc bất chừng. Hiếm người may mắn có công việc làm ổn định. Kỹ nghệ thời trang có thể có doanh số hằng tỉ Mỹ kim, nhưng thù lao cho người mẫu có khi chỉ là vài bộ đồ (gọi là “trade”), hoặc thậm chí chỉ một bữa ăn trưa.
Không quá phóng đại nếu nói đây có thể là một nghề nghiệt ngã. Nhiều thiếu nữ vào nghề mới 14-15 tuổi vô tội. Lạm dụng tình dục là một trong những vấn nạn nửa ngầm nửa công khai. Người ta biết có nó mà không biết cách làm sao đối diện hoặc kết liễu. Các thiếu nữ trẻ, còn non nớt, thiếu kinh nghiệm, dễ bị lợi dụng, hiếp đáp. Để vài năm sau, có khi chỉ mới 22-24 tuổi, có cô đã bị chê là quá… già, không có chỗ trong nghề.
Một vấn đề lớn khác là sức khoẻ. Vì người mẫu làm việc tự do (freelance), nhiều người thiếu bảo hiểm y tế, thậm chí mắc nợ các chủ “show” không ít. Không ít người mẫu mắc các bịnh về ăn uống và lạm dụng chất kích thích, nhiều lần dẫn đến tử vong. Sau một loạt điều tra, tạp chí Vogue vào Tháng Ba 2012 ra quyết định cấm người mẫu dưới 16 tuổi và những người mẫu… không chịu ăn uống. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã ra luật lệ quy định/ngăn cấm rõ ràng về các người mẫu trẻ tuổi.
Chuyên viên hoá trang gội đầu 2 người mẫu, chuẩn bị đổi kiểu tóc và trang điểm khác cho màn trình diễn kế tiếp. Mặc dù đa phần người mẫu sẵn nhan sắc Trời cho, các chuyên viên làm tóc, trang điểm, phó nhòm… cũng góp phần không nhỏ trong việc tạo nên hình ảnh sau cùng trên sân khấu / mặt báo. Ảnh Joseph Chi Lin for TIME
Theo thống kê của Bộ Lao Động Hoa Kỳ, năm 2009, người mẫu thời trang lãnh lương trung bình $36,420 / năm, hoặc khoảng trên $15.5 / giờ. Tiền lương / thù lao của giới người mẫu khác biệt nhau rất xa, tuỳ theo sở trường, kinh nghiệm, quen biết, nơi cư trú… Người mẫu chụp hình cho các tạp chí trung bình nhận thù lao $100 / ngày. Một số người mẫu trình diễn cho các tuần lễ thời trang lớn “Fashion Week” có thể được trả đến $500. Đây là một nghề nhọc nhằn cho các thiếu nữ. Nếu có gì khiến họ nhoẻn nụ cười, đôi khi, có lẽ với thực tế đây là một trong những nghề hiếm hoi, mà nữ giới thường được trả công cao hơn nam giới trong cùng một công việc.
Như chúng tôi đã phân tích trong bài trước, một khi đã thành danh, nổi tiếng, được nhiều nơi săn đón, người mẫu có thể ra điều kiện cho mỗi “project” quảng cáo lên đến hằng trăm ngàn Mỹ kim.
Sau khi được trang điểm, làm đẹp, việc trình diễn trên sàn thời trang có thể nhanh chóng mặt. Người mẫu trình diễn bộ đồ tắm một mảnh… Và vài phút sau, mau lẹ thay đổi trang phục, lại tha thướt xuất hiện trong bộ đầm trắng xẻ cao một bên.
Những hợp đồng lớn có lẽ manh nha từ dạo đầu thập niên 1990. Đây cũng là lúc xuất hiện cụm từ siêu người mẫu (supermodel). Siêu người mẫu Christy Turlington mở màn với hợp đồng được Maybelline trả $800,000, chỉ làm việc dưới 2 tuần lễ mỗi năm. Ngày nay, theo tạp chí Forbes, 3 người mẫu hàng đầu là Gisele Bundchen, thu nhập $25 triệu. Ngôi sao Heidi Klum, đạt $16 triệu. Và Kate Moss, đem về $9 triệu.
Nhưng cho mỗi siêu người mẫu Gisele, người lãnh lương bạc triệu, là hằng ngàn thiếu nữ làm việc đổi lấy trang phục, hoặc mức thù lao khiêm tốn. Bề trái của nghề người mẫu thời trang là hằng ngàn người đời sống tài chánh chật vật, nhiều áp lực tinh thần, áp lực giữ… eo thon, áp lực cạnh tranh… Đây là những người cố gắng đắp đổi qua ngày, cố gắng tồn tại, để hy vọng một cơ hội đổi đời.
