Hôm có việc ở Houston, tôi đi lòng vòng quanh chợ Hồng Kông 4, chợt gặp đôi vợ chồng hỏi đường đến chợ Hồng Kông 4. Câu hỏi bất ngờ làm tôi phân vân trong đầu. Nhưng bất ngờ hơn là, họ đang đứng trước nơi họ tìm, lại đi hỏi đường đến đó. Và có lẽ họ cũng phân vân khi nghe tôi nói rằng, đây là nơi mà họ muốn tìm. Nghe câu trả lời, vẻ mặt đôi vợ chồng càng bán tín bán nghi, không rõ cha này “có phải người địa phương” hay cũng như mình từ xa đến, không biết chợ Hồng Kông 4 nơi nào.
Sen vàng trong Hồ Elm tại Brazos State Park Bend. Needville, Texas – nguồn asergeev.com
Trong tâm trí đôi vợ chồng hẳn còn ấn tượng với cái hồ sen to nằm bên trái chợ nhiều năm trước. Tôi nói, đúng là trước kia, chợ có cái hồ sen nhưng bây giờ người ta lấp đất trồng cỏ mất rồi. Hai vợ chồng ừ à như vừa đánh mất điều gì trong ký ức, “Hồ sen đẹp như thế sao lại phá bỏ đi, thật tiếc!” Họ lại tiếp tục bày tỏ với tôi như để nhắc lại việc xác định chợ Hồng Kông 4 có phải đúng là nơi này. “Tôi nhớ, phía trước chợ có vài tiệm bán quần áo may sẵn, hồ sen rất to, nở đầy sen trắng sen vàng. Nhiều năm trước, chúng tôi có dịp đến đây mà cứ tưởng đứng giữa đầm sen như thuở còn ở quê nhà.”
Hồ sen ngày trước được trồng bên trái trước chợ Hồng Kông 4 ở Houston – Nguồn: Flickr.com – photo jennifer126
Có lẽ họ là những người yêu hoa sen hay từng có kỷ niệm với loài hoa sống trong ao bùn nước lợ ở miệt Đồng Tháp, quê hương của các loài sen súng trên các đầm lầy. Tôi không sinh ra và lớn lên ở miệt “đầm sen” nhưng hình ảnh của loài sen đi vào tâm trí tuổi thơ tôi qua câu ca dao “Trong bùn gì đẹp bằng sen, lá xanh bông trắng lại chen nhụy vàng…” Và sau này, khi có dịp thường xuyên đi tới đi lui vùng Gò Tháp, nhìn thấy những cánh đồng sen nở suốt mùa hè, làm tôi càng thích loài hoa cúng Phật dung dị, có vẻ đẹp bình yên làm dịu mát tâm hồn.
Chuyện vãn một hồi, tôi mới biết hai vợ chồng quê ở Đồng Tháp, gần làng sen nên kỷ niệm về sen chèn kín trong đầu. Cả hai sang sống xứ người nhưng cái gia tài họ mang theo là cả hình ảnh quê hương ở vùng đồng sâu nước lợ nghèo nàn nhưng vẫn đẹp dịu dàng trong tâm trí của người nhà quê gắn bó gần nửa đời trên cánh đồng sen ngày cũ. Bởi thế nên cái hồ sen ở trước chợ Hồng Kông 4 năm nào đã không phai mờ trong trí óc, và có dịp lại muốn tìm kiếm hình ảnh ký ức thân thương bỗng xuất hiện ở xứ lạ quê người.
Sen Gò Tháp thuộc Đồng Tháp Mười – Nguồn: Ảnh Đẹp
Tôi cũng vậy, nhiều lần đi trên xa lộ 45 đi Houston hay xa lộ 49 đi New Orleans, vẫn thường dõi mắt tìm lại những đầm sen mọc hoang hai bên đường. Có lúc đi ngang qua mấy đầm sen trên đường 49 vào những thời điểm khác nhau. Đầm sen chỉ đẹp vào mùa hè khi hàng ngàn bông đơm nụ, chứ sang thu thì sen tàn và đến đông thì sen úa, chỉ còn lại những xác lá xám nâu phủ kín mặt đầm.
