Loạt bút ký về một miền đất mang tên Africa.
Kinh ngạc. Mới lạ. Bất thường. Mê hoặc. Nơi thách thức sự sống của bầy thú rừng hoang dã. Và mang đến làn gió cho sự tưởng tượng của ống kính.
Điện thoại không sóng. Internet không tồn tại. Và thế giới hiện đại chỉ bắt đầu trên bốn chiếc bánh xe off road dọc ngang giữa bạt ngàn…

Qua ống kính tele, tôi được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của bộ lông đốm nổi bật trong sắc nắng chiều của “hoa hậu hoang mạc”. PHOTO: ĐẶNG MỸ HẠNH
Hoa hậu hoang mạc
Những cơn lốc bụi cuốn về phía chân trời, tràn qua mắt, cay sè. Ở một khoảnh khắc ham hố với những cú click máy, cái bàn tọa đã vô ý đè bẹp cặp mắt kiếng đến gãy gọng. Tôi chịu bỏ thời gian nhiều hơn với rắc rối. Cặp kiếng đen được vá víu tạm bợ bằng super glue, rồi cũng chẳng thể kéo dài tuổi thọ! Những ngày gió bụi ở Africa, cái mắt kiếng trở nên cần thiết đến khó tưởng.
Gã tài Domi đang cố bám bánh chiếc 4×4 trên con dốc sình lầy lội. Tôi ngầy ngật với những cú tẩm quất Africa. Châu Phi – chốn hoang dã vô tận, nơi mỗi ngày, tôi nhìn thấy những thử thách, những chống chọi để sinh tồn của thế giới loài vật. Những mối quan hệ chủng loài chặt chẽ – chung sức để tồn tại của bầy ngựa rừng, linh dương, trâu rừng; hay sự xâm lấn sức mạnh bản năng của loài sư tử, beo đốm… Một hệ sinh thái đa dạng và tương phản trong một vùng đất không khoan dung. Cằn cỗi.
Tôi đang theo đuổi một ý tưởng, một câu chuyện, có lẽ hơn là sự điên rồ. Chịu đựng gian khổ, sợ hãi, kiệt sức… tất cả giá trị tư tưởng nằm trong một cái balô bờ bụi. Cuộc sống, với tôi chỉ là những giây phút bốc đồng của ngẫu hứng.

Những “bác tài thổ dân” của xứ sở Africa. PHOTO: ĐẶNG MỸ HẠNH
Một con trâu đen đang tắm trong vũng bùn. Cơn mát “da thịt” đã làm nó quên lãng tất cả những nguy hiểm đang ẩn náu quanh đây. Trâu rừng, có quan hệ cộng sinh với những loài chim nhỏ. Trâu mang thức ăn đến cho chim bằng “hình thức” sâu bọ và được đáp trả bằng “dịch vụ làm sạch” trên những tấm lưng đen nhưỡng.
“Bầy sư tử thường nhắm đến đàn trâu, khi chúng vừa ra khỏi vũng nước thì bị làm thịt liền. Những con trâu rừng đen đủi này thì khá chậm chạm và không được thông minh cho lắm!” Gã Domi đang diễn thuyết bài học căn bản về động vật hoang dã Châu Phi. Cái thẻ nhớ của dàn máy ảnh, vẫn còn đầy ứ loạt hình ảnh máu me bạo lực của bầy sư tử đang vục bờm vào đống thịt nhầy nhụa của con trâu rừng. Thế giới đầy bi kịch cho những kẻ nhạy cảm như tôi.
“Đây rồi, nàng hoa hậu của hoang mạc Africa!” Gã Domi, quá thừa những kinh nghiệm để tìm ra nơi ẩn nấp của loài beo Cheetah.
“Cheetah – tâm điểm thứ hai sau sư tử. Vấn đề là, nếu dân số sư tử nổi trội hơn thì sẽ không bao giờ loài beo có thể tăng nhiều. Vì vậy, loài beo cô độc này cần phải tăng dân số. Áp lực với cả loài beo mẹ vì sự tử vong của đàn con quá cao. Những ‘đứa trẻ’ này cũng đã bị mẹ chúng bỏ rơi vì chẳng thể cung cấp đủ thức ăn để nuôi con. Chưa kể đến đám bề hội đồng Linh Cẩu Đốm và sư tử. Khi đã đánh hơi được bầy nhóc con Cheetah này thì chúng giết sạch không còn một mống.” Domi dừng lấy hơi, tu cạn bình nước lọc, rồi tiếp lời, “Cũng chẳng trách gì. Đâu phải lỗi ở chúng cả. Bầy Cheetah vừa hé mắt chỉ vài tuần lễ là đã bị cuỗm khỏi mẹ. Cheetah là món hàng béo bở của bọn săn trộm thú chỉ sau tê giác, có những bằng chứng cho thấy buôn lậu Cheetah là một đường dây lớn. Mấy tên săn lậu, buôn lậu thú hoang dã chỉ vừa bị còng tay năm ngoái ở những vùng rừng lân cận này. Còn có cả tin đồn về đàn beo con được chào bán ở những xứ xa xôi như Cameroon, hay bị ‘nhân giống’ thêm ở những vùng như Dubai.” Gã chặc lưỡi, mắt dõi theo bộ lông đốm lấp ló của con Cheetah giữa biển cỏ, rồi như nghĩ ngợi hơn, “Một con beo choai có thể bán với cái giá chót là 10 ngàn đô ở cái xứ Ả Rập Saudi gì đó, và cả những tên thanh niên nhà giàu nào cũng thích sắm cho mình một con beo choai đi kèm với chiếc xế thể thao cho ra vẻ hách dịch.” Domi dứt lời, kèm theo cái bĩu môi khó hiểu.
Giá beo con và cả giá cái xế thể thao. Gã Domi này chỉ ở trong cái xó rừng mà thấu đáo cả sự đời. Tôi buột lời thán phục, “Sao anh lại có thể rành rõi mấy cái thông tin hiện đại này quá vậy?”

