Người Mỹ gốc Á là cộng đồng rất đa dạng về tình trạng kinh tế xã hội, trình độ Anh ngữ, nhu cầu y tế và đặc thù văn hóa. Những đặc điểm này kết hợp với vài yếu tố khác-như kiến thức và niềm tin liên quan đến các nguyên nhân gây bệnh và phương thức điều trị đưa đến việc thiếu thông tin rõ ràng về cách đánh giá vấn đề y tế trong bối cảnh văn hóa mới và khiến người Mỹ gốc Á chậm trễ trong việc tìm kiếm hoặc tiếp cận dịch vụ y tế có phẩm chất cao, cũng như tạo các rào cản đáng kể khiến người Mỹ gốc Á không thể tiếp cận các dịch vụ y tế có phẩm chất này. Nhân chương trình ObamaCare vừa đem đến cho nhiều người Mỹ gốc Á nói chung hay người gốc Việt nói riêng một bảo hiểm y tế cá nhân và gia đình, chuyên mục xin tổng hợp và giới thiệu bản đánh giá về vấn đề y tế của người Mỹ gốc Á của tổ chức Asian American Health Initiative để chúng ta có thể có những ý niệm rõ ràng hơn trong vấn đề y tế chung.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa sức khỏe là “tình trạng hoàn toàn khỏe mạnh về thể chất, tinh thần, xã hội chứ không chỉ đơn thuần là không bị bệnh hay khuyết tật”. Khi nảy sinh những bất công về y tế do tình trạng chênh lệch trong cộng đồng và giữa các tầng lớp xã hội, tình trạng kinh tế xã hội đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc xác định nguy cơ khiến một người bị mắc bệnh và khả năng tìm kiếm phương pháp chữa trị khi bị bệnh. Trong những năm qua, lĩnh vực y tế đại chúng đã chuyển từ hình thức nghiên cứu sự khác biệt riêng biệt sang đánh giá “nguyên nhân gốc rễ” về bệnh tật. Các chuyên gia y tế đại chúng hiện đang áp dụng một phương thức toàn diện hơn vốn không chỉ chú trọng yếu tố cá nhân mà còn chú trọng đến các yếu tố bối cảnh, bao gồm tình trạng kinh tế xã hội, môi trường làm việc và nhà ở, cơ hội tiếp cận phương tiện di chuyển và học vấn. Các cơ quan chính phủ và chuyên gia y tế nhấn mạnh việc nêu ra các yếu tố quyết định xã hội về y tế và cải thiện các điều kiện thể chất lẫn xã hội, chẳng hạn như “hoàn cảnh ổn định” nhằm mang lại sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
Thu nhập:
– Các cá nhân thuộc nhóm thu nhập cao nhất có thể hy vọng sống lâu hơn trung bình ít nhất 6 năm rưỡi so với các cá nhân thuộc nhóm thu nhập thấp nhất.
– Cứ 10 người Mỹ gốc Á thì có 1 người sống ở mức nghèo khổ.
– Hiện 13,3 % người Mỹ gốc Việt sống dưới mức nghèo khổ, giảm đáng kể so với thập niên trước.
Giáo dục:
– Các cá nhân tốt nghiệp đại học có thể hy vọng sống lâu hơn ít nhất 5 năm so với các cá nhân chưa tốt nghiệp trung học và lâu hơn gần như 2 năm so với nhóm chưa tốt nghiệp đại học.
– 14,6% người Mỹ gốc Á không có bằng trung học; con số này tăng lên đáng kể khi phân chia đối tượng theo nhóm sắc tộc.
– 27% người Mỹ gốc Việt không có bằng trung học.
Tiếp cận dịch vụ y tế:
– Khoảng 1/5 người Mỹ gốc Á ở độ tuổi 18-64 báo cáo là không có bảo hiểm y tế hoặc không có bảo hiểm.
– Hiện có sự khác biệt đáng kể về bảo hiểm y tế giữa các nhóm nhỏ trong cộng đồng người Mỹ gốc Á.
Người Mỹ gốc Á đối mặt với những rào cản văn hóa và ngôn ngữ vốn thường làm họ nản lòng hoặc khiến họ không tiếp cận được các dịch vụ y tế hiện có. Trong hầu hết các trường hợp, người Mỹ gốc Á có trình độ tiếng Anh hạn chế gặp khó khăn trong việc hiểu rõ hệ thống y tế của Mỹ hoặc liên hệ với các cơ sở y tế.
