Biến động lớn tại Ukraine

Cuối tuần qua chứng kiến nhiều biến động chánh trị dồn dập tại Ukraine, một xứ từng bị ghép vào liên bang Sô viết cũ. Sau nhiều tháng đối diện người biểu tình phản kháng, cuối cùng Tổng Thống Viktor Yanukovych nhượng bộ, từ bỏ bớt quyền hành, và tái áp dụng một phần Hiến Pháp cũ. Phe đối lập vẫn không vừa ý, tiếp tục áp lực. Chỉ một ngày sau, Quốc Hội Ukraine bỏ phiếu phế truất Yanukovich. Ông cựu Tổng Thống bỏ chạy khỏi đô thành Kiev (hay Kyiv), và các đơn vị an ninh chánh phủ bị rút khỏi khu vực biểu tình. Cùng thời điểm, lãnh tụ đối lập là cựu nữ Thủ Tướng Yulia Tymoshenko được phóng thích sau 2 năm rưỡi tù đày. Sang đến Thứ Hai, đã thấy có trát tòa truy nã cựu TT tội sát hại thường dân.

Các cuộc phản kháng bùng phát dạo tháng 11-2013 sau khi cựu Tổng Thống Yanukovych xé bỏ hiệp ước thương mại với Liên Âu và quay sang nước Nga tìm kiếm hậu thuẫn. Người biểu tình thân Tây phương phò dân chủ. Các cuộc đụng độ đẫm máu với cảnh sát tại Quảng trường trung tâm Kiev khiến hằng chục người chết và hằng ngàn thương tích — nặng nề nhất từ 22 năm qua từ khi Ukraine giành lại quyền độc lập.

Phản ứng về các biến động chánh trị mới nhất cũng khác nhau. Ở nhiều nơi, nhất là phía tây Ukraine, bao gồm đô thành Kiev, khuynh hướng thân Tây Phương mạnh, có nhiều người kéo đi giật sập các tượng đài còn sót lại của lãnh tụ cộng sản Nga Vladimir Lenin. Ngược lại, phía đông Ukraine khuynh hướng thân Nga mạnh, nên có quan  ngại nội chiến có thể nổ ra xé lẻ quốc gia. Về phần Hoa Kỳ đã lên tiếng hậu thuẫn quyết định phế truất cựu Tổng Thống Viktor Yanukovych của Quốc Hội Ukraine, và yêu cầu nước Nga không can thiệp võ lực. Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cũng khuyến cáo công dân USA tránh du lịch sang Ukraine trong thời điểm tranh tối tranh sáng này.

Thủ Tướng Thái rời Bangkok

Chánh phủ Thái Lan hiện tại đã xác nhận nữ Thủ Tướng xinh đẹp Yingluck Shinawatra đã tạm di tản khỏi đô thành Bangkok, có thể vì những quan ngại an ninh. Các vụ chống đối chánh phủ kéo dài nhiều tháng qua chưa có dấu hiệu chấm dứt. Các người phản kháng phe “áo vàng”  thường thuộc tầng lớp trung thượng lưu khá giả, khuynh hướng bảo hoàng, sống tại Bangkok hoặc miền nam. Giới cần lao hậu thuẫn chánh phủ đa phần tập trung ở vùng thôn quê miền bắc và đông bắc. Người chống đối muốn Yingluck ra đi và xóa bỏ ảnh hưởng chánh trị của anh bà là cựu Thủ Tướng Thaksin Shinawatra, đã tụ tập khiến tê liệt nhiều nơi ở Bangkok. Có nhiều lúc bạo lực xảy ra, khiến đến nay có ít nhất 20 người thiệt mạng và hằng trăm bị thương, trong đó có vụ nổ bom mới nhất hôm Chúa Nhật cuối tuần, giết hại một bà mẹ và hai con nhỏ. Đây là các vụ đụng độ đẫm máu nhất từ năm 2010. Lần đó, phe “áo đỏ” hậu thuẫn cựu Thủ Tướng Thaksin xuống đường, quân đội can thiệp khiến 90 người chết. Lần này, giới tướng lãnh đã hứa sẽ không ra tay can thiệp.

