Có hai ông bà già (không quen biết nhau) dẫn cháu mình ra công viên chơi. Ông giới thiệu với bà đây là cháu ngoại; bà giới thiệu với ông đây là cháu nội. Ông “ngoại” nói với bà “nội”: “Tôi ước có được một đứa cháu nội như bác! Vợ chồng tôi chỉ có mỗi một đứa con mà là con gái.” Bà “nội” chép miệng (rồi) trả lời: “Tôi chỉ có mỗi một thằng con trai. Lâu nay nó cứ băn khoăn không biết con trai nó (là thằng này) có đúng là của nó. Như bác, thà có cháu ngoại nhưng bao giờ cũng biết chắc chắn là cháu ruột của mình!” Ông “ngoại” trầm ngâm giây lát rồi nói:” Nếu biết rõ mẹ nó là con ruột của tôi thì mới chắc chắn được bác à!”
Trên đây chỉ là chuyện tiếu lâm (chắc) có từ thời trước. Chứ thời nay, với kỹ thuật y khoa hiện đại, chỉ cần xét nghiệm DNA là biết liền con của ai. Thậm chí một kỹ thuật được phát minh mới đây, gọi tắt là GPS, còn cho phép biết rõ cha (hoặc mẹ) của đứa bé nguyên quán ở đâu. Đây không phải là Global Positioning System được dùng để tìm địa chỉ hay xác định vị trí đã có lâu nay trong máy bản đồ chỉ đường. Kỹ thuật mới này có tên gọi là Geographic Population Structure, được dùng để xác định tổ tiên của ai đó. Thực ra, phương pháp này được áp dụng tương tự như đã có trong máy bản đồ chỉ đường. Chẳng hạn, với kỹ thuật này, người Việt có thể biết chi tiết là mình gốc ở Hà Tiên hay Móng Cái. Thậm chí còn biết rõ là ở ngay Hà Nội hay… Hà Đông, với độ chính xác là 98 phần trăm. Kỹ thuật này do giáo sư Eran Elhaik bên Anh và giáo sư Tatiana Tatarinova ở Mỹ hoàn thành vào cuối Tháng Tư vừa qua. Để tìm nguồn gốc của mình, đầu tiên lấy một que bông quẹt một cái trong… miệng (để lấy mẫu nước miếng) rồi gửi tới mấy công ty (trên mạng) như 23andme.com để nhận dạng DNA. Sau khi nhận kết quả của mấy công ty đó gửi về (với phí tổn từ 99 đến 200 Mỹ kim) thì lên trang mạng của hai giáo sư này (sắp lập trong nay mai) và điền kết quả ấy vào như người ta bấm địa chỉ trên trang Google Map. Ngay lập tức, người đó sẽ thấy rõ những địa điểm tổ tiên nhà mình từng sinh sống như thấy nhà của mình trên bản đồ Google vậy.
Thực ra kỹ thuật xác định tổ tiên một người qua thử nghiệm DNA trong nước miếng không phải mới có đây. Tuy nhiên, nó chỉ cho biết chung chung (như ở trang mạng 23andme.com) là người này có bao nhiêu phần trăm gốc Á đông, bao nhiêu phần trăm gốc Âu, bao nhiêu phần trăm gốc gì gì đó chẳng hạn. Nó không cho biết chính xác tổ tiên họ ở làng nào, xã nào như kỹ thuật GPS của hai vị giáo sư trên. Nhất là nó không tiện dụng và đầy đủ chi tiết giống như sử dụng Google Map để tìm đường hay địa chỉ. Kỹ thuật của hai vị giáo sư ấy cho phép người thường tìm lai lịch của mình hay bất cứ ai (nếu biết mã DNA) một cách dễ dàng và đơn giản như đang… giỡn! Tuy nhiên, tìm lai lịch đứa con của mình thì cần phải nghiêm túc hơn. Nếu không cẩn thận để… mẹ nó biết thì không có… giỡn được (với bả)! Hơn nữa, không được ở gần xóm với người đồng hương; độ chính xác có thể bị giảm. Thậm chí ở sở làm hoặc những nơi mẹ nó hay lui tới mà có người đồng hương (với mình) thì kết quả nhiều khi cũng bị nhầm lẫn.
Có lẽ việc phát minh ra kỹ thuật này sẽ khiến một số phụ nữ bất mãn nhưng chắc chắn sẽ làm không ít đàn ông… vui lên! Ngoại trừ hai người đàn ông, không biết họ sẽ vui lên hay… lo thêm? Đấy là hai cha con Nông Đức Mạnh và Nông Đức Tuấn. Không phải họ nghi ngờ lẫn nhau mà họ lo trong các cuộc họp báo có thể bị người ta xin… mẫu nước miếng. Ông Nông Đức Tuấn sẽ không còn có thể nói rằng mọi người dân Việt Nam đều là “cháu của Bác Hồ” như cha của ông đã nói (hồi trước) người Việt nào cũng là “con của Bác Hồ”. Không phải nói nhiều, cho xin tí nước miếng thôi! Không biết rồi đây sẽ có bao nhiêu người (lén) thử nước miếng xem quê gốc của mình có đúng là ở cái làng gì đó thuộc Nghệ An hay không. Ngoại trừ hai người đàn ông (họ Nông?) ấy, chắc là không… thử!
Thứ Hai vừa qua (19/5) được cho là ngày sinh của “Bác Hồ”. Không biết dưới đó, nơi bác ở, có tự do báo chí hay không. Nếu bị hạch hỏi, có lẽ bác cũng chỉ cười cười (như Nông Đức Mạnh), nói bả lả:
Tôi vui chơi giữa đời… ối a!
Bản đồ Geographic Population Structure – Credit: Image courtesy of University of Sheffield