Đến thăm thủ đô Budapest của Hungary, du khách không chỉ được thăm những tòa lâu đài cổ kính, những địa danh nổi tiếng và thưởng thức các món ăn ngon, mang đậm bản sắc dân tộc. Tới đây, bạn còn được nghe về một câu chuyện rất buồn nhưng đầy tính nhân văn gắn liền với sông Danube. Đó chính là nguồn gốc của 60 đôi giày sắt hoen rỉ, gắn chặt xuống nền xi măng dọc theo bờ sông Danube, một công trình nổi tiếng, tưởng niệm các nạn nhân thời đệ nhị chiến.
Nằm cách tòa nhà Quốc hội Hungary khoảng 300 m, công trình điêu khắc bằng sắt dài 40 m này là một đài tưởng niệm những người Do Thái bị bắn chết trên bờ sông Danube vào mùa đông năm 1944 – 1945. Trước khi bị các thành viên thuộc đảng Arrow Cross – phe thân Hitler ở Budapest sát hại – nhiều nạn nhân từ già trẻ, lớn bé không phân biệt trai, gái đều bị dồn đến trước dòng sông. Chúng bắt họ phải cởi giày để lại trên bờ và bắn họ rồi quăng xác xuống sông, cho nước cuốn trôi. Các nạn nhân phải cởi bỏ lại giày dép vì đây là những món đồ có giá trị trong thời chiến và quân phát xít đã thu gom chúng lại để giao dịch trên thị trường chợ đen.
Trong thời gian cầm quyền ngắn ngủi (từ tháng 10/1944 đến tháng 3/1945), đảng Arrow Cross đã giết hại khoảng 50,000 người bên bờ sông Danube và chở gần 80,000 người khác đến “lò sát sinh” Auchswitz ở Ba Lan. Quá khứ đen tối cùng tội ác đẫm máu của phe phát xít vẫn khiến người dân nơi đây không khỏi rùng mình và đau lòng nhớ lại. Ngày nay, hình ảnh về những đôi giày vô chủ nằm rải rác bên bờ sông với nhiều hình dáng, kích cỡ khác nhau trở thành một điểm đến nổi tiếng tại Budapest.
Du khách đến đây không chỉ để dành một phút mặc niệm cho những người đã chết, mà còn được hiểu một cách rõ nét và tường tận hơn về những thăng trầm, mất mát mà người dân Hungary phải gánh chịu trong chiến tranh.
Được biết đến với tên gọi “Những đôi giày trên đường đi dạo bên bờ sông Danube” (The Shoes on the Danube Promenade), đài tưởng niệm này chính là ý tưởng của đạo diễn phim Can Togay và chạm khắc nhờ bàn tay tài hoa của Gyula Pauer. Tại đây còn có một bảng giải thích cao 70 cm ghi bằng 3 thứ tiếng (Tiếng Hungary, Anh và Do Thái) về ý nghĩa của những đôi giày.
Một phụ nữ thắp nến tại đài tưởng niệm các nạn nhân Holocaust bên bờ sông Danube, ở Budapest, Hungary.
(NOEMI BRUZAK / MTI / THE ASSOCIATED PRESS FILES)