Một vòng kinh tế thế giới

– G20. Nhóm G20 hôm Chúa Nhật vừa qua kỳ họp 2 ngày tại Sydney, Úc. Bản tuyên bố chung cam kết gói đầu tư thúc đẩy kinh tế thế giới trị giá $2,000 tỉ trong vòng 5 năm tới. “G20” là diễn đàn của các bộ trưởng tài chánh và giới thống đốc ngân hàng trung ương của 20 cường quốc thế giới, nắm giữ đến 85% cường lực kinh tế toàn cầu. Kế hoạch mang tham vọng tạo hằng chục triệu công ăn việc làm.

– Hoa Kỳ. Hội đồng các Thống Đốc Hoa Kỳ đang mở cuộc họp thường niên tại Biệt Khu Thủ Đô Washington DC. Đề tài được chú trọng chánh là mở mang kinh tế. Tối Chúa Nhật, Tổng Thống Obama đã mở quốc yến khoản đãi các Thống Đốc. Trong lời diễn thuyết chào mừng, ông Tổng  Thống không úp mở hy vọng sẽ lấy được sự cộng tác của các Thống Đốc tiểu bang, giữa hoàn cảnh Quốc Hội liên bang do phe Cộng Hòa chiếm giữ luôn bất đồng với Tổng Thống Obama, gây nhiều trở ngại cho việc điều hành quốc gia. Tuy nhiên, đa phần Thống Đốc cũng là người phe Cộng Hòa, thích giảm thuế, loại bỏ các luật lệ khắt khe của liên bang, tăng quyền tiểu bang, và nhất là phải điều chỉnh, thậm chí xóa sổ luật y tế ObamaCare.

– Census Bureau. Theo tiết lộ của cơ quan thống kê liên bang này, khi kinh tế Hoa Kỳ cải thiện, thì tỉ lệ sanh nở lẫn các vụ ly dị cũng đều tăng lên. Vào thời điểm suy thoái kinh tế 2009, các vụ ly dị giảm thấp nhất trong vòng 4 thập kỷ. Nhưng ba năm qua, số vụ ly dị tăng đều, lên đến 2.4 triệu năm  2012. Trong năm 2009, chỉ có 400,000 cặp lập gia đình sanh con. Nhưng trong 4 năm vừa qua, khi kinh tế cải thiện, xã hội có thêm 5.3 triệu gia đình mới.

– Mexico. Kinh tế tăng trưởng trở lại nhờ kỹ nghệ đóng xe hơi phát đạt. Hôm Thứ Sáu cuối tuần, hãng Honda vừa khai trương một cơ sở sản xuất $800 triệu tại Guanajuato, mỗi năm sẽ cho ra lò 200,000 chiếc Honda Fit và một số kiểu xe khác. Tuần tới, hãng Mazda cũng sẽ mở cửa một cơ sở đóng 230,000 xe mỗi năm ở gần đó. Năm ngoái, hãng Nissan cũng đã ra mắt cơ sở $2 tỉ có thể sản xuất 175,000 xe cộ mỗi năm ở Aguascalientes. Hãng Audi cũng đang xây một cơ sở tại Puebla sẽ mở cửa năm 2016. Lý do Mexico được ưa chuộng vì chi phí sản xuất ít hơn nhiều nơi tại Trung cộng ngày nay. Hai mươi năm trước, Mexico chỉ góp 6% lượng xe Bắc Mỹ. Ngày nay, con số đó hầu như đã chạm mức 20%. Tổng giá trị xe cộ Mexico chế tạo và xuất cảng lên trên $70 tỉ. Hiện nước này có 580,000 nhân viên, từ năm 2008 mỗi năm tăng 100,000 người. Theo đà này, ngay trong năm 2014, Mexico sẽ xuất cảng sang Hoa Kỳ 1.7 triệu chiếc xe, nhiều hơn các xe từ Nhật 200,000 chiếc. Thu nhập từ xuất cảng xe hơi giờ đây cao hơn số tài chánh di dân Mexico từ ngoại quốc gởi về cố hương.

