Tin buồn cho những ai thích ăn hải sản: 84% các loại cá trên thế giới có chứa mức độ thủy ngân không an toàn cho con người, và nếu thường xuyên dùng một số hải sản nào đó có thể rủi ro mắc bệnh. Đó là kết quả một cuộc nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học thuộc trường Đại học Michigan và Đại học Hawaii.
Họ cũng giải quyết được một vấn nạn đã có từ lâu: Tại sao cá sống dưới nước sâu – như swordfish và bigeye tuna – chứa nhiều thủy ngân hơn những loại cá sống gần bề mặt đại dương như flying fish và yellowfin tuna.
Đặc biệt nguy hại cho trẻ em
Methylmercury – hình thức độc hại nhất của thủy ngân – là mối đe dọa lớn hơn cả đối với trẻ em, vì có thể làm hại não bộ đang phát triển và hệ thống thần kinh. Khi độc tố này xâm nhập vào thai nhi (vì mẹ ăn hải sản bị nhiễm độc), nó có thể làm lệch lạc trí nhớ, sự chú ý, ngôn ngữ, và các khả năng thể lý cũng như tâm thần khác nữa của bé khi lớn lên.
Nguồn gây độc hại chính yếu là ăn cá và tôm cua có thứ độc tố này. Và nguy hiểm càng ngày càng tăng vì theo tiên đoán thì mức độ ô nhiễm ở Thái Bình Dương, do kỹ nghệ, có thể tăng gấp đôi hiện nay vào năm 2050 nếu không có biện pháp ngăn chặn, phòng ngừa.
Sau đây là một số chi tiết về cuộc nghiên cứu nói trên, cũng như cách giảm thiểu rủi ro bị nhiễm độc của thủy ngân trong khi vẫn hưởng được lợi ích do cá tôm mang lại.
Thủy ngân xâm nhập vào cá thế nào?
Đội ngũ nghiên cứu đã dùng một mass spectrometer (máy đo quang phổ khối lượng) để phân tích thủy ngân trong 6 loại cá chuyên ăn thịt và 3 loại cá mồi (bị ăn thịt), đánh bắt được ở Thái Bình Dương gần Hawaii.
Do phân tích đặc tính hóa học của methylmercury trong cá, các nhà nghiên cứu khám phá thấy độc chất này đã di chuyển cả ngàn dặm qua không khí từ các nước Á Châu, nơi có những nhà máy điện chạy bằng than thải ra thủy ngân ô nhiễm.
Ánh sáng mặt trời làm sự ô nhiễm thủy ngân bị phân tán gần bề mặt đại dương, do vậy, cá sống nơi đó có mức độ nhiễm thủy ngân thấp. Nhưng vì thủy ngân là kim loại nặng, khi bám vào các vi khuẩn hoặc vật thể nào chìm xuống nước sâu sẽ bị cá dưới đó ăn. Cá nhỏ rồi bị cá lớn ăn thịt, làm cho độc tố thủy ngân có cơ hội lan tràn.
9 loại cá được phân tích trong cuộc nghiên cứu này, xếp theo thứ tự từ nơi sống sâu nhất tới nơi nông nhất: 2 loại lantern fish, swordfish, bigeye tuna, moonfish (opah), skipjack tuna, yellowfin tuna, mahi-mahi, và flying fish.
Cá nào nhiều thủy ngân nhất?
BRI (Biodiversity Research Institute – Viện Nghiên cứu Sinh vật học đa dạng) cho biết 84% mẫu cá lấy từ khắp nơi trên thế giới có chứa thủy ngân quá mức chỉ dẫn về sức khỏe, quy định do Cơ quan Bảo vệ Môi trường (Environmental Protection Agency – EPA).
Cá nhiễm nhiều thủy ngân nhất là marlin, bluefin tuna, swordfish, và king mackerel. Một số loại cá mập (shark) cũng cao thủy ngân; một số cá sống dưới vùng nước sâu như lantern fish, moonfish, và bigeye hoặc skipjack tuna, cũng nguy hiểm.
Hải sản nào lành mạnh nhất?
BRI cho biết anchovy, sardines, flounder, salmon, cod và haddock là những thứ cá lành mạnh, có thể ăn hàng tuần. Còn trong 9 loại cá được nghiên cứu, thì flying fish và mahi-mahi được xếp loại ít thủy ngân nhất.
EPA cũng cho biết có thể lựa chọn ăn tôm, cá tuna đóng hộp, catfish, salmon và Pollack là những loại hải sản thông dụng có ít độc chất thủy ngân nhất. Đa số cá bán trong kỹ nghệ fast food thường có mức độ thủy ngân thấp.
Ăn hải sản sao cho an toàn, lành mạnh
Các cuộc nghiên cứu mới đây cho thấy một thực đơn gồm cá, trái cây tươi, rau, dầu ôliu, hạt (nuts) giúp tránh được các bệnh hiểm nghèo như bệnh tim và ung thư. EPA khuyến cáo phụ nữ và trẻ em nên theo 3 chỉ dẫn sau đây để được lợi ích khi ăn hải sản đồng thời giảm thiểu rủi ro bị tác dụng độc hại của thủy ngân:
1. Tránh đừng ăn cá shark, swordfish, king mackerel, hoặc tilefish vì có nhiều thủy ngân.
2. Mỗi tuần, nên ăn chừng 12 ounce hải sản. Chọn những loại cá hoặc tôm cua có mức độ thủy ngân thấp. Giới hạn ăn tối đa 6 ounce cá albacore (cá ngừ – “white” tuna) vì nhiều thủy ngân hơn cá light tuna đóng hộp. Một ounce (oz) tương đương với gần 30 gram.
3. Nếu bạn thường đi câu cá, nên theo dõi những khuyến cáo về mức an toàn của cá đánh từ các sông, hồ và vùng duyên hải tại địa phương. Nếu không thấy khuyến cáo, có thể dùng được 6 ounce mỗi tuần thứ cá câu được, nhưng trong tuần đó đừng ăn cá nào khác.
TM