Thưa bác sĩ
Nếu muốn mua thuốc trụ sinh (amoxicillin v.v… ) thì cần phải có toa Bác sĩ, nhưng trên online hay eBay họ quảng cáo bán thuốc trụ sinh (amoxicillin) không cần toa bác sĩ vậy có nghĩa là gì? Nếu mình mua thuốc đó có bị bất hợp pháp không?
Đáp
Chào ông Linh
Trước khi trả lời câu hỏi của ông, xin nói qua về việc mua dược phẩm trên internet.
Việc mua bán trên internet đã trở nên rất phổ biến trong những năm vừa qua, không những là với dược phẩm mà kể cả các vật dụng khác.
Với dược phẩm, thông thường sau khi đi khám bác sĩ là ta phải tới dược phòng để mua thuốc về dùng. Với một số người, việc này có thể là một trở ngại nhỏ, vì không có thì giờ và phương tiện di chuyển. Tuy nhiên, mua tại dược phòng ta sẽ có cơ hội nói chuyện trực tiếp với dược sĩ và hỏi thêm về cách dùng, đặc tính và tác dụng phụ của thuốc. Mua qua mạng có một vài lợi điểm như tiện lợi, tiết kiệm thì giờ, không phải kiếm phương tiện di chuyển, mua được thuốc với giá khá rẻ vì chi phí điều hành ít. Một số người vì lý do này lý do khác lại không muốn đi khám bệnh hoặc không có bảo hiểm sức khỏe nhưng muốn có thuốc. Họ bèn mua thuốc qua internet.
Có một số điểm cần lưu ý để bảo đảm công hiệu và an toàn khi mua dược phẩm qua internet, như là:
1. Chỉ mua dược phẩm tại các cơ sở được chính thức công nhận với địa chỉ, số điện thoại rõ ràng. Dè dặt với các cơ sở ở nước ngoài hoặc chỉ có hộp thư liên lạc vì các nơi này có thể bán các dược phẩm cấm bán ở quốc gia mình đang cư trú.
2. Chỉ nên mua thuốc do bác sĩ biên toa cho mình.
3. Lưu ý nơi bán là các dữ kiện liên quan tới cá nhân mình như tên tuổi, địa chỉ, tình trạng bệnh, thẻ tín dụng phải được giữ kín, riêng tư. Nhiều cơ sở mang bán các dữ kiện cá nhân của khách hàng cho công ty khác.
4. So sánh giá cả giữa vài ba cơ sở. Nếu thấy giá mua qua internet quá thấp thì cũng nên tự hỏi tại sao, có phải là thuốc “dỏm” hoặc đó là cơ sở buôn bán “chui lậu” không.
5. Nên để ý tới các dược phẩm “nhái” giả hiệu, chỉ có đường, bột, vài hương vị thơm thơm, hăng hắc không có dược tính. Theo cơ quan Y tế Thế giới, trên 50% thuốc giả mạo được bán ra từ các cơ sở giấu giếm địa chỉ của mình và đa số thuốc “dỏm” này được sản xuất từ châu Á, châu Mỹ La Tinh, Đông Âu. Thuốc “dỏm”có thể không có hoạt chất cần thiết cho bệnh, chế biến với chất mà mình không biết tên, có thể gây hại; phân lượng hoạt chất không cân bằng, tất cả có thể đưa tới tác dụng phụ ảnh hưởng tới sức khỏe.
6. Đừng mua thuốc ở các cơ sở mà họ không cần mình chứng minh có toa của bác sĩ. Các cơ sở như vậy là bất hợp pháp, hành nghề không giấy phép, vì theo luật định, chỉ có bác sĩ mới có quyền cho toa sau khi đã khám bệnh.
7. Không mua thuốc ở các cơ sở không số điện thoại và dược sĩ để liên lạc, trả lời các câu hỏi của khách hàng.
8. Đừng mua thuốc ở các cơ sở quảng cáo là có các “thần dược”, trị được bá bệnh.
9. Không mua các loại thuốc cần phải toa bác sĩ đặc biệt thuốc nằm trong danh sách dược phẩm đặt dưới sự kiểm soát của cơ quan y tế như thuốc có chất ma túy, có thể gây nghiện. Cũng đừng mua dược phẩm chưa được cơ quan FDA hoặc tương đương công nhận là an toàn, hữu hiệu khi dùng.
