Bạn có hay cắn móng tay? Thích phơi nắng cho sạm da mà không dùng kem chống nắng? Hoặc là phì phèo điếu thuốc lá cả ngày? Sang năm mới, hãy “goodbye” những tập quán không có lợi cho sức khỏe đó.
Cắn móng tay
– Lý do phải bỏ: Cắn móng tay làm bàn tay xấu đi và lâu ngày móng tay có thể không mọc bình thường hoặc thành dị dạng. Men răng có thể bị hư và người có tật này dễ vô tình nuốt vào bụng loại vi khuẩn độc hại staphylococcus sống dưới móng tay.
– Giải pháp ngắn hạn: Làm móng tay tại tiệm mỗi 2 hoặc 3 tuần để khi thấy vẻ đẹp đẽ bóng láng của móng tay sẽ không muốn cắn cho hư. Cắt móng tay ngắn đi để ít có cơ hội cắn và vi khuẩn có hại ít lấy làm chỗ tăng trưởng. Xức Mavala, một sản phẩm làm cho móng tay và lớp da chung quanh có mùi khó chịu.
– Giải pháp dài hạn: Cắn móng tay là thói quen liên quan đến tình trạng bồn chồn, thường để biểu hiện nỗi lo âu sâu kín, có thể cần đến sự tư vấn chuyên môn nếu tự mình không tìm ra nguyên nhân sự phiền muộn đó. Một cách khác là luôn cầm trên tay một món ăn vặt lành mạnh như lát táo, củ cà rốt… để nhâm nhi thay vì cắn móng tay.
Nói dối bác sĩ
– Lý do phải bỏ: Tuy nhiều bác sĩ có tài chẩn đoán bệnh, nhưng lại không đọc được tâm trí người bệnh. Thảo luận với một người lạ hoắc lạ huơ về cơ thể của mình là điều có thể làm ta bối rối, nhưng nếu không kể hết mọi chuyện với bác sĩ, có thể đưa tới sự chẩn đoán bệnh thiếu chính xác, thử nghiệm không đầy đủ, mà đôi khi kê toa thuốc không đúng, có thể gây ra phản ứng nguy hiểm.
Nhiều bệnh nhân còn bịa đặt về việc dùng thứ thuốc được bác sĩ cho toa. Một cuộc nghiên cứu tại trường Đại học Hopkins cho thấy có 73% bệnh nhân nói họ có dùng thuốc xịt mũi mỗi ngày 3 lần, nhưng trong thực tế chỉ có 15% là nói đúng. Còn tới 14% lại tự ý đổ thuốc đi để cho thấy như họ đã dùng thuốc rồi.
– Giải pháp ngắn hạn: Kỳ khám bệnh tới nhớ làm một danh sách để khỏi quên khi bàn thảo với bác sĩ: thuốc và phụ dược đang dùng, có khám tại phòng trị bệnh khác không, dùng rượu hoặc ma túy nếu có, những chi tiết về tâm thần, giấc ngủ, ăn uống, hoạt động thể lực… để dễ dàng cho bác sĩ chẩn đoán bệnh. Nên nhớ đây không phải là tiết lộ bí mật mà là chia sẻ với người có trách nhiệm để làm điều tốt cho bạn.
– Giải pháp dài hạn: Nếu bạn còn vì lý do không thích người y sĩ nên không muốn nói hết mọi chi tiết về tình trạng sức khỏe của mình thì nên đổi sang một vị khác.
Ăn theo cảm xúc
– Lý do phải bỏ: Nếu ăn chỉ vì bị căng thẳng (stress), buồn nản, hoặc suy trầm, thì chắc nhiều phần là ta sẽ ngấu nghiến những miếng chip, bánh ngọt và các thứ không lành mạnh khác. Những thức ăn nhiều chất béo, nhiều đường và calorie này sẽ đưa đến mập phì là nguyên nhân chính gây ra bệnh tim và tiểu đường. Mập phì còn tệ hơn là uống rượu và hút thuốc lá cộng lại, xét về phương diện gây bệnh.
