Tác giả ‘Chuyện kể năm 2000’, nhà văn Bùi Ngọc Tấn, người được ví như Solzhenitsyn của Việt Nam, vừa qua đời vì ung thư phổi ở tuổi 81. Ông mất ngày 18 tháng 12 tại nhà con trai mình ở TP Hải Phòng sau một thời gian bệnh nặng.
Bùi Ngọc Tấn sinh năm 1934 ở Hải Phòng. Ông bắt đầu sáng tác từ năm 1954. Từng làm báo trong vai trò phóng viên báo Tiền Phong và biên tập viên báo Hải Phòng Kiến Thiết song ông được biết nhiều trong vai trò một nhà văn.
Năm 2012, ông được trao giải thưởng Henri Queffélec tại liên hoan ‘Sách và Biển’ ở Pháp cho tác phẩm “Biển và chim bói cá”.
Tác phẩm này, do nhà xuất bản Hội nhà văn ở trong nước và công ty Nhã Nam ấn hành lần đầu năm 2009, tái bản năm 2010, viết dựa trên những gì ông trải nghiệm trong khi làm việc tại một xí nghiệp thủy sản. Ông còn nhiều tác phẩm viết nhằm ca ngợi con người mới cuộc sống mới, ca ngợi đảng Cộng Sản Việt Nam. Tuy nhiên theo lời của blogger Osin tức nhà báo Huy Đức, “Một bi kịch cho ông, nhưng cay đắng thay lại là một may mắn cho văn học: Năm 1968, ông bị vô cớ bắt giam, bị cầm tù 5 năm.”
Nhà báo này viết tiếp: “Phải đến năm 1995, sau 27 năm bị ‘ngắt tiếng,’ Bùi Ngọc Tấn mới được trở lại văn đàn. Ðây là thời kỳ ông bắt đầu ‘viết về những người cam chịu lịch sử, về những thân phận bé nhỏ, về những người cố gắng tồn tại giữa những bánh xe của lịch sử, đặc biệt là những phận người rơi vào thảm cảnh tù đày, những người chịu sự khinh bỉ của xã hội.’ Ðỉnh cao các tác phẩm của ông là ‘Chuyện Kể Năm 2000,’ được nhà xuất bản Thanh Niên xuất bản năm 2000, chưa kịp phát hành thì bị ‘cấm, thu hồi và tiêu hủy.’ Nhưng, ‘Chuyện Kể Năm 2000’ vẫn có sức sống mãnh liệt.”
Nhà văn Bùi Ngọc Tấn
“Phải đọc ‘Chuyện Kể Năm 2000’ mới có một cảm nhận đầy đủ về khái niệm ‘nhà tù lớn, nhà tù nhỏ,’ theo nhà báo Huy Ðức. “Bi kịch Bùi Ngọc Tấn kể về 5 năm ở tù tưởng đã là tận cùng; nhưng phải khi đọc những gì ông kể về những ngày ra tù, mới thấy cái chế độ miền Bắc thời ông sống không có chỗ cho con người làm con người.”
Nhiều lần ông nói: ‘Tôi sợ nhất là những người đã hơn 70 tuổi mà chưa một lần phạm sai lầm, họ cứ hành xử như là họ có quyền để ban phát chân lý’, blogger Osin viết tiếp.
Ông cũng đã hoàn thành “Hậu Chuyện Kể Năm 2000,” và theo dự trù, tác phẩm này sẽ được tủ sách Tiếng Quê Hương ở Hoa Kỳ ra mắt vào cuối năm nay.
Theo nhà văn Trần Phong Vũ, “Hậu Chuyện Kể Năm 2000” ghi lại nhiều diễn biến quanh tác phẩm “Chuyện Kể Năm 2000” từ các đoạn đường hoàn thành tới khi tác phẩm chào đời và những ngày kế tiếp. Tựa đề đầu tiên của “Hậu Chuyện Kể Năm 2000” là “Thời Biến Ðổi Gien” được Hoàng Hưng diễn giải là “Một thời đại ghê gớm trên quê hương chúng ta mà cái ‘gien’ NGƯỜI đã bị biến đổi đến thảm hại!”
“Ðó là thời đại quét sạch mọi quyền sống căn bản của con người buộc toàn thể xã hội luôn cúi đầu quỳ gối tôn thờ những kẻ thủ đoạt quyền lực – thời đại mà hết thảy người dân không được phép có một hành vi, một ý nghĩ nào khác ngoài việc tự biến thành công cụ phục vụ ý đồ của kẻ thủ đoạt quyền lực được coi là tín ngưỡng tối cao độc nhất vô nhị,” ông Vũ viết.
Ông từng nhận được nhiều giải thưởng văn chương trong nước, và giải Henri Queffelec (Pháp) năm 2012 cho tác phẩm “Biển và Chim Bói Cá.”