Mua dược phẩm kiểm soát (controlled substances) mà không có toa thuốc hợp lý của bác sĩ có thể bị giam cầm, theo luật lệ liên bang Hoa Kỳ.
10. Khi nhận thuốc, kiểm soát nhãn hiệu coi có đúng tên mình, tên thuốc, liều lượng như chỉ định của bác sĩ, coi xem thuốc có bất thường như đổi màu, biến dạng, ẩm ướt; thuốc nước có vẩn đục, có quá thời hạn sử dụng. Coi kỹ xem có đúng với thuốc mình đang uống, hàng được chuyển giao an toàn.
Có bất cứ nghi vấn nào, nên liên lạc ngay với nơi bán để hiểu rõ và nếu cần phải đổi thuốc. Thậm chí nếu thấy có gì bất hợp pháp thì khiếu nại ngay với các cơ quan hữu quyền như FDA (Food and Drug Administration)…
Trở lại câu hỏi của ông mua Amoxicillin online có bất hợp pháp không, thì xin thưa rằng không bất hợp pháp, miễn là nơi bán hoạt động hợp pháp và ông có toa của bác sĩ đã khám bệnh cho ông.
Chúc ông Vui mạnh
Buồn ngủ sau khi ăn
Kính gửi Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Thường thường, sau khi ăn, nhất là sau bữa cơm gọi là thịnh soạn thì tôi hay buồn ngủ. Mấy bà bạn của tôi cũng nói vậy. Xin bác sĩ vui lòng giải thích tại sao nhé. Cảm ơn bác sĩ nhiều. Bà Lan- Houston.
Đáp
Thưa bà
Thắc mắc của bà cũng là thắc mắc của nhiều người. Vậy mà khoa học hiện nay cũng chưa có lời giải đáp chính xác.
Có ý kiến cho rằng, chất l-tryptophan trong một vài loại thực phẩm như thịt, cá hoặc sữa hay fromage có thể gây ra sự buồn ngủ. Vì thế có nhiều bác sĩ khuyên bệnh nhân mất ngủ uống một ly sữa ấm trước khi lên giường đi ngủ, vì theo họ, chất này làm ta cảm thấy ngây ngất, muốn ngủ. Tuy nhiên, các nhà dinh dưỡng nói số lượng l-tryptophan không đủ để gây ngủ.
Có ý kiến nói ăn thực phẩm đặc dễ gây buồn ngủ hơn là thức ăn lỏng nhưng không giải thích tại sao.
Một ý kiến khác cho là thức ăn chứa nhiều tinh bột dễ gây buồn ngủ. Họ giải thích là, khi ta tiêu thụ nhiều chất carbohydrate như gạo, mì thì đường glucose trong máu lên cao. Cơ thể phải tăng sản xuất chất insulin để đưa glucose vào tế bào để tạo ra energy. Cứ liên tục nhận glucose thì tế bào cũng mệt, muốn nghỉ và ta buồn ngủ. Một giải thích khác là khi ăn nhiều chất tinh bột, glucose trong máu lên cao, cơ thể phải chuyển chúng thành chất béo. Việc chuyển này cũng cần energy, cho nên ta không có energy để làm việc, vì thế muốn ngủ nghỉ.
Một nghiên cứu khác cho hay trong não bộ có một loại tế bào thần kinh orexin. Tế bào này tiết ra chất orexin có đặc tính là làm ta tỉnh táo. Nhưng sau khi ăn, đường glucose trong máu lên cao và vô hiệu hóa tác dụng này của orexin và ta cảm thấy ngất ngư muốn ngủ.
Thông thường thì nhiều người nghĩ rằng sau khi ăn, bao tử phải hoạt động và cần nhiều máu để làm công việc tiêu hóa và máu lên não ít đi do đó hoạt động trí óc chậm lại.Cho nên nhiều người nằm nghỉ sau khi ăn để giúp tiêu hóa tốt. Tuy nhiên cũng có người lại nói sau khi ăn, đi bách bộ cho tiêu cơm.
Và cũng có người nói ăn no nặng bụng, thì ta đi nằm cho “phẻ”.
Thành ra, nói chung thì không có giải đáp rõ ràng về chuyện này. Nhưng sau bữa ăn trưa mà làm mươi phút siesta thì cũng thoải mái, cảm thấy tinh anh để tiếp tục công việc cho hết buổi chiều, cũng là điều mà nhiều người đồng ý đó, thưa bà.
Chúc bà luôn luôn vui mạnh.
NYD