– Tuần trước, một hệ thống điện năng lượng mặt trời khổng lồ mang tên Ivanpah Solar Electric Generating System chánh thức đi vào hoạt động. Công trình tốn kém $2.2 tỉ, xây trên diện tích chừng 5 mẫu tây trong sa mạc Mojave Desert gần biên giới hai tiểu bang Nevada-California. Hằng trăm ngàn tấm kính, như thấy trong hình, hấp thụ nhiệt năng mặt trời, nấu nóng 3 bồn nước cao 459-foot. Hơi nóng làm chạy các máy turbine tạo ra gần 400 megawatts điện, đủ dùng cho  140,000 căn nhà tại California. Bên phải là cận ảnh các tấm hấp thụ năng lượng mặt trời xếp gần 1 trong 3 bồn nước nóng. Ảnh ETHAN MILLER / GETTY IMAGES

Ngũ Giác Đài trình dự thảo ngân sách

Hôm Thứ Hai đầu tuần, Bộ Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Chuck Hagel đệ trình lên Quốc Hội bản dự thảo ngân sách quốc phòng. Theo kế hoạch này, Lục Quân Hoa Kỳ sẽ cắt giảm binh sĩ kỷ lục, đưa số quân nhân về gần mức năm… 1940: khoảng chừng 450,000 quân nhân. Bộ Trưởng Chuck Hagel giữ nguyên ưu tiên cho các lực lượng đặc biệt, các chuyên viên về chiến tranh liên mạng “Cyber Warfare”. Chiến đấu cơ F-35 cũng được tiếp tục, và Hải Quân vẫn vận hành 11 chiếc hàng không mẫu hạm.  

Dự thảo ngân sách quốc phòng sẽ loại bỏ hoàn toàn các chiến đấu cơ Air Force A-10 và các phi cơ thám thính  U-2 có từ thời Chiến Tranh Lạnh. Ngân sách mới cũng hạn chế lên lương quân nhân, đặt thêm các chi phí y tế, giảm tài trợ nhà ở, v.v… Bộ Tổng Tham Mưu hậu thuẫn kế hoạch… thắt lưng buộc bụng này. Tuy nhiên, các cắt giảm có thể bị Quốc Hội bác bỏ, kết quả là bản ngân sách hoàn chỉnh có thể có nhiều điều chỉnh.

Luật cấm quân đội mua cờ từ Trung cộng

Một tin khác liên quan Bộ Quốc Phòng. Dân Biểu Mike Thompson (Dân Chủ, tiểu bang California), đã giới thiệu  một dự luật yêu cầu Ngũ Giác Đài phải mua quốc kỳ 100%  sản xuất tại nội địa. Điều này có nghĩa tất cả căn cứ quân sự Hoa Kỳ chỉ được treo cờ “Made in USA” mà thôi. Được biết, sau vụ tấn công khủng bố 11-9-2001 làm nổ cao ốc đôi “World Trade Center” ở New York, nhiều công dân Hoa Kỳ rủ nhau sắm quốc kỳ để treo trước nhà hoặc trên kiếng xe biểu lộ lòng ái quốc. Nhu cầu lớn thình lình, kỹ nghệ may cờ nội địa cung cấp không xuể, nên các công ty Trung cộng nhảy vào, rồi từ đó mặc tình thao túng kỹ nghệ này. Tuy nhiên, dự luật chỉ đặc biệt nhắm đến Ngũ Giác Đài. Ngay cả khi được thông qua, chưa rõ các cơ quan chánh quyền từ cấp liên bang trở xuống có tiếp tục mua quốc kỳ “Made in China” nữa hay không.

