Sau chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng Hòa trong ngày Thứ Ba quan trọng hồi tuần trước, dù vẫn còn một tỉ lệ bất ngờ có thể xảy ra, nhiều người đã tiên đoán rằng Donald Trump sẽ có nhiều cơ hội đại diện cho đảng Cộng Hòa để tranh chức tổng thống trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới đây. Dù vậy, đây là một chiến thắng mà chính các nhân vật chủ chốt và đảng CH chẳng mong đợi và tỏ ra lúng túng qua một chiến dịch ngấm ngầm hay công khai chống lại Trump. Liệu họ có dừng được bước chân của Donald Trump hay đã quá trễ? Dù là cử tri của đảng nào, có lẽ cũng đã đến lúc nhìn kỹ hơn mối quan hệ giữa Donald Trump và đảng CH trong mùa bầu cử tổng thống năm nay.
Mùa bầu cử tổng thống năm nay diễn ra với nhiều sự bất ngờ khó lường, đặc biệt trong cuộc tranh đua giữa những ứng viên đảng Cộng Hòa. Với con số ứng viên ra tranh cử kỷ lục trong lịch sử đảng CH lúc ban đầu, tên tuổi và hình ảnh của cựu Thống Đốc Florida Jeff Bush của dòng họ Bush hứa hẹn một lợi thế trội bật so với các ứng viên khác thì như những ứng viên khác, Jeff Bush đã bỏ cuộc vì sự ủng hộ ông chẳng được như người ta lầm tưởng. Ngược lại, với những hành động, lời nói thiếu cân nhắc và tạo ra nhiều tranh cãi, được chạy những tít lớn trên phương tiện truyền thông của tỉ phú Donald Trump, người ta những tưởng việc ông tranh cử chỉ góp vui cho một cuộc đua tranh chính trị căng thẳng mỗi bốn năm, thì nay lộ trình để chính thức đại diện đảng CH xem ra đã nằm trong tầm với của ông. Viễn ảnh Donald Trump ra tranh đua cùng đại điện đảng Dân Chủ và trở thành tổng thống kiêm Tổng Tư Lịnh quân đội, người sẽ nắm giữ chiếc cặp da màu đen chứa mật mã vũ khí nguyên tử có thể làm đảo lộn thế giới, có lẽ làm nhiều người lo sợ, không riêng đảng CH.
Từ trái: Thượng nghị sĩ Marco Rubio, doanh nhân Donald Trump, Thượng nghị sĩ Ted Cruz, và Thống đốc John Kasich trước cuộc tranh luận ở Detroit 3/3/2016. nguồn voa.com
Bên cạnh sự phấn khích của những người ủng hộ chiến thắng của Trump trong ngày Thứ Ba Super Tuesday tuần trước là sự hoang mang, thất vọng của những cử tri bảo thủ truyền thống thuộc đảng Cộng Hòa, cũng như chính những nhân vật trong đảng khi họ nhận ra rằng, khó lòng mà dừng được bước chân của Trump. Họ e ngại rằng Trump sẽ đại diện đảng để ra tranh chức tổng thống và như vậy, dù thắng hay thua cũng là một tai họa cho đảng CH lẫn nước Mỹ. Đảng CH đã bỏ nhiều công sức để tìm sự ủng hộ từ khối cử tri thiểu số và Mỹ La Tinh thì với những lời lẽ tấn công và xem thường di dân, người thiểu số, là một con dao đâm ngược lại những nỗ lực của đảng CH trong những năm qua. Cựu Thống Đốc Massachusetts Mitt Romney – người được đảng CH đề cử tranh chức tổng thống bốn năm trước, tấn công thẳng vào Trump với những lời lẽ khá mạnh mẽ, “Trump xạo, xảo trá. Những hứa hẹn của Trump là vô giá trị, hệt như bằng cấp mà trường Đại Học Trump cấp ra vậy”. Mitt Romney cho rằng Trump luôn tự cho mình là rất thông minh nhưng ắt sẽ chẳng mấy khôn ngoan gì một khi đụng đến chính sách đối ngoại và nền kinh tế sẽ có nguy cơ suy thoái nếu Trump nắm quyền. Ông kêu gọi cử tri hãy suy nghĩ thật kỹ trước khi bỏ lá phiếu của mình. Thượng Nghị Sĩ John McCain, người cũng từng đại diện đảng CH ra tranh chức tổng thống hồi năm 2008, cũng lên tiếng đồng ý với Mitt Romney rằng, Trump chẳng biết gì về đối ngoại và có những tuyên bố gây nguy hiểm đến an ninh quốc gia.