Một vấn đề quan trọng là nhiều người Mỹ gốc Á cho rằng bác sĩ không hiểu được nền văn hóa hay các giá trị của họ. Họ thường ít đánh giá cao dịch vụ y tế cũng như ít tin tưởng vào dịch vụ được cung cấp khi so sánh với tổng dân số, trong khi các giá trị văn hóa và niềm tin truyền thống khác nhau về căn bệnh và phương thức điều trị khiến họ không tìm kiếm dịch vụ y tế. Do những phương pháp chữa trị truyền thống này đối với dịch vụ y tế, người Mỹ gốc Á không nhận thấy giá trị hoặc nhận ra mục đích hay sự cần thiết phải tìm kiếm dịch vụ y tế mà dễ dàng tìm đến các nguồn chữa trị không được kiểm chứng và có giá trị khoa học. Hành vi này thường dẫn đến việc chẩn đoán bệnh chậm trễ, một khi bệnh đã tiến triển vào những giai đoạn khó điều trị.
Tương tự như ở các cộng đồng da màu khác, hiện vẫn có những khác biệt đáng kể về các kết luận y tế và các dấu hiệu cảnh báo trong cộng đồng người Mỹ gốc Á. Những gánh nặng không cân xứng về các điều kiện y tế ảnh hưởng đến nhóm dân này trên toàn nước Mỹ bao gồm bệnh ung thư, bệnh tim mạch, tiểu đường, viêm gan B và bệnh loãng xương.
Dữ liệu cấp quốc gia cho thấy bệnh ung thư là nguyên nhân chủ yếu gây tử vong trong cộng đồng người Mỹ gốc Á. Cụ thể, người Mỹ gốc Á chiếm tỷ lệ ung thư gan và dạ dày cao nhất. Họ chiếm nhiều hơn gần gấp 3 lần tỷ lệ phát triển bệnh ung thư gan so với cộng đồng da trắng và có nguy cơ phát triển bệnh ung thư dạ dày cao gấp 2 lần. Người Mỹ gốc Á chiếm khoảng một nửa số ca bệnh viêm gan B mãn tính (dấu hiệu báo trước bệnh gan và ung thư) ở Mỹ, nhiều gấp 5 lần so với dân số Mỹ bị nhiễm lao, và thường ít khi tìm kiếm các dịch vụ kiểm tra ung thư hơn các nhóm dân tộc khác. Mặc dù hiện ít có dữ liệu phân chia theo các nhóm nhỏ dân tộc, hiện có một vài số liệu thống kê đáng chú ý về dân số nói chung:
Ung thư:
– Người Mỹ gốc Á là bộ phận duy nhất của dân số Mỹ chủ yếu bị tử vong do mắc bệnh ung thư.
– Phụ nữ Mỹ gốc Á chiếm tỷ lệ kiểm tra ung thư vú thấp nhất trong mọi bộ phận dân số và thường được chẩn đoán bệnh ở thời kỳ cuối so với các nhóm dân tộc và chủng tộc khác. Khi di cư đến Mỹ, nguy cơ phát triển bệnh ung thư vú ở phụ nữ gốc Á tăng gấp 6 lần. Phụ nữ gốc Á nhập cư sống ở Mỹ ngày càng ít dần đi vì mỗi thập kỷ có đến 80% người mắc bệnh ung thư vú so với những phụ nữ mới nhập cư.
– Người Mỹ gốc Á chiếm tỷ lệ ung thư gan và dạ dày cao nhất và có nguy cơ phát triển bệnh ung thư gan cao gần gấp 3 lần so với người da trắng không thuộc gốc Tây-Bồ.
– Người Mỹ gốc Á thường chết vì bệnh ung thư dạ dày cao gấp 2 lần so với người da trắng và chết vì bệnh ung thư gan cao gần gấp 2,5 lần.