– Giải pháp ngắn hạn: Tìm cách đừng ăn những thứ không lành mạnh mỗi khi tâm thần không ổn định, hoặc nếu không thể không ăn thì dùng những thứ lành mạnh, như trái cây…
– Giải pháp dài hạn: Nếu không thể bỏ được tật này thì nên tìm kiếm sự giúp đỡ của giới chuyên môn. Nhưng trước hết, hãy thay thế sự thèm ăn bằng những hoạt động có thể làm thư giãn, như đi bộ, tập yoga, hoặc tìm đến bạn bè để vui chơi giải trí chung.
Ưa bước lên bàn cân
– Lý do phải bỏ: Con số trên bàn cân chỉ là con số, không phản ảnh sức khỏe của ta, không cho biết trong sức nặng thân thể đó có bao nhiêu là chất béo, hoặc sức nặng thặng dư ở hông, ở mông, ở bụng ra sao, mà đó mới là những yếu tố gây nguy cơ tạo nên bệnh tim.
– Giải pháp ngắn hạn: Đừng mỗi lúc lại bước lên bàn cân nữa mà thay bằng một dụng cụ đo chất béo khác: thước dây. Đo quanh bụng, hông, đùi và phía trên cánh tay mỗi tuần một lần và ghi số đo. Một nửa pound chất béo mất đi có thể không hiện ra trên bàn cân nhưng có thể thấy bớt đi vài milimet trên thước dây.
– Giải pháp dài hạn: Đặt trọng tâm vào những vấn đề sức khỏe khác như cholesterol (nên dưới 200 mg/dL), huyết áp (số trên nên dưới 120 và số dưới nên dưới 80), mức năng lượng và phẩm chất giấc ngủ. Đây là những dấu chỉ rõ ràng về sức khỏe toàn diện, hơn là sức nặng, hình dạng hoặc kích cỡ. Vẫn dùng thước dây để theo dõi mức độ chất béo.
Coi thường
– Lý do phải bỏ: Nhiều người không coi sức khỏe là điều quan trọng. Nên chú ý phát hiện những vấn đề về sức khỏe trước khi quá nặng. Ung thư vú, nếu phát hiện sớm có thể chữa khỏi gần 100%, nhưng nếu ở giai đoạn cuối, tỷ lệ lành bệnh chỉ còn 20%.
Hơn thế, một số tật bệnh thường có triệu chứng nhẹ lúc đầu nhưng thành nặng nếu không chữa trị đúng cách: strep throat có thể đưa tới sốt thấp khớp và viêm thận, nhiễm trùng tai có thể đưa tới mất thính giác vĩnh viễn.
Nhiều phụ nữ bị ung thư buồng trứng có những triệu chứng như sưng, đau bụng hoặc đau khung chậu và xuất huyết lâu trước khi được chẩn đoán ra bệnh ung thư. Cũng thế, nhiều người bị heart attack lại cho rằng những triệu chứng trước đó chỉ là do tuổi già nên không đến cho bác sĩ khám nghiệm.
– Giải pháp ngắn hạn: Lập thời khóa biểu khám sức khỏe với bác sĩ gia đình. Thảo luận về các thử nghiệm cần thiết, các thay đổi về cách ăn uống, về những thứ vitamin hoặc bổ trợ cần uống.
Ăn khuya
– Lý do phải bỏ: Ăn khuya chính ra không phải là xấu, nhưng là do những calorie thặng dư bởi thức ăn mới là tai hại. Ăn khuya còn làm tăng triệu chứng về ợ nóng (heartburn) vì ta thường nằm ngay sau khi ăn, dễ làm cho acid trong bao tử trào lên thực quản.
– Giải pháp ngắn hạn: Ăn khuya thường là do buồn tẻ chứ không vì đói. Do đó, khi thấy thèm ăn nên tập trung vào một sinh hoạt nào đó – như ngồi thiền, gửi email, giải những ô chữ… trước khi vào giường ngủ.