Cặp kiếng đen được vá víu tạm bợ bằng super glue. Máy lớn, máy nhỏ luôn trong tư thế “sẵn sàng tác nghiệp”. PHOTO: ANDY NGUYỄN
“Ồ, là từ Ogada, ông ta là người nghiên cứu động vật hoang dã ở Africa và điều tra mấy cái vụ buôn lậu Cheetah. Tôi chỉ nghe lóm chứ có bao giờ biết được hình dạng của mấy chiếc xế thể thao hay mấy cái địa danh lạ hoắc ấy bao giờ!”
Loài beo Cheetah đã chiếm một vị trí trong sự tưởng tượng của con người. Xinh đẹp và tốc độ siêu phàm. Nếu “đánh cuộc” với một chiếc Lamborghini thể thao trên xa lộ, Cheetah có thể “nhấn ga” với tốc độ 120 km/giờ.
Tôi hướng mắt theo dáng đi uyển chuyển của nàng Cheetah. Bộ lông đốm ẩn hiện giữa rừng lau cỏ. Giống mèo lớn tuyệt đẹp này sở hữu một chiếc đuôi dài lả lơi để giữ thăng bằng khi rượt đuổi theo con mồi. Domi, đưa qua tôi cái ống nhòm, “Hanna, thử quan sát cái bộ dạng dáo dác của nàng beo này rồi đoán xem nó đang sợ hãi điều gì?” Gã nháy mắt hóm hỉnh.
“Chỉ có thể đoán là vài con sư tử đang phục kích đâu đó để rửa hận. Phải không?” Tôi nhìn gã, chờ đợi câu trả lời.