Riêng với cộng đồng Việt Nam, đàn ông có tỉ lệ mang bịnh và tử vong cao nhất trong các sắc dân Á Châu vì ung thư gan. Ung thư gan rất phổ biến tại Việt Nam hiện nay từ sự lây lan siêu vi gan B. Nhiều người Việt Nam định cư tại Hoa Kỳ trong thời gian gần đây, nên đã tiềm ẩn virus siêu vi gan B hay có nguy cơ cao mang mầm mống căn bịnh này. Với người Việt nói chung, nguy cơ mang mầm siêu vi gan B cao gấp 16 lần người da trắng, vì Mỹ là nước trẻ em sơ sinh đã được chủng ngừa nên có tỉ lệ viêm gan rất thấp.
Với phụ nữ Việt Nam thì ung thư tử cung là căn bịnh phổ biến và gây tử vong cao so với những cộng đồng Á Châu khác. Tuy nhiên việc phòng ngừa và chẩn đoán lại không được quan tâm đúng mức. Chỉ có một tỉ lệ thấp trong số người được thăm dò cho biết đã thực hiện thử nghiệm Pap trong vòng 3 năm qua. Pap Smear là thử nghiệm cần thiết cho các phụ nữ trưởng thành, trong việc phòng ngừa và phát hiện ung thư tử cung, được thực hiện tối thiểu 3 năm một lần, nếu các cuộc thử thường niên trước đó cho kết quả bình thường. Nếu được phát hiện sớm, các chữa trị sẽ hiệu quả hơn gấp bội. Bản nghiên cứu cho thấy phụ nữ gốc Việt có tỉ lệ mang bịnh này cao gấp năm lần so với các phụ nữ Mỹ trắng. Ung thư phổi thì phổ biến cho cả đàn ông và phụ nữ gốc Việt so với các sắc dân khác.
Tuyết Hà-Iaconis (thứ hai từ trái), Giám đốc chương trình Việt Nam của Hiệp hội Ung thư Mỹ Việt NGO. NGUỒN CANCER.BLOGS.COM
Bệnh tim mạch:
Trong số những người gốc Á từ 18 tuổi trở lên thì có 5,6 % mắc bệnh tim, 3,8% mắc bệnh tim bẩm sinh, 16,1% mắc bệnh cao huyết áp và 1,8 % bị đột quỵ (NHIS 2003, CDC/NCHS).
Bệnh tiểu đường:
– Ước tính khoảng 7,5% dân số người Mỹ gốc Á mắc bệnh tiểu đường và thường có nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường loại 2 so với người da trắng, dù có cân nặng nhẹ hơn.
– Tính chung về độ tuổi, giới tính và chỉ số chung cơ thể, tỷ lệ người Mỹ gốc Á mắc bệnh tiểu đường cao hơn khoảng 60% so với người da trắng.
Viêm gan B:
– Mặc dù chỉ chiếm khoảng 5% tổng dân số, người Mỹ gốc Á lại chiếm hơn một nửa số ca mắc bệnh viêm gan B trong tổng số 1.3-1.5 triệu ca viêm gan B mãn tính được thống kê ở Mỹ.
– Nam giới người Mỹ gốc Việt có nguy cơ phát triển bệnh viêm gan B mãn tính cao gấp 13 lần nam giới người da màu.
– Tỷ lệ tử vong liên quan đến bệnh viêm gan B ở người Mỹ gốc Á nhiều gấp 7 lần tỷ lệ ở người da trắng.
Một buổi nói chuyện về viêm Gan Siêu vi B tại Washington, D.C. NGUỒN ASIANFORTUNENEWS.COM
Thuốc Lá:
– Thanh thiếu niên Mỹ gốc Á – từ lớp 7 đến lớp 12 – đã cho thấy sự gia tăng mạnh nhất về tỷ lệ hút thuốc lá giữa các nhóm dân tộc và chủng tộc trong độ tuổi của họ.
– Trong tất cả các nhóm dân tộc, người Mỹ gốc Á thường chiếm tỷ lệ thấp nhất (26%) trong việc xem quảng cáo về đường dây hỗ trợ bỏ thuốc lá.
Nếu đang có bảo hiểm y tế hoặc sẽ được thụ hưởng chương trình bảo hiểm y tế qua chương trình ObamaCare, người gốc Á nói chung hay gốc Việt có lẽ cần chú ý hơn vấn đề sức khoẻ trong việc tận dụng quyền lợi bảo hiểm y tế trong vấn đề kiểm tra định kỳ và phòng ngừa để có thể có sự khoẻ mạnh như các sắc dân khác tại Hoa Kỳ.
KTT
tổng hợp (Source: Asian American Health Initiative)