Biếm họa của báo Daily News – nguồncurvemag.com
Nếu đây là lời lẽ của một ứng viên đảng Dân Chủ thì chẳng mấy ngạc nhiên, tuy nhiên đây là nhận xét và chỉ trích của chính những nhân vật chủ chốt trong Đảng CH, xem ra Trump chẳng mấy được đảng mặn mà gì, nếu không nói rằng, Trump đem lại sự lo lắng cho đảng nhiều hơn. Họ ở vào cái thế khó xử và có nguy cơ bất đồng chính trong nội tình, dù chẳng hề mong muốn. Hàng chục các đảng viên chủ chốt về chính sách đối ngoại từng phục vụ dưới thời các tổng thống tiền nhiệm thuộc đảng CH cũng đồng công bố thư ngỏ, cho rằng tầm nhìn của Trump về sự ảnh hưởng và quyền lực của Hoa Kỳ với thế giới chẳng đồng nhất và khó thuyết phục, đi từ cực này đến cực kia qua chỉ một câu nói. Nếu chỉ có Thống Đốc New Jersey là Chris Christie cùng đôi ba dân biểu khác tuyên bố ủng hộ Trump, mà người ta cho rằng vì lý do cơ hội và chính trị, thì con số các dân biểu hay thống đốc thuộc đảng CH cho biết sẽ không bỏ phiếu cho Trump tăng dần từ sau cuộc bầu cử Thứ Ba tuần trước. Dù không thể nói khác hơn trên hệ thống truyền hình quốc gia rằng, sẽ bỏ phiếu cho Trump nếu Trump được đề cử, nhưng trong cuộc tranh luận cuối cùng tuần trước, các ứng viên còn lại của đảng CH dường như chỉ liên minh và dốc toàn lực để tấn công vào Trump. Điều gì đàng sau hậu trường đã gây nên luồng gió bất thường? Cựu Thống Đốc New Hampshire bảo rằng, đến lúc này thì ai đại diện đảng cũng được, miễn không phải Trump. Tại sao giới lãnh đạo cùng với nhiều nhân vật chủ chốt khác của đảng CH đến bây giờ mới lên tiếng qua một chiến dịch chống Trump đang ngấm ngầm hay công khai xuất hiện? Đơn giản là họ đánh giá thấp và không nghĩ rằng Trump sẽ đi quá xa đến như vậy, nên lên tiếng khá muộn màng.
Mặc dù đựơc Trump ủng hộ trong kỳ tranh cử tổng thống 4 năm trước, Mitt Romney đã tấn công thẳng vào Trump với những lời lẽ khá mạnh mẽ – nguồn newyork.cbslocal.com
Chính vì những diễn biến này mà trong mùa bầu cử năm nay, đảng CH xem ra đầy lúng túng với tình thế và các ứng viên khác của mình. Giả sử Trump đủ hay vượt hơn túc số 1237 cử tri đoàn qua các cuộc bầu cử sơ bộ thì theo nguyên tắc và truyền thống lâu nay, Trump sẽ là người đại diện đảng CH ra tranh chức với ứng viên đảng Dân Chủ. Mà đề cử Trump ra tranh cử xem ra cầm chắc nhiều phần thất bại, không chỉ cho chức tổng thống mà có thể liên đới đến cả những chiếc ghế dân biểu tại quốc hội của đảng. Nhưng nếu không đề cử thì xem như họ đã đi ngược lại với lá phiếu của cử tri CH qua các cuộc bầu cử sơ bộ vừa qua. Cách duy nhất là tung ra chiến dịch chống lại Trump và hậu thuẫn cho các ứng viên còn lại của đảng như Ted Cruz, Marco Rubio và ngấm ngầm kêu gọi họ không bỏ cuộc để có thể kiếm thêm hay chia phiếu cử tri đoàn, ngăn chận Trump đạt quá bán túc số cần thiết để có thể không đề cử Trump. Dù vậy, ai sẽ là ứng viên được đề cử nếu Trump không đủ mức cử tri đoàn nhưng vẫn là ứng viên có số cử tri đoàn cao nhất so với các ứng viên khác? Ted Cruz hay một ứng viên hoàn toàn mới mẻ khác? Đây cũng vẫn là một bài toán khó cho đảng CH. Họ không muốn đề cử Trump nhưng cũng không thể để Trump bỏ đảng và tranh cử độc lập, kéo theo hàng chục triệu cử tri CH đã và sẽ bỏ phiếu cho Trump. Nếu điều này xảy ra, lịch sử đã tái diễn sau hơn 100 năm, khi tổng thống Roosevelt bỏ đảng Cộng Hòa để lập đảng Cấp Tiến ra tranh cử năm 1912, sau khi đảng CH ủng hộ người có số phiếu cử tri đoàn thấp hơn ông trong những cuộc bầu cử sơ bộ trước đó.
John McCain: Donald Trump nợ lời xin lỗi đến các cựu chiến binh, không phải với tôi – nguồn Chicagotribune.com
Những cuộc bầu cử sơ bộ trong Tháng Ba này là một tháng quan trọng với các ứng viên CH đang tranh cử, cũng như cả đảng CH đang loay hoay với bài toán chưa có đáp số. Sau ngày Super Tuesday chia phiếu cử tri đoàn, các cuộc bầu cử ở chín tiểu bang khác là theo thể thức “được ăn cả, ngã về không”, trong đó có các tiểu bang quan trọng với số phiếu cử tri đoàn đáng kể là Florida và Ohio. Florida là cứ địa của Marco Rubio và Ohio là sân nhà của Thống Đốc John Kasich, nếu vì lý do nào đó mà Trump cũng thắng tại các tiểu bang này thì xem như mọi chuyện đã ngã ngũ. Chính vì vậy, những lá phiếu cử tri tại đây hay các tiểu bang còn lại rất quan trọng, không đợi cho đến ngày bầu cử tổng thống.
Thỉnh nguyện thư ngăn chặn Donald Trump vào Anh Quốc – nguồn metro.co.uk
Không phải là những sinh hoạt chính trị mang tính lý thuyết hay xa vời, những lá phiếu cử tri và những cuộc bầu cử tổng thống cùng các cấp dân cử địa phương ngày càng trở nên quan trọng hơn. Sử dụng lá phiếu của mình cũng chính là hình thức tự quyết định về đời sống và thay đổi cho chính cá nhân mình, trước khi nói đến những vấn đề đại sự khác. Chính vì vậy, không chỉ bỏ phiếu mà sự chọn lựa đầy cân nhắc để bầu cho ai là điều quan trọng không kém.
ĐYT