Có lần trên đường đi New Orleans trên xa lộ 49, tôi tự nhủ phải ghé đầm sen mình từng bắt gặp vào mùa hè năm trước. Chẳng thấy đầm sen đâu cả đã khiến tôi quay đầu xe, cố tìm cho ra ít nhất là những lá sen còn sót lại giữa mùa thu. Trên đầm, một người da trắng đang chèo chiếc xuồng con, đi vớt lá sen tàn héo chất từng đống bên hai mạn thuyền. Công việc thu dọn lá sen tàn xem ra vất vả hơn dọn đất làm mùa trên cạn.
Đồng sen ở Claiborne County, Mississippi vào mùa hè – nguồn southernlagniappe.blogspot.com – photo Janie
Tôi dừng xe trên con đường song song bên trong xa lộ, bỏ xe thẩn thơ đi vào phía bờ đầm. Tôi từng nghĩ những đầm sen mình bắt gặp trên các vùng miền Trung Tây nước Mỹ này là đầm bỏ hoang. Nhưng không phải, đây là sen người ta trồng. Có nơi người ta trồng lấy hạt sen ươm giống bán cho những người thích trồng sen làm tiểu cảnh sau vườn. Có nơi người ta trồng chơi cho đẹp. Ông chủ đầm sen chống chiếc xuồng con hướng về phía tôi, vẫy tay chào.
Ông chủ đầm biết hoa sen là hoa của Phật giáo, vừa nói ông vừa chấp tay diễn giải. Ông nói rằng khi mùa sen nở rộ, không có gì thích thú bằng cả gia đình vợ chồng chống xuồng ra chòi, ngồi ngắm bông sen, thưởng thức hương thơm ngọt ngào thoảng bay trong gió. Ông cho biết, thường thì sen chỉ ra một bông thôi nhưng ở đây có nhiều cành sen hai bông rất lạ. Trắng có, hồng có.
Sen Tịnh Đế một chồi hai bông – Ảnh KTS Đoàn Đức Thành
Nhân dịp đến làng sen Gò Tháp, tôi nghe dân địa phương bảo một chồi mà có hai bông là sen Tịnh Đế. Truyền thuyết rằng, xa xưa có một đôi trai gái yêu nhau, thề non hẹn biển, nên vợ nên chồng. Cuộc đời trái khoáy, gia đình hai bên không chấp nhận vì không môn đăng hộ đối. Đôi trai gái bèn đến một bàu sen, trầm mình tự vẫn, từ đó trong bàu mọc lên chồi sen hai bông gắn chặt bên nhau. Do vậy trong dân gian có câu ca dao: “Bao giờ cho được thành đôi / Như sen Tịnh Đế một chồi hai bông”.
Tôi có ý định trồng sen sau vườn, trong cái hồ “cắt nửa vầng trăng” mà tôi hì hục đào cả tháng mới xong. Một bên nuôi cá vàng, một bên trồng sen. Sen dăm nhánh dây có rễ hoặc ngâm hạt nẩy mầm xuống ao bùn vào thời tiết cuối xuân đầu hè là thích hợp nhất. Khi dây sen mọc rễ bám xuống mặt bùn hoặc bò lan trong nước, thì sẽ nẩy chồi ra lá rất nhanh; lá sen ban đầu nhỏ và to dần khi nhánh rễ to tròn mạnh khỏe, xanh tươi và đẹp lạ lùng với những giọt nước sương trong veo tụ giữa lá, lấp lánh dưới ánh mặt trời.
Thế rồi chồi non đâm nụ, một búp hai búp và bà xã tôi còn mong chờ thêm nhiều búp sen hồng xuất hiện. Không biết chồi bông có mọc thêm nữa hay không, nhưng cứ mỗi sáng ra vườn ngồi uống cà phê, tôi lững thững bước đến hồ sen con con to hơn miệng giếng nhìn ngắm, mà cứ mường tượng như đứng giữa đồng sen Gò Tháp một thời.
Sen trồng trong hồ “cắt nửa vầng trăng” hái được hai búp sen
TN