Kính gửi bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Tôi có một đứa cháu lập gia đình hơn một năm nay. Bây giờ cháu có thai được 28 tuần lễ. Hôm trước nó đi siêu âm và bác sĩ cho hay thai nhi bị bệnh gì đó ở tim phải và tim trái thông nhau, sau khi sanh cần phải mổ.
Xin bác sĩ giải thích cho đây là bệnh gì, vì bác sĩ có nói mà chúng tôi không hiểu rõ lắm. Bệnh này có nguy hiểm không và mổ có lành không? Cảm ơn bác sĩ. Phương Lê.
Đáp
Thưa ông/bà Phương
Cứ như ông kể thì tôi đoán là tim của thai nhi bị hở vách ngăn giữa hai tâm nhĩ và giữa hai tâm thất. Đây là một trong nhiều bệnh khuyết tật tim của thai nhi. Để hiểu rõ bệnh này, xin nhắc lại cấu tạo của trái tim.
Tim có 4 ngăn: hai ngăn ở trên là tâm nhĩ, hai ngăn ở dưới là tâm thất. Máu từ nhĩ trái chảy xuống thất trái qua một cái van. Khi tim bóp, van này khép kín và máu được đưa vào động mạch chủ phân tán nuôi cơ thể rồi theo tĩnh mạch chủ về nhĩ phải, xuống thất phải rồi lên phổi lấy dưỡng khí, nhả thán khí sau cùng lại trở về nhĩ trái…Và chu kỳ lại tiếp diễn. Như vậy thì máu bên tim trái là đỏ và bên tim phải là máu đen.
Trong trường hợp khuyết tật, vách ngăn giữa hai tâm nhĩ và giữa hai tâm thất có một lỗ thủng do đó máu đen và máu đỏ pha lẫn với nhau lưu thông tự do trong bốn buồng tim. Nếu van nhĩ thất trái bị hở khi tim bóp thì máu từ thất trái dội ngược lên trên, khiến cho tim phải làm việc nhiều hơn dần dần sẽ to ra đồng thời cũng đưa tới tăng áp suất cho phổi.
Với các khuyết tật này, khi sinh ra thì cháu bé sẽ có các dấu hiệu như mau mệt, khó thở, môi và da xanh, nhịp tim đập nhanh và không đều, phù chân…
Nguyên nhân chính xác gây ra bệnh chưa được biết rõ. Có một số rủi ro đưa tới bệnh như hội chứng chậm trí tuệ Down, mẹ uống rượu khi có thai, cha mẹ bị bệnh tim…
Sau khi sanh, bé sẽ được giải phẫu để điều chỉnh các khuyết tật vì lỗ thông: lỗ thông giữa hai tâm nhĩ và hai tâm thất, sửa lại van giữa nhĩ trái với thất trái. Phẫu thuật hơi phức tạp nhưng các bác sĩ chuyên môn mổ tim vẫn thực hiện được. Khi hoàn tất, bé sẽ có đời sống hầu như bình thường. Phẫu thuật thường được thực hiện trong năm đầu rồi sẽ được bác sĩ theo dõi đều đặn. Hy vọng những góp ý này đã giải tỏa được thắc mắc của ông. Chúc ông và gia đình mọi sự bình an.
Kính thưa BS Nguyễn Ý Đức. Cháu năm nay 48 tuổi. Cân nặng 150lb. Vài năm gần đây cháu hay bị ngáy khi ngủ. Nhất là sau khi ăn nhiều thịt. Cháu nghe nói bệnh này có thể giải phẫu để trị tận gốc. Xin BS cho cháu lời khuyên. Cháu ở Baton Rouge LA, thì phải gặp BS hay nhà thương nào. Xin cám ơn BS. TN.
Đáp
Chào bạn
Đọc email của bạn tôi liên tưởng tới câu nói của người mình là “ăn no nặng bụng”, muốn đi nằm. Vì sau một bữa ăn thịnh soạn, thì bản năng tự nhiên của con người là, no rồi ăn thêm làm gì nữa và ta đi ngủ để cho bao tử làm việc tiêu cơm. Chẳng khác cho con trâu con bò sau khi ăn no một bụng với rơm với cỏ thì ngã mình nhai lại, thiu thiu ngủ. Cũng như một con trăn khổng lồ, sau khi nuốt trọn một con thỏ, con chim thì nằm im tiêu hóa. Còn bạn thì ngáy khi ngủ, nhất là sau khi ăn nhiều thịt.
Ngáy là âm thanh phát từ cuống họng.
Trong cuống họng có các bộ phận mềm như lưỡi, lưỡi gà, màng tế bào ở thành thanh quản có các cơ.