Mở rộng dịch vụ xin VISA vào Hoa Kỳ

Phái bộ ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam đang dần áp dụng một số cải cách hành chánh, giúp việc xin VISA vào Hoa Kỳ mau lẹ, hiệu quả hơn. Hoa Kỳ cấp VISA rất khắt khe, cho dù số lượng người ghi danh thăm Hoa Kỳ vẫn ngày một tăng. Mỗi ngày, Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ tại Sài Gòn đều tiếp một hàng dài những người xếp hàng chờ đợi làm thủ tục. Trong năm 2013, phía Hoa Kỳ đã cứu xét trên 80,000 bộ hồ sơ xin cấp thị thực VISA không di trú – tăng hơn 10% so với năm trước.
Theo thay đổi mới, từ nay các ứng viên xin thị thực VISA có thể trả tiền lệ phí tại 16 chi nhánh của ngân hàng HSBC, cũng như tại 1,500 chi nhánh của hệ thống Bưu Điện. Ngoại giao đoàn Hoa Kỳ cũng mở địa chỉ trang web www.ustraveldocs.com. Tại đây,các đương sự có thể tham khảo thông tin về thủ tục xin thị thực VISA cũng như đặt lịch hẹn.

Hà Nội khủng bố phong trào dân chủ

Tuần qua, nhà cầm quyền Hà Nội đã mở “tòa phúc thẩm” xử “y án” 30 tháng tù cho Luật sư Lê Quốc Quân, giữ nguyên cáo buộc ông tội danh “trốn thuế”. Đáng chú ý là quanh sự kiện này, không ít cộng đồng Công Giáo tại quốc nội đã công khai tổ chức các đêm thắp nến cầu nguyện hiệp thông với anh. Sau khi Hà Nội hạ màn xử tòa, dư luận quốc tế lập tức đả kích. Tổ chức Phóng Viên Không Biên Giới phản đối mạnh. Tổ chức giám sát nhân quyền “Human Right Watch” đòi xóa bản án với Luật sư Quân. Liên Hiệp Âu Châu bày tỏ “quan ngại sâu sắc”.

Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ liền ra thông cáo, thúc giục Hà Nội thả ngay các tù nhân lương tâm, và để mọi người Việt Nam tự do bày tỏ quan điểm chánh trị một cách ôn hòa. Tại hội nghị kiểm điểm thành tích nhân quyền tại Liên Hiệp Quốc hôm đầu tháng 2-2014 tại Geneva, Thụy Sĩ, Luật sư Quân cũng là một trong bốn người được phía Hoa Kỳ nêu đích danh, đòi Hà Nội phải trả tự do ngay. Ba người còn lại là Luật sư Cù Huy Hà Vũ, “blogger” Điếu Cày Nguyễn Văn Hải, và doanh gia Trần Huỳnh Duy Thức.

Phần Luật sư Lê Quốc Quân xuất hiện rất yếu và tiều tụy vì đã tuyệt thực nhiều ngày. Anh sinh năm 1971, là tín đồ Công Giáo, từng du học tại Hoa Kỳ, khi về nước trở thành tiếng nói bất đồng chánh kiến, mạnh mẽ kêu đòi cải cách dân chủ ngay tại Hà Nội.

Ngày này trong lịch sử

– Ngày 27-2-1991. Cách nay 22 năm. Tổng Thống Hoa Kỳ George H.W. Bush (TT Bush “cha”) nói “Kuwait được giải phóng, quân đội Iraq bị đánh bại”, và tuyên bố cuộc chiến Vùng Vịnh kết thúc. Binh sĩ Đồng Minh được lịnh ngừng tác chiến trên mọi mặt trận. Chiến trận bắt đầu với các cuộc không tập ác liệt lên Baghdad và toàn lãnh thổ Iraq vào 17-1-1991. Đến 24-2, phe Đồng Minh mới đổ bộ với lực lượng áp đảo: 956,600 binh sĩ, bao gồm 697,000 quân nhân Hoa Kỳ. Tàn chiến cuộc, chỉ có 482 binh sĩ Đồng Minh thiệt mạng và 776 bị thương. Thống lãnh quân lực Đồng Minh trong trận này là Tướng Norman Schwarzkopf – người trong thời chiến cuộc Việt Nam từng là sĩ quan cố vấn cho Tướng Ngô Quang Trưởng, một vị tư lịnh lẫm liệt của Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.

