Halloween. Halloween.
Cả nửa tháng nay, khắp nước Mỹ và nhiều nơi trên thế giới, đã diễn ra không khí lễ hội.
Cô bé Thảo Mi từ Virginia kể, mừng đón Halloween trong khu phố cô ở nhiều nhà kết vô số đèn trái bí màu vàng cam, có cả những con dơi, con cú, mạng nhện, mộ bia và hình những con ma…, khiến mỗi người đều thấy rộn ràng, nhất là trẻ em, chúng náo nức chờ đợi đêm Halloween để được khoác lên người bộ trang phục của quỷ, tay cầm lồng đèn, kéo đi từ phố này sang phố khác, trong trò chơi “trick or treat” vui nhộn và quen thuộc.
Vâng. Nói tới lễ hội Halloween là nói tới những chiếc lồng đèn quả bí thắp sáng trong đêm. Những chiếc lồng đèn này nguyên là những trái bí ngô (pumpkin) được khoét rỗng ruột, tạo thành hình một cái mặt người có đủ mắt, mũi, mồm để khi đốt nến (đèn cầy) bên trong, ánh sáng tỏa ra giống như một cái đèn lồng rực rỡ. Người ta gọi những chiếc lồng đèn bí ngô này là Jack-O’-Lantern.
Vậy Jack-O’-Lantern là gì? Có nhiều thần thoại cắt nghĩa chuyện này. Theo một thần thoại Ái Nhĩ Lan, Jack-O’-Lantern là biệt hiệu của một gã tên Jack. Anh chàng này rất lém lỉnh, rắn mắt, chỉ thích đi lừa người khác. Gặp ai gã cũng lừa và quỷ cũng chẳng chừa. Một lần Jack lừa một con quỷ trèo lên cây sau khi nó định cướp lấy linh hồn của Jack. Quỷ trèo lên cây rồi, Jack khắc hình thánh giá quanh thân cây. Quỷ không thể trèo xuống vì nó rất sợ hình chữ thập, thế là quỷ bắt đầu van xin. Nó thề sẽ không bao giờ cướp linh hồn Jack nữa nếu gã chịu xóa hết các hình thánh giá trên cây để nó leo xuống. Thỏa thuận được móc ngoéo và chuyện tạm dừng ở đấy.
Thế rồi cuối cùng quỷ cũng bắt được linh hồn của Jack. Jack chết, thiên đường không mở cửa cho gã bởi quá khứ toàn đi lừa người thế là gã lủi thủi đi xuống địa ngục. Nhưng khi tới cổng địa ngục, quỷ nhận ra Jack và nhớ tới thỏa thuận khi xưa nên Jack không được vào trú ngụ. Thế là linh hồn của Jack chẳng còn nơi định cư và cứ quanh quẩn chẳng biết đi về đâu. Cứ phải quờ quạng trong đêm tối, Jack xin quỷ chút lửa để soi đường. Cuối cùng quỷ thương tình ném cho anh chàng hòn than lấy từ bếp lửa địa ngục không bao giờ tắt. Và Jack lấy một củ cải đỏ (turnip) đem khoét rỗng thành hình mặt quỷ, bên trong đặt hòn than. Và cứ thế mà Jack mãi lang thang trong lằn ranh thực-hư, giữa thiên đường và địa ngục, với chiếc lồng đèn trên tay… Sau này vào thế kỷ 19 khi người Ái Nhĩ Lan di cư đến Mỹ thì củ cải được thay thế bằng bí ngô và hình tượng ấy đến giờ đã trở thành biểu trưng của Halloween trên khắp toàn cầu. Tất nhiên, bây giờ chàng Jack tội nghiệp vẫn còn đi trong đêm với chiếc lồng đèn. Các bạn ơi, cứ mở cửa ra trong đêm Halloween là sẽ thấy Jack thôi. Jack với lồng đèn trái bí soi sáng đường đi.
Xin hãy thắp lên những ngọn đèn… Ca từ một bài hát nào về trong đêm nay như một lời nguyện. Nguyễn tôi nghĩ tới những người đi thắp đèn đường thời xưa -như trong truyện của Charles Dickens hay trong phần mở đầu của bộ truyện trẻ con Harry Potter của J.K. Rowling. Từ bàn tay của những người đó, ánh sáng của những ngọn đèn cháy lên, soi đường cho khách bộ hành, những người đánh xe trong đêm. Hãy thắp lên những ngọn đèn… Phải rồi, nhà văn/nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn cũng từng mong ước cầu xin một điều tương tự như thế, cũng như người Nhật – và cả người Việt ta – có tục vào đêm nguyệt rằm Mùa Vu Lan Trai Đàn thả đèn trên sông (gọi là phóng đăng) để soi đường cho người chết trở về. Đây là thời gian để người ta thương tưởng những người ở thế giới bên kia. Nét nhân bản đó làm cho ngày Lễ Quỷ có một ý nghĩa sâu xa hơn. Tuy nhiên, chúng ta không quên rằng Halloween cũng là ngày hội của trẻ con, như Tết Trung Thu của chúng ta vậy. Do đó, để hội nhập vào không khí lễ hội trên vùng đất này, đêm Halloween này gia đình người Việt chúng ta chắc sẽ không quên thắp lên một ngọn đèn trước cửa và sẵn sàng tiếp đón những em bé đủ các màu da đen trắng, vàng đỏ, cho chúng bánh kẹo và cùng chúng cười vui. Viết tới đây, Nguyễn tôi chợt nhớ tới cô bé cùng với bà giữ trẻ mỗi sáng vẫn đi dạo chơi qua trước nhà. Cô bé có đôi mắt to màu hoa pensée, và tóc màu nâu. Sáng nào cũng vậy, cô bé nhặt tờ báo dưới tam cấp, đem đặt ngay ngắn trên tấm rug ngay trước thềm nhà của Nguyễn. Bé ơi, cảm ơn bé nhiều lắm, và mong đêm Halloween này, bé ghé qua nhà để tôi trao gói kẹo cho bé và các bạn của bé. Bởi vì Nguyễn yêu bé lắm cũng như yêu những bé khác trên đời này.