Bình thường, cuống họng mở rộng, không khí ra vào dễ dàng. Khi ta ngủ thì toàn bộ cơ trong cơ thể thư giãn kể cả các bộ phận ở họng, gây cản trở cho không khí đi qua, làm rung động các bộ phận này và tạo ra âm thanh gọi là ngáy, chẳng khác chi âm thanh phát ra từ một lá cờ tung bay trước gió.
Ngáy thường thấy ở một số hoàn cảnh như sau:
– Người mập phì, khi nằm thì khối mỡ ở vùng bụng sẽ đẩy hoành cách mô và lồng ngực lên cao đồng thời vùng cổ cũng ép vào họng. Tất cả đều gây trở ngại cho không khí ra vào, tạo ra âm thanh ngáy khi ngủ.
– Nghẹt mũi do dị ứng, cảm cúm khiến không khí ra vào khó khăn, tạo ra âm thanh ngáy.
– Trong mũi có cục thịt dư hoặc thành mũi viêm sưng, vẹo.
– Uống nhiều rượu trước khi đi ngủ.
– Viêm sưng các bộ phận ở họng như hạch adenoid, lưỡi gà… không khí ra vào khó khăn.
– Ngủ mà thở bằng miệng.
– Hút thuốc lá gây viêm nhiễm vùng họng.
– Ăn quá no trước khi đi ngủ.
– Di truyền.
– Người cao tuổi vì các mô bào cuống họng yếu, xệ ra gây trở ngại hô hấp…
Ngoài ra ngáy cũng là triệu chứng trong bệnh ngưng thở khi ngủ (sleep apnea): bệnh nhân đột nhiên ngưng thở khoảng 10 giây trong khi đang ngủ rồi lại thở tiếp như thường với âm thanh ngáy.
Ngáy không phải là một bệnh mà chỉ là một dấu hiệu của bệnh nào đó như đã kể ở trên. Nhưng ngáy cũng gây phiền toái cho người nằm cạnh, vì mình trằn trọc không ngủ được trong khi bạn đồng sàng thì cò cưa kéo gỗ điếc cả tai. Vì thế nhà văn Anthony Burgess có nhận xét, “Cười thì thiên hạ sẽ cười theo mình còn ngáy khi ngủ thì ngủ một mình”- “Laugh and the world laughs with you; snore and you sleep alone”.
Còn chuyện ăn nhiều thịt mà buồn ngủ thì cũng có nhiều giải thích.
Có giải thích cho rằng trong một vài loại thịt, cũng như fromage, sữa, trứng có một loại chất đạm gọi là tryptophan. Vào trong cơ thể, chất này được chuyển hóa thành serotonin. Serotonin sản xuất ra chất Melatonin. Bình thường, Melatonin do một bộ phận trong não tiết ra, có nhiệm vụ giúp ta ngủ ban đêm. Tiêu thụ nhiều thịt thì chất Melatonin này nhiều hơn, và ta cảm thấy muốn “khò”, khò say là ngáy.
Một giải thích khác nói buồn ngủ sau khi ăn là do lượng glucose trong máu tăng cao, khi ta ăn các thực phẩm có nhiều carbohydrate như khoai, cơm… Glucose cao ra lệnh cho toàn cơ thể “đóng cửa”, nghỉ ngơi. Thế là ta buồn ngủ.
Trường hợp của bạn là ngáy khi ngủ. Tôi đề nghị với bạn là tới bác sĩ gia đình trước để khám tổng quát kể cả tai mũi họng, làm một số thử nghiệm máu, nếu cần chụp x-quang xương mặt. Nếu tìm ra các nguyên nhân gây ngáy như đã nói ở trên thì bác sĩ có thể điều trị. Và nếu thấy cần thì bác sĩ có thể gửi tới bác sĩ chuyên môn tai mũi họng để lấy thêm ý kiến.
Điều trị có thể bao gồm:
– Giảm cân nếu mập.
– Không uống rượu, ngưng hút thuốc lá.
– Nằm nghiêng mình khi ngủ.
– Chữa các bệnh ở mũi và họng.
Bác sĩ cũng có thể cho dùng vài dụng cụ y khoa để giúp lưu thông không khí ở đường hô hấp trên dễ dàng hoặc thực hiện các giải phẫu để điều sửa sưng vẹo vách mũi, cắt thịt dư cuống họng hoặc máy giúp bệnh nhân thở khi ngủ…
Tại Baton Rouge, bác sĩ gia đình nào cũng khám chữa được.
Chúc bạn mọi niềm vui.
NYD