Năm 2002, Tổng thống Bush gọi đích danh Iran là một bọn trong “Trục Ma quỷ” (Axis of Evils). Hoa Kỳ không có một liên lạc ngoại giao nào với nước này, nhưng về tin tức thì dường như ngày nào Iran cũng được nhắc đến, nhất là từ 14 tháng 7 vừa qua khi 6 cường quốc thế giới là Mỹ, Pháp, Đức, Trung cộng, Liên Âu và Vương quốc Anh đạt được thỏa thuận trong cuộc thương thảo về hạt nhân với nước này. Nhưng bạn đã biết gì hơn về xứ sở của truyện Ngàn lẻ Một Đêm? Sau đây là tóm lược một số sự kiện đáng ghi về đất nước Iran.
– Iran là một trong những nền văn minh cổ xưa nhất nhân loại với niên đại định cư đô thị theo lịch sử từ 4000 năm trước CN, có một trong 7 kỳ quan cổ đại của thế giới là Mausoleum of Maussollos.
– Lấy tên chính thức là nước Cộng hòa Hồi giáo Iran sau khi vương triều Pahlavi bị lật đổ ngày 11 tháng 2 năm 1979.
– Iran là một nước lớn (rộng 636,372 sq mi – 1,648,195 km vuông, hạng 18 của thế giới; dân số khoảng 80 triệu, cũng hạng 18; hơn hai phần ba dân số dưới 30 tuổi), có biên giới chung với 10 nước (Armenia, Azerbaijan, Turkmenistan, Afghanistan, Pakistan, Oman, United Arab Emirates, Kuwait, Iraq, và Turkey).
– Iran theo nguyên nghĩa là “Xứ sở của người Aryan”, tên cũ là Persia (dùng đến 1935, người Việt quen gọi là Ba Tư). Iran là chuyển âm từ Aryan.
– Hồi giáo là quốc giáo, với 89% là phái Shia, 9% phái Sunni. Còn lại là các đạo khác: Hỏa giáo (Zoroastrianism), Do Thái giáo, Thiên Chúa giáo và đạo Baha’i.
– Thủ đô là Tehran (nghĩa là dốc cao ấm áp) có hơn 14 triệu dân
– Ngôn ngữ thông dụng: Farsi
– Lãnh tụ tối cao: Ali Khamenei
– Tổng thống đương nhiệm: Hassan Rouhani
– Quốc kỳ Iran được sử dụng từ 1980, gồm ba dải ngang bằng nhau, màu xanh lục trên cùng là màu của Hồi giáo, biểu trưng cho sự thăng tiến, màu trắng biểu tượng lòng trung thực và hòa bình, màu đỏ biểu hiện sự can trường và tuẫn đạo. Trọng tâm cờ là từ “Allah” màu đỏ viết cách điệu và câu La ilaha illa Allah (“Không ai đáng tôn thờ ngoài Allah”) xếp thành hình dạng hoa tulip. Dài theo dải xanh lục và đỏ là 22 lần câu Allahu Akbar (“Thượng Đế vĩ đại”) thể hiện ngày 22 tháng Bahman trong lịch Ba Tư (11 tháng 2 năm 1979), ngày chiến thắng của Cách mạng Hồi giáo Iran.
– Trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq, Hoa Kỳ yểm trợ Iraq và áp lực các nước khác không bán vũ khí cho Iran, nhưng sau này chính Hoa Kỳ bị phát giác đã lén lút bán vũ khí cho Iran. Vụ bê bối này gọi là Iran Contra scandal.
– Iran có những sản phẩm nổi tiếng thế giới: thảm dệt, trứng cá caviar, hạt pistachios (ở đây gọi là “hạt cười” vì hình dạng mở nửa). Trái lựu cũng xuất xứ từ Iran.
– Phụ nữ không được coi các trận đấu thể thao, không được mặc đồ tắm khi có hiện diện của phái nam. Từ 9 tuổi, nữ giới đã phải đội khăn che đầu (hijab).
– Thiếu nữ Iran bắt đầu kết hôn từ ngay sau khi có kinh nguyệt. Trai không kết hôn bị gọi là na-mard (not-men, không phải là đàn ông). Dân không thích có bàn ghế trong nhà mà ngồi trên nệm để ăn uống. Những thứ bị cấm: satellite TV (truyền hình từ vệ tinh), neck tie (cà vạt).
PN