Ngày 14 Tháng 3 năm nay được coi là World Kidney Day: Ngày thế giới đề cao ý thức về Thận, chúng ta cùng tìm hiểu về bệnh suy thận cấp tính (acute kidney failure). Bệnh xảy ra khi hai trái thận không lọc được uế chất trong máu. Khi thận mất khả năng lọc, các uế chất này có thể tích tụ lại và làm mất quân bình thành phần hóa học trong máu. Bệnh phát triển nhanh chóng, từ vài giờ đến vài ngày, có thể rất nguy hiểm phải điều trị ngay, nhưng có thể chữa lành được.
1. Triệu chứng
Suy thận cấp tính thường có những dấu hiệu sau đây:
– Giảm tiểu tiện, tuy có lúc gần như bình thường
– Bí chất lỏng, làm cho bắp chân, bàn chân và gót bị sưng
– Ngầy ngật – Khó thở – Mệt mỏi
– Lú lẫn – Nôn mửa – Hôn mê
– Đau, tức ngực
Có khi bệnh không có dấu hiệu hoặc triệu chứng, chỉ phát hiện được bằng thử nghiệm.
2. Nguyên nhân
Suy thận cấp tính xảy ra khi:
a. Máu chảy vào thận không đều
Các bệnh tật và tình trạng sau đây có thể làm chậm máu chảy vào thận và gây ra suy thận:
– Máu hoặc chất lỏng ngưng chảy
– Uống thuốc về huyết áp
– Bệnh tim hoặc bị heart attack
– Nhiễm trùng
– Suy gan
– Dùng thuốc aspirin, ibuprofen (như Advil, Motrin IB…) naproxen (như Aleve) hoặc các thuốc liên hệ
– Bị dị ứng nặng (anaphylaxis)
– Bị phỏng nặng
– Bị mất nước trầm trọng
b. Thận bị hư hại
Những bệnh tật và yếu tố sau đây có thể gây hại cho thận và dẫn đến suy thận cấp tính:
– Cục máu đông trong tĩnh mạch và động mạch bên trong và chung quanh thận
– Cholesterol tích tụ làm nghẽn máu không chảy tới thận
– Bị chứng sưng các phiến lọc li ti trong thận (Glomerulonephritis)
– Hội chứng hemolytic uremic, một tình trạng mới xảy ra khi các tế bào máu đỏ bị hủy hoại
– Bị nhiễm trùng
– Bị bệnh lupus, bất quân bình hệ thống miễn nhiễm
– Dùng thuốc, như một số thuốc hóa trị, kháng sinh, một số thuốc trị bệnh loãng xương (osteoporosis)
– Độc tố toxin, như cồn, cocaine
– Sưng mạch máu
– Nước tiểu bị đọng trong thận.
c. Các bệnh tật làm ngăn đường nước tiểu ra ngoài, có thể dẫn đến suy thận cấp tính như:
– Ung thư bọng đái
– Cục máu đông trong đường dẫn tiểu
– Ung thư tử cung
– Ung thư ruột kết
– Sưng hoặc ung thư nhiếp hộ tuyến
– Sạn thận
– Dây thần kinh điều khiển bọng đái bị hư.
3. Các yếu tố gây rủi ro
Suy thận cấp tính thường xảy ra liên quan đến tình trạng sức khỏe hoặc bệnh tật khác như:
– Nhập viện, đặc biệt là tình trạng trầm trọng cần được chăm sóc đặc biệt
– Cao tuổi
– Mạch máu cánh tay hoặc chân bị nghẽn
– Tiểu đường
– Huyết áp cao
– Suy tim
– Bệnh về thận, bệnh về gan.
4. Các biến chứng
Có thể xảy ra khi bị suy thận cấp tính:
– Chất lỏng tích tụ. Trong ngực, gây khó thở
– Tức ngực: Nếu lớp che chở trái tim bị sưng, có thể thấy đau ngực
– Bắp thịt yếu đi: Khi các dịch của thân thể và chất điện phân (electrolytes, tức là thành phần hoá học trong máu) mất quân bình, có thể làm cho các bắp thịt yếu đi. Mức độ tăng lên của potassium trong máu cũng có thể đặc biệt nguy hiểm.
– Hư thận vĩnh viễn: Có khi, suy thận cấp tính gây cho thận mất khả năng hoạt động vĩnh viễn. Để sống còn, người bệnh phải lọc máu hoặc thay thận.
– Tử vong. Suy thận cấp tính có thể dẫn đến tình trạng thận mất khả năng hoạt động và đưa đến cái chết. Rủi ro này cao nơi những người đã bị các vấn đề về thận trước khi bị suy thận cấp tính.