– Giải pháp dài hạn: Đi ngủ sớm. Giới hạn thời gian giữa bữa ăn tối và giờ đi ngủ để ít có cơ hội ăn vặt và hormone trong cơ thể sẽ quân bình, giúp ta không thấy thèm ăn.
Ngủ thiếu
– Lý do phải bỏ: Không ngủ đủ là một nguy cơ cho sức khỏe. Thiếu ngủ không chỉ giảm khả năng tập trung, cảnh giác mà còn làm hại sức khỏe. Thiếu ngủ làm cho đáp ứng miễn nhiễm của cơ thể hạ thấp; mức hormone tăng, ảnh hưởng đến sự ăn ngon miệng, tính tình; sự tuần hoàn chậm lại làm cho khuôn mặt xuất hiện những chỗ nhăn, sạm và túi dưới mắt.
– Giải pháp ngắn hạn: Giấc ngủ cũng như ăn uống, phải muốn và hành động mới có được. Trừ khử 2 tên trộm giấc ngủ: cà phê và ánh sáng. Tránh uống cà phê 8 giờ trước khi ngủ và đừng để nhiều ánh sáng cũng như tiếng động trong phòng ngủ.
– Giải pháp dài hạn: Nếu không thể ngủ đủ ban đêm, ráng ngủ một giấc ngắn vào buổi trưa khoảng 20 đến 30 phút. Tuy nhiên nếu bị bệnh mất ngủ, đừng để những giấc ngắn này gần 8 giờ trước khi ngủ đêm vì đêm sẽ khó ngủ.
Hút thuốc lá
– Lý do phải bỏ: Ai cũng biết nguy cơ thuốc lá gây ra (heart attack, ung thư phổi, khí thũng (emphysema), ung thư miệng, cổ họng, bao tử, bàng quang, thận và cổ tử cung) nhưng còn một chuyện ta không để ý: tiền bạc. Một gói thuốc giá trung bình $4.49 một ngày thành $1,639 một năm biến ra khói, tro và những đốm đen trên buồng phổi vốn màu hồng xinh đẹp. Hơn thế, đối với phụ nữ, nguy cơ bị ung thư vú nơi người hút thuốc có thể tăng đến 40%.
– Giải pháp ngắn hạn: Tham khảo với bác sĩ về những dược phẩm giúp ngưng hút. Chantix chẳng hạn, ngăn chận ảnh hưởng của nicotine trên óc, giảm cơn thèm. 44% người đã bỏ thuốc sau khi dùng Chantix 12 tuần. Còn Zyban hiệu quả gấp hai lần hơn so với cách dùng những miếng nicotine dán trên da.
– Giải pháp dài hạn: Hai yếu tố tiên đoán sẽ khó bỏ được thuốc: Uống rượu và sống chung với một người cũng hút thuốc lá. Ba tháng đầu sau khi bỏ thuốc, tránh đừng uống rượu, và nếu người chung sống cũng hút thuốc, nên cùng nhau bỏ thuốc mới có hiệu quả: chỉ có 28% người hút bỏ được khi ở chung với người đang hút.
Tôn sùng ánh nắng
– Lý do phải bỏ: Nhiều người thích phơi nắng để có màu da sạm nâu. Nhưng những tia cực tím của mặt trời làm hại DNA trong da bạn, dễ đưa đến ung thư da. Đó là chưa kể những đốm nâu, những lớp da chùng xuống hoặc nhăn nheo.
– Giải pháp ngắn hạn: 30 phút trước khi ra ngoài trời, thoa kem chống nắng SFP 15 có UVA và UVB trên phần da thịt hở. Nếu ở ngoài trời cả ngày, nên đội nón rộng vành và nên mặc áo quần kín không để hở da ra ngoài.
– Giải pháp dài hạn: Nếu không muốn thay đổi sở thích làm sạm da, hãy đến y sĩ chuyên về da xin chụp hình tia cực tím khuôn mặt của bạn để thấy được những nét tàn phá do ánh nắng, như những vết nhăn và điểm xám. Hình ảnh không đẹp đó sẽ giúp bạn từ bỏ sở thích.