Vai trò của các bậc phụ huynh nói chung ngày càng khó khăn hơn, khi phần lớn các gia đình hiện nay đều có cha mẹ cùng đi làm và phải làm việc nhiều giờ hơn. Với phụ huynh gốc Việt, việc hướng dẫn con cái trong môi trường và xã hội mới sẽ có phần khó khăn hơn bởi hầu hết đều lấy trải nghiệm và suy nghĩ cá nhân ít nhiều khác biệt theo văn hóa Á Đông của mình để áp dụng. Nhân mùa tựu trường, chuyên mục sẽ trở lại với các bài viết về các đề tài liên quan đến việc giáo dục con cái, được lồng vào các dữ liệu cùng các phương pháp và cố vấn từ những nhà giáo dục, các chuyên gia tâm lý, xã hội học và các diễn đàn giáo dục của phụ huynh, không ngoài mục đích mang lại cho những bậc phụ huynh thêm vài tham khảo trong sự hướng dẫn con cái mình. Chúng tôi cũng mời gọi các nhà giáo dục, các bậc phụ huynh cùng tham gia, chia sẻ các kinh nghiệm hay đưa ra các lập luận riêng của mình về đề tài này theo một ý hướng tích cực.
Với sự phát triển và thông dụng, tiện lợi của các thế hệ điện thoại đa năng, số lượng các thiếu niên sở hữu một hay nhiều thiết bị này ngày càng sớm và nhiều hơn bất cứ thế hệ nào trước đây. Theo nghiên cứu của Pew Research Center, khoảng 92% các em học sinh tuổi thiếu niên (13-17 tuổi) hiện nay đã nối mạng internet mỗi ngày và có khoảng một phần tư các em nối mạng liên tục và tức thời những lúc có thể. Kỹ thuật thay đổi quá nhanh, nếu ngoài Facebook đã quen thuộc với các phụ huynh, thì Instagram, Snapchat, Twitter, Vine… là một số những mô thức giao tiếp xã hội khá phổ biến khác mà các em đang sử dụng hiện nay. Một khi cho phép các em sở hữu một điện thoại đa năng, một cái iPad hay laptop, những phụ huynh đã mặc nhiên chấp nhận, hoặc không biết hay khó lòng kiểm soát việc sử dụng những thiết bị này trong các mục đích nối mạng khác nhau của các em, một xu hướng mang cả hai mặt tích cực và nguy hại của nó.
Hướng dẫn con em sử dụng điện thoại nguồn drugfreeaz.org
Nếu phần lớn các em trai nối mạng để chơi game điện tử, xem phim, xem thể thao thì những nữ học sinh có xu hướng sử dụng các trang mạng xã hội kể trên nhiều hơn. Đây là điều mà những nhà giáo dục khuyến cáo các bậc phụ huynh rằng, những việc “bully” bắt nạt và sách nhiễu các em học sinh bắt đầu bước vào bậc bán trung học (middle school) không chỉ xảy ra trong phạm vi trường học, mà xu hướng nhiều và nguy hại hơn nữa là qua các trang mạng xã hội. Trước một thực tại như vậy, liệu các bậc phụ huynh sẽ chọn một giải pháp như thế nào? Hoặc sẽ hoãn lại việc mua sắm điện thoại, máy điện toán cho các em? Hoặc nghiêm cấm hay theo dõi việc các em nối mạng như thế nào?
Như đã nói trên, các điện thoại đa năng, iPad, laptop cùng những trang mạng xã hội không chỉ mang những rủi ro, ảnh hưởng đến việc học mà nó là sự cần thiết trong tiến trình học hỏi, phát triển và giao tiếp xã hội của các em. Như tên gọi và mục đích của nó, những trang mạng xã hội là một cuộc cách mạng trong vấn đề giao tiếp hiện đại của con người, không chỉ dành riêng cho các thanh thiếu niên. Đây là nơi cho các em học hỏi việc sử dụng các công cụ và phương tiện kỹ thuật theo xu hướng xã hội, bước đầu làm quen với phương tiện mà các trường học, đại học, các tổ chức chính trị và xã hội, các công ty đã và đang sử dụng để giao tiếp, gởi thông tin đến sinh viên, học viên và nhân viên hiện nay. Không phải là sự giao tiếp hay đối thoại trực diện, nhưng các trang mạng xã hội này cũng là nơi các em rèn luyện những kỹ năng giao tiếp xã hội với bạn bè, người thân và những người chung nhóm, mở rộng và thiết lập các mối quan hệ của mình. Các em dễ dàng bày tỏ tính cách, suy nghĩ của mình, cùng các sở thích, những hoạt động với những bạn bè trang lứa trên các trang mạng này. Nó giúp các em định hình sự độc lập khi bước vào độ tuổi muốn chứng tỏ hay tìm cách thoát ra những ảnh hưởng của cha mẹ, một tiến trình tự nhiên theo độ tuổi của các em. Ở đây chúng ta có thể mở ngoặc nói thêm rằng, chấp nhận hay không, những ảnh hưởng và nhu cầu bạn bè ở độ tuổi này sẽ mạnh hơn các ảnh hưởng của cha mẹ, cũng như những biểu hiện “nổi loạn” hay bất phục tùng là một điều thông thường của độ tuổi mới lớn này và sẽ qua đi nếu nhận được sự yêu thương, thông hiểu và kiên nhẫn của cha mẹ. Bằng ngược lại, nó sẽ dẫn đến những xung đột hay xa cách trong quan hệ cha mẹ và con cái mà có dịp, chuyên mục sẽ trở lại với vấn đề này.