– Ngày 1-3-1961. Cách nay 52 năm. Tổng Thống John F. Kennedy ký quyết định thành lập tổ chức chí nguyện Hoa Kỳ tên gọi là “Peace Corps”. Tổ chức này chiêu mộ công dân Hoa Kỳ tự nguyện sang các quốc gia kém phát triển làm việc thiện nguyện. Năm 2013, Peace Corps có ngân sách $377 triệu và hằng ngàn thành viên tình nguyện, bao gồm khoảng 1/5 là người thuộc các sắc dân thiểu số, trong đó có tình nguyện viên gốc Việt.

– Hãng Facebook hôm 19-2-2014 khiến thị trường choáng váng khi loan báo mua lại dịch vụ nhắn tin WhatsApp — giá kỷ lục $19 tỉ – cho thấy ý chí duy trì vị thế mạng xã hội hàng đầu trong giới trẻ.

– Bà Alice Herz-Sommer, một dương cầm thủ tài hoa người Do Thái, từng là nạn nhân bị giam cầm trong các trại diệt chủng của Đức Quốc Xã (Holocaust) thời Đệ Nhị Thế Chiến, vừa qua đời thọ 110 tuổi.

– Kỳ thi đánh vần “Spelling Bee” tại Kansas City, tiểu bang Missouri năm nay xảy ra chuyện hy hữu: hai em Kush Sharma, nam sinh 13 tuổi lớp 7, và em Sophia Hoffman 11 tuổi lớp 5, đồng hạng nhất sau… 66 vòng thi, chỉ ngừng khi ban giám khảo… cạn nguồn từ vựng. Một cuộc thi khác sẽ tái diễn để chọn 1 đại diện đi thi cấp quốc gia “Scripps National Spelling Bee”.

– Hôm Chúa Nhật, bên lề cuộc họp Hội Đồng Thống  Đốc, Thống Đốc tiểu bang Massachusetts Deval Patrick úp mở ông có thể ra mặt tranh cử Tổng Thống 2016.

– Hôm Chúa Nhật, hãng Samsung ra mắt điện thoại smartphone Galaxy S5 tại Barcelona, Tây Ban Nha, có bộ nhận dạng vân tay, màn hình 5.24-inch, chụp hình 16 megapixel, và vỏ không thấm nước hay dính bụi.

– Các khoa học gia Đại Học University of Texas at Dallas  vừa sáng chế nên cơ bắp nhân tạo từ… dây cước cần câu cá, chỉ tốn kém $2 mỗi pound. Cơ bắp nhân tạo mạnh hơn và có thể nâng đồ nặng gấp 100 lần bắp thịt người.

– Nữ khoa học gia Dương Nguyệt Ánh, chuyên gia hàng đầu Ngũ Giác Đài trong nhiều năm, từng diễn thuyết hữu ích đặc biệt cho giới trẻ Việt lưu vong. Trẻ xin giới thiệu tại baotreonline.com/articles/duong-nguyet-anh

– Tin quốc nội, ông Vy Đức Hồi một trong nhiều tù nhân lương tâm đã bị CSVN biệt giam suốt từ tháng 7-2013, hiện sức khỏe rất kém, có thể nguy hiểm tánh mạng.

– Một cộng tác viên của Trẻ, chị Tạ Phong Tần, cũng đang chịu tù đày, khó tránh những thủ thuật hành hạ tinh vi của an ninh mật vụ.