Trong các bài viết về Thiên An Môn, chúng ta đã nhiều lần đưa lên hình ảnh chàng thanh niên một mình đứng chận đầu xe tăng của quân Trung Quốc đàn áp biểu tình. Người thanh niên vô danh đó được truyền thông thế giới gọi là Tank Man. Từ một phần tư thế kỷ nay anh vẫn luôn là biểu tượng cho cuộc đấu tranh bất bạo động đòi tự do dân chủ.
Trở lại với sự kiện đẫm máu tại quảng trường Thiên An Môn. Ngày 05/06/1989, vào gần giữa trưa sau hôm phong trào Mùa xuân Bắc Kinh của sinh viên bị chính quyền dìm trong máu, một người trẻ, đã dám đứng ra cản đường tiến của đoàn chiến xa đang tiến vào quảng trường.
Một mình đơn độc, trong chiếc áo sơ mi trắng và chiếc quần sẫm màu, tay xách túi, người thanh niên đã đứng giữa đại lộ Hoà Bình thênh thang trải dài qua quảng trường Thiên An Môn, nơi lều trại của sinh viên đấu tranh đòi dân chủ vừa bị quân đội giải tỏa.
Rất nhiều lần, chiếc xe tăng dẫn đầu đoàn quân cố tránh người thanh niên để vượt lên. Nhưng mỗi lần như vậy, người thanh niên lại dũng cảm chạy đứng vào trước chiếc chiến xa. Người thanh niên lẻ loi đó dường như muốn dùng lời thuyết phục các binh sĩ lái xe tăng trước khi bị những người lạ mặt, dường như là an ninh, dẫn đi biệt tích.
Nhà đấu tranh ly khai nổi tiếng Hồ Giai nói với AFP rằng, “anh thanh niên đã trở thành biểu tượng cho tinh thần của giới trẻ lúc bấy giờ”. Đến nay có rất nhiều giả thuyết về số phận của người hùng Thiên An Môn. Một số thậm chí còn xác định anh thanh niên có tên Wang Weilin, tuy nhiên chi tiết này vẫn không được kiểm chứng.
Cũng như nhiều người khác ở Trung Quốc, Hồ Giai đã tự tiến hành một cuộc điều tra riêng. Anh nói: “Tôi đã theo mọi hướng nhưng cũng không đi xa hơn một vài tấm ảnh và băng hình. Tôi đã tìm kiếm các nhân chứng ở trên phố nhưng cũng vô ích. Mọi nỗ lực đều không đến đâu cả”.
Về phía chính quyền, chỉ có sự im lặng tuyệt đối. Một năm sau ngày diễn ra sự kiện Thiên An Môn, Barbara Walters, nhà báo nổi tiếng của truyền hình Mỹ bất ngờ đưa ra tấm ảnh “Tank Man” giữa cuộc phỏng vấn ông Giang Trạch Dân khi đó là nhân vật số 1 của chính quyền Bắc Kinh. Bà hỏi: “Điều gì đã đến với chàng thanh niên này?”, ông Giang ban đầu né tránh nói rằng anh thanh niên không bị chiến xa đâm, rồi sau đó ông nói không biết về số phận người thanh niên sau đó ra sao.
Nói về bức ảnh. Tấm hình này do phóng viên nhiếp ảnh của AP Jeff Widener chụp được từ ban công một khách sạn Bắc Kinh. Tấm ảnh của anh đã có thành công lớn là được phổ biến trên khắp thế giới, trừ Trung Quốc. Công ty America On Line (AOL) đã chọn tấm hình này là một trong mười bức ảnh nổi tiếng mọi thời đại.
Từ 25 năm qua, người ta không thể tính được bao nhiêu lần bức hình này đã được tái sử dụng. Biểu tượng này cũng đã trở thành nguồn cảm hứng cho các nghệ sĩ ở khắp thế giới và thậm chí còn được ngành công nghiệp quảng cáo khai thác.
AFP liên hệ với Jeff Widener, tác giả của tấm ảnh, nay đã 57 tuổi. Ông thổ lộ “Mỗi khi nghĩ tới Tank Man tôi lại tự hỏi điều gì đã đến với anh ta. Rất lạ là tôi cảm thấy rất gần gũi với anh. Chúng tôi giờ đây như cặp anh em song sinh. Có thể chúng ta sẽ không bao giờ biết được danh tính của anh, như vậy cũng như một người lính vô danh. Anh luôn nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của tự do, dân chủ và quyền bảo vệ phẩm giá của mình ».
DH & BH – theo Anh Vũ-RFI