Trả tiền để tránh kẹt xe

Có dịp đi trên nhiều tiểu bang, hẳn bạn thấy rất nhiều đại công trình cầu đường đang được mở rộng cho hệ thống xa lộ trên toàn nước Mỹ. Tại Texas, hiện có 25 công trình tu bổ và mở thêm nhiều làn xe khắp các tuyến xa lộ xuyên qua thành phố. Riêng thành phố Dallas-Fort Worth có 13 dự án đang thực hiện. Đoạn mở rộng xa lộ I-635 từ đường Luna đến I-75 và I-35 đoạn giao điểm Loop 12 nối I-35 đến Valwood Parkway, là một trong những kế hoạch cầu đường lớn trong khu vực Dallas County. Việc mở rộng thêm 6 làn xe cho mỗi xa lộ nằm trong dự án đường HOV lane managed, nhằm giảm lưu lượng xe trên các đoạn xa lộ kết nối để tránh tắc nghẽn giao thông.

HOV lane (High occupancy vehicle) – làn xe dành cho hai người trở lên chạy trên xa lộ. Trước đây làn xe này tại các xa lộ trong tiểu bang Texas gần như được miễn phí, còn xa lộ ở nhiều tiểu bang khác phải trả tiền theo giờ cao điểm vì lưu lượng xe quá đông. Một số nơi gọi là đường HOT (High occupancy toll), cho phép người lái xe một mình trả tiền để được sử dụng làn đường HOV tránh kẹt xe.   Sáng kiến này, có lẽ rút ra từ việc đi máy bay. Nhiều người sẵn sàng trả thêm tiền ngồi ghế hạng nhất – ngồi phía trước, chỗ ngồi rộng hơn, ra vào nhanh hơn v.v… Và nó được ứng dụng trong giao thông đường bộ với tên gọi HOV lane managed.

Tại Dallas – Fort Worth, HOV lane managed đang chuẩn bị khai thác trên xa lộ I-30 đoạn từ Ballpark Way đến Sylvan Avenue dài 15 dặm từ 6 đến 10 giờ sáng cho làn xe theo hướng Đông và từ 3 đến 7 giờ chiều cho làn xe theo hướng Tây – tức những giờ cao điểm của xe lưu thông trên xa lộ theo hai hướng. Đây là đoạn đường xây dựng mới mở rộng thêm hai làn xe điều tiết giao thông nhằm tránh kẹt xe kể từ khi sân vận động Dallas Cowboy dời từ Irving về Arlington. Việc dời sân vận động Dallas Cowboy nằm trong dự án mở rộng cầu đường khu vực xa lộ 114 trên Loop 12 tạo thuận lợi cho việc nối kết vào xa lộ I-35 theo dự án mở 6 làn HOV lane nhập vào I-635 mà hiện nay cả hai xa lộ này vốn đều quá tải trong những giờ bình thường.

Xa lộ I-35 được thiết kế và xây dựng trong thập niên 60 với lưu lượng khoảng 200,000 xe/ngày. Xa lộ I-635 hoàn thành năm 1969 dành cho 180,000 xe/ngày. Hiện tại, cả hai xa lộ đều quá tải cho hơn 270,000 xe và trong tương lai, đến năm 2020 sẽ là 450,000 xe/ngày. Do vậy, việc mở thêm 6 làn xe nâng tổng số làn xe cả hai chiều lên 18 đến 20 làn xe kể cả 2 làn theo hành lang xa lộ, là dự án cấp thiết giải quyết bài toán giao thông trong tương lai. Công trình đã khởi công từ đầu năm 2011, dự kiến hoàn thành năm 2016, tạo ra thêm 35,000 việc làm cho ngành cầu đường Texas.