Trâu rừng, bữa ăn thịnh soạn của bầy sư tử Châu Phi. PHOTO: ĐẶNG MỸ HẠNH
“Trật lất. Chẳng ai có thể đoán nổi,” Domi cười khà khà, vẻ như rất đắc ý trước khi tiếp lời. “Câu chuyện là 3 anh em nhà Cheetah có cùng một mẹ. Chúng sống với nhau rất gần gũi, thân thiết từ nhỏ. Nhưng đến tuổi trưởng thành thì chúng rời mẹ. Nàng beo cũng đã tách rời hai gã anh ruột của mình để tự lập với đời sống hoang dã. Chỉ là, đến mùa động dục thì hai gã trai tơ kia cứ luôn léng phéng theo đuôi nàng; chỉ để muốn được… giao cấu. Và chúng lại quên phéng đi rằng đó là người em gái cùng huyết thống. Nàng beo ta thì ngày càng ráo riết lẩn trốn, có lẽ nàng cũng chẳng muốn mang vào đời beo, cái tiếng xấu… loạn luân!” Gã cười hăng hắc sau tràng diễn đạt đầy đủ về tiểu sử của “gia tộc” beo đốm.
Imani – tên nàng beo có nghĩa là “Đức Tin” trong thổ ngữ Swahili.
Imani bất chợt tăng tốc, làm mờ vệt cỏ như một viên đạn xẹt. Gã Domi đánh xượt một tràng thổ ngữ như chửi thề, rồi nhấn ga. Chiếc 4×4 lướt gió theo hướng con beo đốm. Cuộc rượt đuổi giữa Cheetah và linh dương Thompson – những cuộc đua của sinh tử đầy gay cấn và khốc liệt.
“Nếu nó đem về một con linh dương thì vẫn đủ chất béo cho một ngày.” Andy tán vô. Tay phó nhòm, đang hoan hỉ chờ đợi những cú shot action.
“Loài beo này không dựa vào khứu giác để săn mồi. Nó không giống như những con mèo Châu Phi khác. Nó thích săn vào ban ngày hơn vì chúng dựa vào thị giác nhiều hơn để săn mồi, còn khi tối đến thì mắt của chúng tệ hẳn.” Gã Domi tiếc rẻ vì chiếc off-road bị bỏ lại sau một chặng rượt ngắn ngủi. Gã đánh một vòng cua lớn. Con Imani đã chễm chệ trên một gò đất thấp. Nó vừa bỏ cuộc.
“Lũ linh dương có tuyệt chiêu mà loài beo tốc độ này phải đầu hàng. Khi bị rượt có cờ thì chúng còn có một chiến lược ‘nhảy búng’ thật cao vài mét trên không trung để làm mất phương hướng con mồi, và buộc mấy tên thợ săn mồi bốn cẳng kia phải bỏ cuộc.” Domi khua tay diễn đạt cái lối nhảy “tưng tưng” bằng điệu bộ khôi hài.

“Imani” trên một gò đất đang quan sát con mồi. Ánh sáng, hậu cảnh quá hoàn hảo cho một cú shot chân dung. PHOTO: ĐẶNG MỸ HẠNH
Con beo đốm vẫn yên vị trên gò đất. Tôi quan sát qua nòng kính tele, một vệt dài hình dòng lệ từ khoé mắt đến miệng của con beo, “Dòng lệ mắt của loài báo này mang vẻ… đa cảm như con người!” Tôi bật cười sau lời tự bình có hơi ngớ ngẩn. Bà Elizabeth, dẫu đang gò gẫm mấy cú click chân dung Cheetah, vẫn chen lời, “Khi bạn thấu hiểu thế giới này, bạn sẽ học cách không bận tâm đến nó nữa. Người đa cảm sẽ khổ sở, hỗn độn và bế tắc trong mớ muộn phiền ấy. Phải chút dửng dưng với đời thì mới có thể sống mà không cảm giác mệt mỏi.” Trên xe chỉ có hai người đàn bà. Tôi thường không mấy bị quấy rầy bởi sự liên tưởng đầy cảm tính hay cả kiểu cách đầy tính triết lý đời của bà Elizabeth. Câu chuyện giữa tôi và bà luôn được dãn nới với bất kể những khía cạnh lạc quan về đời sống, con người. Dẫu có những lúc, cảm giác bế tắc triền miên đã khơi dậy trong tôi sự tìm đến một thế giới hư ảo. Thế giới của tiềm thức và vô thức.
Tay Nhiếp ảnh gia wildlife Yohan thì mỗi lúc gặp nước là cứ như dị ứng với lũ Hà Mã. Những tên “sát thủ ẩn danh” trở thành mối ám ảnh không nguôi với những ai đã một lần đối mặt loài Hippo hung hãn. Yohan, vẫn cái lối kể chuyện ra vẻ tình tiết ly kỳ khi gã tường thuật chuyện một con rắn cực độc chết người Black Mamba “vắt ngang” cái laptop của gã trong căn lều đêm qua. Sự nguy hiểm chẳng bao giờ ngơi nghỉ trên mảnh đất đầy dẫy những thử thách – với cả con người.
“Tôi yêu thích sự tự do thử thách với nguy hiểm hơn là hòa bình trong sự nhàm chán của đời sống hiện đại,” gã Yohan vừa đưa ra một tuyên bố đầy bản lĩnh!
Cánh đồng cỏ mỏi nắng. Dường như, một luồng hơi của loài Linh Cẩu Đốm, hay mùi vị đặc thù của bầy sư tử đang lảng vảng trong gió. Con Cheetah đột nhiên rướn mình, sải những bước phi nước kiệu lẩn vào vầng dương đang thẫm tím chân trời.

Linh dương Thompson với chiến lược “nhảy búng” để đánh lạc hướng kẻ săn mồi. PHOTO: ĐẶNG MỸ HẠNH