Hoshi Shinichi (1926-1997) là nhà văn chuyên viết truyện khoa học giả tưởng và là người khai phá thể loại truyện cực ngắn Nhật Bản. Ông là bạn thân của họa sĩ truyện tranh nổi tiếng Ozamu Tezuka và bà ngoại ông Kimiko Kogane là chị của văn hào Mori Ogai lừng lẫy. Với hơn một ngàn tác phẩm, chủ yếu là truyện khoa học viễn tưởng, Hoshi Shinichi được xem là bậc thầy của thể loại này. Hai truyện cực ngắn về Ngày Tết của ông sau đây cho chúng ta thấy được khả năng tưởng tượng và sự thâm trầm nhưng hóm hỉnh, sâu sắc của Hoshi Shinichi. Truyện được chúng tôi dịch từ tuyển tập “Hành tinh chắp vá”
() do Nxb Shinchobunko Tái bản lần thứ 7 năm 2014.
Hoàng Tường
Ánh sáng ban mai tràn qua khung cửa sổ, trải rộng lên tờ lịch mới trên tường.
“Chà, hôm nay là Tết Nguyên đán nhỉ. Dù mình muốn nghiên cứu đến đâu đi nữa nhưng cũng phải dành một ngày để nghỉ ngơi chứ”
Tiến sĩ N lẩm bẩm. Phần lớn thời gian trong năm ông ở phòng nghiên cứu này, tập trung sáng chế người máy. Tuy nhiên mãi mà không hoàn thiện được, giai đoạn này người máy đặt bên cạnh ông chỉ có thể cử động tay chân được chút ít mà thôi. Tiến sĩ nói với người máy.
“Này năm nay ta sẽ cố gắng cải tiến hơn nữa, sao cho mi có thể nói chuyện như người bình thường được”.
Người máy gật đầu, phát ra tiếng ken két của kim loại. Tiến sĩ tra dầu vào cổ người máy rồi nói tiếp.
“Giờ ta phải đi chúc Tết một vòng đã. Cả năm không gặp gỡ người ta rồi. Nhờ mi trông nhà hộ nhé”.
Người máy gật gù cái đầu nhưng lần này không phát ra âm thanh nữa.
“Không có gì phải lo đâu. Đúng vậy. Mi hãy làm người đóng thế của ta nhé. Để lỡ như có ai ghé thăm ta thôi mà…”
Tiến sĩ ghi âm chữ “xin được chúc mừng” rồi nhét cuộn băng vào đầu người máy. Rồi sau đó chụp lớp nhựa có hình khuôn mặt mình đang cười đã làm sẵn từ trước lên và mặc quần áo cho người máy.
“Vậy là được rồi đấy. Nếu có khách đến, mi chỉ việc giơ cánh tay phải lên và nói xin được chúc mừng. Như vậy cũng đủ rồi”.
Tiến sĩ N đặt người máy giống y hệt mình xuống ghế rồi đi ra ngoài.
Một lúc lâu sau, cửa mở. Một thanh niên rụt rè sợ hãi bước vào.
“Dạ, cháu xin chúc mừng năm mới bác ạ”.
“Xin được chúc mừng”.
Người máy khẽ giơ cánh tay phải lên và nói lời của tiến sĩ. Chàng thanh niên do dự một lúc nhưng rồi thấy vẻ mặt của tiến sĩ tươi cười hiếm thấy nên mới bạo dạn mà quyết tâm mở lời.
“Dạ, thực ra cháu có một thỉnh cầu với bác ạ. Cháu muốn kết hôn với con gái của bác ạ”.
“Xin được chúc mừng”.
“Ủa, cháu cứ nghĩ là thế nào cũng không được cơ. Vậy mà bác đã cho phép, cháu cảm thấy không có gì vui hơn ạ”.
Chàng thanh niên bước như nhảy chân sáo ra khỏi cửa. Người máy lại nói vọng theo câu nói tiễn khách “xin được chúc mừng”.
Lần này là những bước chân dồn dập, ba người đàn ông mặt mũi dữ tợn xuất hiện quát lớn.
“Này, bọn ta là cướp đấy. Tuy nhiên, năm ngoái chẳng làm ăn được gì cả”.
“Xin được chúc mừng”
“Vì vậy năm nay bọn ta tính cướp người máy mà tiến sĩ đang nghiên cứu để mở hàng đây”.
“Xin được chúc mừng”.
“Nào, đưa đây nhanh lên. Vì sợ tiến sĩ từ chối, bọn ta đã mang theo cái này”.
Ba người móc dao và súng từ trong túi ra, gí vào mặt tiến sĩ. Tuy nhiên người máy chỉ nói “xin được chúc mừng” và vừa khẽ đưa bàn tay phải lên vừa mỉm cười trả lời.
Ba tên cướp bắt đầu nao núng, nhìn nhau.