nguồn chicagotribune.com
Nhìn ở mặt rủi ro, việc nối mạng hay gia nhập các trang mạng xã hội này có thể đem lại một số nguy hại khó lường, điều mà trên thực tế có những điều đáng tiếc đã và đang xảy ra. Điều đầu tiên có thể nhắc đến là, đây là những thói quen có thể gây “nghiện” cho các em, từ việc chơi game, coi phim cho đến việc vào Facebook, Instagram…, chiếm nhiều thời gian và làm xao nhãng việc học. Cũng theo số liệu của Pew nói trên, các học sinh có các tài khoản trên các trang mạng xã hội trung bình có thể có đến 145 “bạn” trên Facebook, từ những bạn bè thật sự cho đến các ca sĩ, tài tử, các nhân vật nổi tiếng… mà các em yêu thích và kết nối làm thành viên. Thời gian để theo dõi, hay trả lời các bạn bè trong mạng này là một khoảng thời gian không nhỏ. Kế đến, trong một môi trường thiếu sự kiểm soát chặt chẽ này, những thông tin sai lệch, những lời lẽ sai trái, những hình ảnh dung tục, không thích hợp… có thể được dùng để phát tán và tạo ảnh hưởng đến các em hay người sử dụng nói chung. Ở tuổi dễ nhạy cảm với các bình phẩm từ bạn bè, các sự “bully” bắt nạt, hà hiếp qua các lời bình, tin đồn, gán đặt, có thể tạo cho các em sự ảnh hưởng về tinh thần khá lớn, và kéo theo là những ảnh hưởng đến việc học hành. Hơn thế nữa, những kẻ xấu có thể làm quen, khuyến dụ để thực hiện những ám hại về tài chánh qua việc ăn cắp hồ sơ nhân thân hay tấn công tình dục.
Bảo vệ con bạn an toàn trong thế giới mạng – nguồn parental-control.biz
Không kể đến nhóm cha mẹ bỏ mặc con cái vì lý do thời gian hay thiếu sự quan tâm, chúng ta thấy nhóm cha mẹ bảo bọc con cái quá mức trước những nguy cơ rủi ro thường có khuynh hướng cấm đoán hay theo dõi việc nối mạng của các em, một điều có thể dẫn đến những tác dụng nghịch. Như đã nêu về những lợi hại của việc nối mạng hay gia nhập các trang mạng xã hội, việc sử dụng các trang mạng xã hội có những mặt tích cực của nó và sự cấm đoán khó lòng thực hiện trước một xu hướng mà bạn bè của các em đang tham gia, cũng như không nên tạo cho các em một cảm giác lạc lõng vì đứng bên lề cuộc chơi, điều mà một số cha mẹ sẵn sàng thực hiện, bất chấp cảm xúc của con cái như thế nào. Sớm hay muộn thì các em cũng sẽ tham gia cho dù bị cấm đoán. Hay như hành xử của một số cha mẹ cho biết, họ ngấm ngầm cài đặt những nhu liệu theo dõi, đánh cắp mật mã của con cái để theo dõi những trao đổi của các em qua điện thoại, các tài khoản email hay các trang mạng xã hội. Đây là một sự nguy hiểm trong mối quan hệ cha mẹ-con cái, tạo cho các em một sự đối phó, che giấu hay nói dối về những điều đang làm, các em không còn tin tưởng và xem cha mẹ là chỗ dựa về tinh thần.
Nỗi băn khoăn của phụ huynh khi con em của họ trực tuyến – nguồn nytimes.com
Làm cha mẹ, trong khi sự an toàn từ vấn đề thể chất và tinh thần nói chung, hay trong vấn đề tham gia nối mạng và các trang mạng xã hội nói riêng của con cái vẫn là mối ưu tiên hàng đầu, các em vẫn cần có được một không gian riêng thích ứng trong sự phát triển và hình thành tính cách của mình. Như khái niệm về những “cha mẹ hummingbird” – cho những chim con bay lượn tự do giữa vùng trời rộng mở trong tầm quan sát và bảo vệ của mình, không bỏ mặc và chẳng nên cấm đoán hoặc theo dõi, hãy đặt ra khoảng thời gian giới hạn mà các em có thể sử dụng, bàn luận với các em trước những rủi ro có thể và nếu được, hãy mở một tài khoản với trang mạng xã hội các em đang tham gia và kết nối để trở thành một “người bạn” thầm lặng trong hàng trăm bạn kết nối của các em trên các trang mạng này, nhằm có điều kiện quan sát các suy nghĩ, hoạt động của các em, cũng như có thể bảo bọc, ngăn ngừa những rủi ro mà các em chưa lường tới khi cần thiết. Mặt khác, đối diện với các rủi ro cũng là cách để các em học hỏi những cách ứng phó trong quan hệ xã hội và bất trắc trong đời sống, biết thiết lập khả năng suy luận trong việc giải quyết vấn đề, biết phân biệt giữa điều tốt xấu, lợi hại, từng bước tiến đến sự độc lập của mình khi trở thành một người trưởng thành có bản lĩnh.
ĐYT