Tổng chiều dài đường HOV lane managed dài 17 dặm do North Texas Tollway Authority quản lý thu tiền khi công trình được hoàn thành và trong giai đoạn chạy thử nghiệm sau 6 tháng. HOV lane managed được tính giá 75cent/dặm. Cụ thể, người lái xe một mình chạy trên đường này phải trả trọn giá bất kể giờ cao điểm hay bình thường; hai người trở lên trong giờ cao điểm trả trọn giá, giờ bình thường nửa giá; xe tải trả phí cao hơn ấn định; xe bus công cộng được miễn phí hoặc xe van chở nhiều người sẽ được giảm giá khi có thỏa thuận với Regional Transportation Council (Hội đồng Vận tải vùng)… Việc trả tiền của những xe sử dụng HOV lane managed sẽ làm giảm mức tắc nghẽn cho những làn xe không thu phí hiện hữu, cho nên HOV lane managed sẽ bảo đảm tốc độ luồng xe theo thiết kế tối thiểu 50 dặm/giờ. Còn ngược lại, nếu tốc độ trung bình trên những làn xe này, giảm xuống 35dặm/giờ, hệ thống kiểm soát điều hành HOV lane sẽ trả tiền lại cho những chủ xe. Hệ thống cảm ứng gắn trên kính xe kết hợp với các trạm điều hành tự động sẽ làm công việc tính toán phí cầu đường cho xe chạy vào đường HOV. Việc thu phí sẽ kéo dài 52 năm để hoàn vốn cho đoạn đường HOV của I-35 và I-635 với số vốn đầu tư 3.5 tỉ đô. Cách tính toán nghe ra cũng khá công bằng.

Dự án mở rộng 6 làn HOV xa lộ I-635 và I-35 đã được các chuyên gia cầu đường của Bộ Giao thông Texas nghiên cứu rất kỹ lưỡng. Như các bạn thường đi trên I-635 ngay đoạn cầu vượt I-75 về hướng Tây đến I-35 thì dễ thấy, lúc nào cũng kẹt xe trong giờ cao điểm. Nhiều khi gặp tai nạn, tình trạng tắc nghẽn giao thông còn khủng khiếp hơn nữa. Xe tôi đã từng “bò” gần hai tiếng đồng hồ trên đoạn đường I-635 dài hơn 10 dặm vì một lúc ba tai nạn xảy ra. Sự bực mình và căng thẳng nhích từng chút của người lái xe cũng dễ gây thêm tai nạn khi xe nọ xe kia sang lane xe bất chợt. Đây là đoạn đường huyết mạch trong việc kết nối vào các xa lộ đi các hướng về các thành phố khác nhau và nhập vào các xa lộ chính đi xuyên bang.

Bạn đọc có thể vào xem đoạn clip Project HOV lane managed I-635 and I-35 trên mạng, sẽ thấy mô hình chuyển động quang cảnh đường sá rất đẹp và rất hiện đại. Hiện công trình đang tăng tốc độ hoàn tất các vách tường ngăn tiếng ồn dọc theo I-635 trong tháng 4 này. Còn ngay giao điểm I-635 và I-35, các hãng thầu xây dựng bắt đầu đào giữa xa lộ đóng móng và dựng cột bê tông làm cầu dẫn cho 6 làn đường âm xuống nền đất hiện hữu. Như vậy, làn xe bình thường không thu phí sẽ bị dạt ra hai bên. Quả thật đây là một công trình có kết cấu xây dựng phức tạp và tốn kém kinh phí rất nhiều để duy trì xe cộ lưu thông mà không phải đóng đường trong thời gian thi công.

Cách nay một trăm năm, lái xe từ Đông sang Tây trên nước Mỹ, người ta phải mất 62 ngày đêm. Ngày nay, chỉ cần 48 tiếng xuyên qua các xa lộ thênh thang đã trở thành một kỳ công nhờ hệ thống xa lộ kết nối với các cầu vượt nhiều tầng mà sau Thế chiến thứ hai, Tổng thống Eisenhower đã học được từ hệ thống giao thông xa lộ của nước Đức. Thập niên 50 đến 60, là thời kỳ đại công trình giao thông trên khắp nước Mỹ. Và ngày nay, khởi đầu thế kỷ 21, hệ thống xa lộ Mỹ lại được nâng lên một tầm cao mới trong việc mở rộng hơn nữa nhiều làn đường trên cao, dưới thấp trông rất ngoạn mục.

Texas đất rộng, đường sá chạy thoải mái không phải trả tiền đường nhiều như các tiểu bang ở miền Đông Bắc. Nhiều người Việt ở New York, New Jersey vẫn thường than thở về phí cầu đường đã trả hàng năm, rồi lại còn trả phí cho những xa lộ trên đường đi làm mỗi ngày có khi hơn hai chục đô cho lượt đi và về. Thật ra, chúng ta có thể hiểu, phần thuế người dân đóng cho chính phủ trong đó có phần tu bổ, xây dựng cầu đường. Còn phần trả tiền để tránh kẹt xe, chạy nhanh trên đường HOV xem như tiền mua dịch vụ tìm sự thoải mái trên xa lộ. Đó cũng là lợi ích cá nhân và cũng là lợi ích xã hội mà thôi.