“Không hổ danh là tiến sĩ N. Bình tĩnh gớm nhỉ. Dường như ngài đang suy nghĩ gì thì phải. Chắc là tập trung nghiên cứu quá độ nên đầu óc mơ màng đây mà. Dù sao cũng không lấy được. Thôi bọn ta rút đi là hơn”
“Xin được chúc mừng”.
Bọn cướp rút lui. Đến chiều tối tiến sĩ trở về, hỏi chuyện người máy.
“Vất vả cho mi quá. Việc trông nhà không có vấn đề gì thì phải. Đúng là ngày Tết Nguyên đán chỉ việc mỉm cười mà nói xin được chúc mừng là cũng đủ rồi. Nếu cả năm toàn những ngày an ổn như thế này chẳng phải tốt sao”
“Xin được chúc mừng”.
(Đăng trên báo Asahi, số buổi chiều ngày 7/1/1962)
Cái Tết phong lưu năm 2000
I
Đồng hồ chỉ tám giờ sáng. Tiếng lách cách vang lên nhè nhẹ, từ một lỗ nhỏ trên tường, sương mù lặng lẽ tuôn ra, phảng phất trên khuôn mặt đang mơ màng trong giấc ngủ của Haruko đang nằm trên giường. Trong hơi sương kia có chứa một chất thuốc có tác dụng làm cho tỉnh ngủ, khi con người ta hít vào thì ngay lập tức sẽ tỉnh giấc. Cùng lúc đó thì cái radio nhỏ có hình như chiếc khuyên gắn trên tai phát ra bản nhạc sảng khoái đón chào ngày mới.
Hoàng Tường
“Xin chào quý vị. Hôm nay là ngày một tháng một năm hai ngàn. Chúc mừng năm mới. Hôm nay là ngày nghỉ. Thời tiết trong xanh, ấm áp và lặng gió”
Haruko rời khỏi giường. Không khí trong phòng có độ ẩm vừa đủ nhưng nàng vẫn cảm thấy hơi lành lạnh, đầu óc mơ màng.
“Chắc mình bị cảm hay sao ấy nhỉ?”
Nàng đi đến máy kiểm tra sức khỏe đặt nơi góc phòng. Ngay lập tức Haruko biết được kết quả. Trong trường hợp cần phải đi bệnh viện đèn đỏ sẽ bật lên. Nhưng bây giờ máy vẫn đèn xanh. Như vậy chỉ là cảm nhẹ. Nàng uống mấy viên thuốc mà máy đưa ra, ngay lập tức cảm thấy khỏe khoắn lên nhiều.
Haruko bước vào phòng tắm, ấn nút và nước nóng vừa đủ độ phun ra, sau đó thì không khí khô được thổi tới, trong thoáng chốc lượng nước đã khô đi mấy phần. Rồi thì nước trang điểm có chứa nước hoa được phun ra. Nàng ấn một chiếc nút khác thế là trên trần có một thiết bị ụp xuống chỉnh sửa lại tóc nàng cho đẹp đẽ. Phòng tắm cũng có cả thiết bị mát xa nữa nhưng một cô gái trẻ như nàng không cần dùng đến. Haruko mặc quần áo rồi bước ra phòng ăn, thấy cha mẹ mình đang ngồi nơi ghế từ lâu. Hai người đồng thanh nói.
“Chúc mừng năm mới con gái”
Họ ấn cái nút nơi bàn ăn thế là sữa, nước trái cây, bánh mì và mứt được đưa ra. Nếu là một bữa sáng đơn giản thì chỉ như vậy thôi. Nhưng vì hôm nay là ngày Tết Nguyên Đán nên có thêm những món ăn ngày Tết theo kiểu cách xưa cũng được đặc biệt mang ra. Món chả cá và món khoai lang ngào đường với hạt dẻ () trông không khác gì ngày xưa nhưng hương vị thì cao cấp hơn một bậc. Vào thời đại này, vị giác đã trở thành một trong những thứ tiêu khiển lớn của con người.
Có rất nhiều người làm nghề “thiết kế mùi vị”. Họ có thể thưởng thức bất cứ món ăn nào từ Đông Tây kim cổ và thậm chí có thể chế tạo ra được những mùi vị mới chưa từng có trong thiên nhiên. Việc nghiên cứu nguyên vật liệu cũng được cải thiện, thức ăn có thể nhiều giờ, và tùy theo nguyện vọng thì có thể để cả ngày, lúc nào ăn cũng được mà không sợ bị tháo dạ hay béo phì gì cả.
Haruko dùng bữa một cách từ tốn. Trong khi đó, căn nhà trở nên sạch sẽ. Máy hút bụi tự động có thể tự làm việc, thu gom tất cả các loại bụi rác. Giường ngủ cũng tự động được đẩy sát vào tường và thường xuyên được giữ gìn sạch sẽ.
II
Khi nhìn ra ngoài cửa sổ, Haruko thấy vùng ngoại thành trải rộng. Có thể nhìn thấy cánh rừng phía xa kia. Tàu cao tốc một ray và buýt trực thăng cũng trở nên thông dụng nên người ta không cần phải sống chen chúc gần thành phố nữa. Khi nàng nhìn lên trời cao thấy rất nhiều người máy đang bay lượn. Trẻ em ngày xưa thì thả diều còn bây giờ thì thả người máy được điều khiển bằng sóng vô tuyến từ mặt đất. Người máy phát ra những thanh âm đẹp đẽ và không hề có chút nguy hiểm nào.
Rồi Haruko bước ra vườn. Nàng bắt đầu chăm sóc những đóa hoa trong nhà kính. Sở thích của nàng là làm vườn nên dù cho hôm nay là ngày nghỉ Haruko cũng không cho phép mình lười biếng. Mục tiêu của nàng bây giờ là làm sao để những bông huệ tây nở hoa màu đỏ. Nàng mượn những vi phim về thực vật học từ thư viện để học hỏi rồi đến phòng nghiên cứu nhờ chiếu tia phóng xạ vào hạt giống và trao đổi với những người bạn cùng sở thích qua điện thoại truyền hình về thành quả mình đã làm được. Khi tập trung vào việc chăm sóc cây, Haruko cảm thấy đó là khoảng thời gian vui nhất.
Sau khi hoàn thành công việc, nàng tính xem ti vi. Chiếc ti vi màu lớn trong nhà có đến khoảng năm mươi kênh truyền hình khác nhau. Người ta có thể xem những chương trình truyền hình từ khắp nơi trên thế giới và cả ở mặt trăng và Sao Hỏa nữa. Nhưng với nàng chẳng có kênh nào đặc biệt thú vị hết.
Vì vậy, Haruko quyết định xem phim. Đó là những bộ phim nàng mượn về từ công ty cho thuê mướn phim. Tất cả các bộ phim đều đã được đưa vào trong những cuộn phim bốn milimét nên giá thuê rất rẻ. Có một dạo ngành công nghiệp phim lâm vào cảnh khó khăn nhưng bây giờ lại thịnh hành hơn ngày xưa nữa. Tất nhiên là nàng chọn những phim mang tính giáo dục. Vì hôm nay là Tết Nguyên đán nên Haruko chọn xem phim cổ trang lịch sử.
II
Khi nàng vừa xem xong thì tiếng chuông điện thoại reng. Bạn thân của nàng là Natsuko gọi đến. Natsuko tính hỏi Haruko xem thử ngày mai sẽ đi chơi ở đâu.
“Trượt tuyết thì sao nhỉ?”
Haruko đề nghị. Những bãi trượt với tuyết nhân tạo thì ở đâu cũng có và người ta có thể đi chơi quanh năm tùy thích. Sân trượt băng cũng vậy nữa.
“Không, đi biển sẽ hay hơn”, Natsuko nói.
Gần đây việc thuê những nhà nghỉ trên những hòn đảo nhân tạo đang rất thịnh hành. Những hòn đảo cũng có thể di chuyển chầm chậm trên biển nữa. Người ta có thể vui hưởng việc lướt ván trên mặt biển mà không cần tàu ca nô kéo hay có thể lên một chiếc xe jeep chạy dưới đáy biển xanh để ngắm rừng tảo biển đang đung đưa trong nước hay ngắm nhìn những đàn cá đẹp đẽ bơi lội tung tăng.
“Vậy thì quyết định đi biển nhé”
Haruko trả lời rồi cúp điện thoại. Nàng bật cái truyền hình catalogue của siêu thị lên xem. Các mặt hàng được đưa lên với đầy đủ màu sắc và có thể nghe lời giới thiệu chi tiết tường tận. Nếu muốn mua thứ gì thì chỉ cần nhập mã số sản phẩm lên bàn phím gắn nơi máy là xong. Hàng sẽ được giao đến trong khoảng ba mươi phút. Nếu cảm thấy đặt hàng nhiều quá, người mua có thể tùy ý trả lại một số sản phẩm cũng không sao. Haruko đã chọn đặt hàng một bộ đồ bơi với một hộp mỹ phẩm có thể dùng được dưới nước.
Một lát sau chiếc trực thăng có sơn logo của siêu thị bay đến thả một gói đồ vào trong cái lỗ có hình dạng giống như ống khói ngày xưa gắn trên nóc nhà. Nghe thấy tiếng động, người cha lên tiếng.
“Con lại mua gì nữa đấy?”
“Đồ bơi ạ. Tại mai con tính đi biển chơi mà. Được không cha?”
“Không được. Gần đây con toàn đi chơi bời thôi. Đi chơi hoài là không được đâu. Đúng rồi, cha sẽ không cho con tiền tiêu vặt nữa”
Cho dù thế giới có tiến bộ thế nào thì riêng về điểm này, con người ta mãi mãi không được như ý.
Hoàng Long dịch từ nguyên tác Nhật ngữ
(1) Nguyên văn là Kinton , một món ăn dùng cho ngày Tết